حواس‌پرتی، بیماری عصر ما

مهدیس عباسی، فعال حوزه نوجوان: احتمالا شما هم مانند بسیاری از افراد صبح از که خواب بیدار می‌شوید اولین کاری که انجام می‌دهید چک کردن گوشی و اپلیکیشن‌های فضای مجازی است و همچنین شاید آخرین کاری که شب قبل از خواب انجام می‌دهید بازهم سرک کشیدن در همین فضا باشد. همه‌ ما تاحدی می‌دانیم که استفاده از شبکه‌های اجتماعی و در معرض اخبار گوناگون و هزاران داده بی‌ارتباط به یکدیگر که باسرعت از مقابل چشمان ما عبور می‌کند، تاثیرات مخربی بر تمرکزمان داشته و بعضا نیز این آسیب را به‌وضوح در خود حس کرده‌ایم. زندگی ما به‌نحوی با شبکه‌‌های اجتماعی و حتی عام‌‌تر از آن تکنولوژی‌های ارتباطی بصری پیوند خورده است که می‌توان گفت این تاثیرات مخرب اجتناب‌ناپذیرند و صرفا باید تلاش کرد از شدت آنان کاست و با آگاهی برای کاهش این تاثیرات به اقداماتی مانند وقفه چندروزه در استفاده از شبکه‌های اجتماعی یا وضع قوانینی در استفاده از آن عمل کرد. اما این قوانین و چهارچوب‌ها را به‌سختی می‌توان برای نوجوانان اعمال کرد. آنها بخش مهمی از روابط اجتماعی و زندگی شخصی‌شان را در این فضا سپری می‌کنند و دوری از این فضا هرچند به مدت کوتاه می‌تواند برای آنها بسیار طاقت‌فرسا باشد و حتی به روابط اجتماعی‌شان با همسالان آسیب وارد کند، بنابراین ایده دور شدن از شبکه‌های اجتماعی برای نوجوانان هرچند ممکن است بسیار راهگشا باشد ولی با به‌کار بستن آن با ممانعت از جانب نوجوانان روبه‌رو خواهیم شد و از طرفی نوجوانان برای موفقیت‌های تحصیلی و حتی سپری کردن دوران امتحانات با کمترین تنش و اضطراب به تمرکز بیشتری نیاز دارند. افزایش تمرکز نوجوانان هنگام مطالعه دغدغه بسیاری از والدین و بعضا خود نوجوان است. فراموش نکنید برای تقویت تمرکز نوجوانانی که عمدتا پای ویدئوهای کوتاه تیک‌تاک و استوری‌های اینستاگرام بوده‌اند و حالا برای امتحان‌شان باید محتوای متنی طولانی را به‌خاطر بسپارند یا ساعت‌ها معادله‌‌ ریاضی حل کنند باید بیشتر تلاش و به نوجوانان کمک کرد تا با اضطراب کمتری این دوران را سپری کنند.

1- از اولین اقداماتی که برای تقویت تمرکز نوجوانان توصیه می‌شود تکنیک پومودورو است در این تکنیک فرد با ذهن خود قرار می‌گذارد فقط 25 دقیقه مطالعه داشته باشد و بعد از آن استراحت کند و دوباره این روند تکرار شود. اگر برای نوجوان‌تان این زمان نیز دشوار بود مدت مطالعه را به میل او کاهش دهید اما این فرآیند باید چندبار تکرار شود تا ذهن به تمرکز طولانی عادت کند بعد از اینکه ذهن به مدت زمان قراردادی عادت کرد، زمان مطالعه را بیشتر کنند.

2- نکته بعدی دو عنصر مهم تمرکز و ورزش است که باید حتما درطول ساعات مطالعه به آن دقت شود. از تمرینات کششی طی روز و تامین ویتامین‌ها به‌واسطه خوراکی‌هایی مانند آجیل، میوه و سبزی‌ها غافل نشوید. اگر نوجوان‌تان ضعف بدنی و مسائلی مانند کم‌خونی یا کمبود ویتامین دارد با تجویز پزشک از داروهای مکمل و تقویتی استفاده کنید. در شرایطی که او از ضعف تمرکز رنج می‌برد و به همین دلیل نیز استرس بالایی را تجربه می‌کند روزانه نیم‌ساعت او را از تمامی مشغله‌ها علی‌الخصوص ابزارهای ارتباطی و تکنولوژیک دور کنید. در این مدت به او توصیه کنید از هرگونه فعالیت فکری یا فکر درخصوص موضوعات کاری و برنامه ‌آینده خودداری کند. با این روش او انرژی را درون خود ذخیره می‌کند، سپس از او بخواهید روی کارهای کوچک با مدت زمان کوتاهی مانند غذا خوردن یا اتو کردن لباس تمرکز کند، این کار به تمرین ذهن برای افزایش تمرکز کمک خواهد کرد.

3- یکی دیگر از روش‌های افزایش‌ تمرکز مرتب کردن دادهای ذهن است. به نوجوان‌تان پیشنهاد کنید درطول مطالعه یک کاغذ کنار خود بگذارد و هرچه را به ذهنش می‌رسد و با موضوع مطالعه غیرمرتبط است، آنجا بنویسد تا بعدا به آنها فکر کند. برنامه‌ریزی یکی از روش‌هایی است که می‌توان با مرتب کردن ذهن و اختصاص دادن زمان لازم برای تمامی کارها به نوجوانان اطمینان داد تا از زمان‌شان به‌درستی استفاده خواهند کرد. تکنیک‌های برنامه‌ریزی با جست‌وجو در اینترنت یا مشورت با مشاوران تحصیلی به‌خوبی قابل‌دسترسی است. موسیقی ملایم درطول روز، قدم زدن در فضای سبز، درنظر گرفتن برنامه‌های تفریحی در ایام امتحانات از اقداماتی هستند که می‌توانند به افزایش تمرکز و آرامش نوجوان در این دوران کمک شایانی کنند. فراموش نکنید که تمامی این توصیه‌ها را با نظر خود نوجوان عملیاتی و سعی کنید از او با تمامی کاستی‌هایش حمایت کنید. هیچ‌چیز بیش از تنش در این دوران منجر به افزایش استرس و کاهش تمرکز و بازدهی نوجوانان نخواهد شد، بنابراین در استفاده از فضای مجازی با او همکاری کنید و به‌هیچ‌وجه در این دوران دسترسی به اینترنت او را قطع نکنید، بلکه با وضع قوانینی برای او قابل عملیاتی شدن باشد استفاده از این فضا را محدود کنید. اجبار به انجام هریک از موارد فوق می‌تواند نتیجه عکس به‌دنبال داشته باشد، پس ابتدا سعی کنید احساس نیاز نوجوان‌تان را به بهبود عملکرد تحصیلی یا فرآیند مطالعه خود درک و سپس مانند یک همراه او را در این فرآیند راهنمایی کنید.