عاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ: گرانی کتاب برای امروز و دیروز نیست. در این وانفسای افزایش قیمت‌ها برای همه اقلام، کتاب هم از این قاعده مستثنی نبوده و آمار ماهانه خانه کتاب و ادبیات ایران نشان می‌دهد که تنها مولفه‌ای که همیشه رشد دارد و هیچ وقت ثابت یا منفی نبوده، قیمت کتاب است. در مورد گرانی و دلایل و راهکارهای جلوگیری از افزایش قیمت کتاب بارها صحبت کردیم. اما این بار با گزارش و راهکار جدید آمدیم. حتما وجود کتابخانه‌ها در این اوضاع گرانی کمک‌کننده است، کتابخانه‌هایی که مجهز باشند و منابع جدید داشته باشند. ایفلا فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و موسسات کتابداری است.  امروز و در این گزارش به سراغ آماری رفتیم که طبق نقشه کتابخانه‌های جهان در ایفلا منتشر شده است، تا وضعیت کشورمان را در این آمار جهانی بررسی کنیم. در کل وضعیت قابل قبولی در این حوزه داریم که به تفکیک جداول در گزارش به آن اشاره می‌کنیم. با توجه به این آمار در منطقه و در آسیا در تعداد کتابخانه رتبه اول را داریم، در دنیا چهاردهم هستیم، این آمار موارد دیگری را هم گوشزد می‌کند که توجه به آن می‌تواند به حوزه کتاب و کتابخوانی کمک کند. در بازدیدی که رئیس‌جمهور از نمایشگاه کتاب امسال داشتند به موضوع سهولت دسترسی به کتاب اشاره کردند، موضوعی که نقش کتابخانه‌ها را بسیار پررنگ می‌کند، این دسترسی با ساخت کتابخانه و همچنین تجهیز آنها به منابع جدید امکان‌پذیر است.

براساس آخرین اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی، درحال حاضر ۳۷۴۱ باب کتابخانه عمومی شامل ۲۷۵۴ باب کتابخانه نهادی، ۸۴۰ باب کتابخانه مشارکتی، ۲۹ باب کتابخانه مستقل و ۱۱۸ باب سالن مطالعه در سطح کشور به ارائه خدمات کتابخانه‌ای می‌پردازند و البته در این گزارش فقط به کتابخانه‌های عمومی پرداختیم و کتابخانه‌های شهرداری و مساجد در این آمار نیامده است. حالا مهم بودن این آمار و شبکه کتابخانه‌ای در کشور برای چیست؟ وقتی از گرانی کتاب می‌گوییم و اینکه مردم نمی‌توانند در این گرانی، کتاب را در سبد خریدشان بگذارند، پس باید دنبال راهکارهای دیگر گشت. کتابخانه‌ها از آن مواردی هستند که می‌توانند کمک‌کننده باشند. آمار جایگاه کتابخانه‌های عمومی ایران در دنیا نشان می‌دهد که وضعیت قابل قبولی داریم اما با توجه به پراکندگی جمعیت باید تعداد کتابخانه‌های عمومی در کشور بیشتر شود. اینکه در شهرها و روستاهای مختلف کتابخانه وجود داشته باشد و با منابع جدید در دسترس قرار بگیرد. 

با نظر همه کارشناسان حوزه علم اطلاعات‌شناسی، ضرورت وجود و بقای کتابخانه در چند شاخص خلاصه می‌شود؛ اول از همه بحث اطلاعات صحیح و درست و قابل استناد است. در کتابخانه‌ها منابعی که وجود دارند و به‌عنوان منبع اطلاعاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، منابعی مشخص و دارای درجه بالایی از صحت و سقم هستند.

مورد دوم مساله وجود متخصصانی به نام کتابداران یا کارشناسان علم اطلاعات است که در هیچ سازمان یا نهاد دیگری برای امر خطیر خود وجود ندارند و این کارشناسان تمام تلاش خود را در برخورد با مراجعان انجام می‌دهند تا آنها را در رسیدن به بهترین و کامل‌ترین و صحیح‌ترین اطلاعات مورد نیازشان یاری کنند. مورد بعدی کارآمدی اقتصادی کتابخانه‌هاست. به‌گونه‌ای که آنها امکان دسترسی و بازیابی اطلاعات به‌صورت امانت برای مخاطبان خود فراهم می‌کنند و در‌نتیجه صرفه و بهره اقتصادی را نصیب مراجعان خود می‌کنند و ناگفته نماند که از این امر خود نیز با شرکت در کنسرسیوم‌های ملی و بین‌المللی بهره می‌برند؛ همین مساله در سطح وسیع‌تر یعنی ملی و بین‌المللی سود‌ده و بازدهی مفید دارد و اما شاخص نهایی بحث کاربرد دانش است. کتابخانه‌ها به تولید و خلق دانش کمک شایانی کرده‌اند و نقشی که دانش در کل جهان هستی بازی می‌کند؛ آنقدر مهم و دارای اهمیت است که نیاز به نوشتن مقاله‌ای جداگانه در این زمینه است؛ اما به‌طور‌کلی وجود دانش و به‌کارگیری آن در تمام زمینه‌های شغلی و آموزشی و... فواید اقتصادی، معنوی، فرهنگی، اخلاقی و... بسزایی دارد که عملا نشان داده شده که در کشورهایی که مساله کتاب، کتابخانه و کتاب‌خوانی دارای ارزش و اهمیت بوده و عملا بدان توجه و برایش سرمایه‌گذاری شده است، رشد و پیشرفت زیادی در تمام امور داشته‌اند. کتابخانه‌ها نزدیک به ۵۰۰۰ سال است که وجود دارند. اگر آنها نهادهای ضروری نبودند، مدت‌ها پیش از بین رفته بودند. حتما ساخت کتابخانه و تجهیز منابع آن اگر در دستورکار دولت قرار داشته باشد، می‌تواند در در فرهنگ جامعه تاثیرگذار باشد. 

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.