سی‌وپنجمین نمایشگاه کتاب تهران، شنبه 29 اردیبهشت‌ماه به کار خود پایان داد و دورهمی امسال ناشران و نویسندگان و اهالی نشر و کتاب هم برگزار شد.

«استقبال مردم» همیشه جزء لاینفک نمایشگاه کتاب است. رویدادی که در سال‌های قبل میزبان خیل مردمی بود که برای کتاب دورهم جمع می‌شدند اما می‌شود گفت امسال چنین نبود و چندین عامل از گرانی کاغذ و به تبع آن کتاب گرفته تا نمایشگاه مجازی کتاب و تغییرات اجتماعی و کم شدن تبلیغات شهری، همه دست‌به‌دست هم دادند تا نمایشگاه کتاب خلوت‌تر از سال‌های قبل باشد.

اینجا حیاط مصلی تهران است. روزهای شلوغ مصلی در اردیبهشت که نمایشگاه کتاب برگزار می‌شود، همه گزارش‌ها از داخل راهروهای مصلی و میهمانان و ناشران و نویسندگان و مدیران است اما این بار برای نوشتن گزارش به سراغ بیرون شبستان و راهروهایش آمدم؛ جایی که به غیر از غرفه‌های مواد غذایی، دستفروشان هم هستند.

تعدادی از خانم‌هایی که در غرفه‌های اطلاع‌رسانی نمایشگاه حضور داشتند هم بعد از چند دقیقه‌ای وارد شدند و مدام می‌پرسیدند: «آقا را می‌بینیم؟» و در جواب‌شان گفته می‌شد: «صبر کنید.»

«کتاب خواندن» و اصلا «خواندن» برای هر کدام از ما از یک جایی شروع شده، یکی ‌با کتابی که از دوستی رسیده است، دیگری با دیدن یک کتابخانه، یکی در مدرسه و آن یکی با کتابی که از عمو یا دایی هدیه گرفته است.

نخستین دوره نمایشگاه کتاب تهران سال 1366 برگزار شد و حالا بیش از 35 دوره از این رویداد فرهنگی با تدبیر و نگاه‌های مختلف برگزار شده است. نکته قابل تامل و مشترک مدیران در تمام این سال‌ها این بوده است که اردیبهشت‌ماه هر سال اجتماع بزرگ انسانی متشکل از عموم مردم و نخبگان حول مفهوم کتاب شکل بگیرد.

کتاب‌ها یکی از موثرترین و دیرپاترین وسایل ارتباطی و معرفی فرهنگ‌های مختلف با یکدیگر هستند. مردم زیسته در یک محدوده جغرافیایی از طریق مطالعه کتاب‌ها می‌توانند با فرهنگ‌های مختلف آشنا شوند. حال اگر بخواهیم در مختصات نمایشگاه کتاب تهران به این موضوع مهم نگاه کنیم، باید برویم سراغ ناشران خارجی یا حداقل بخش بین‌الملل این رویداد را بررسی کنیم.

طی سال‌های اخیر، کتاب‌های دفاع مقدس به خیلی زبان‌ها ترجمه و در اقصی‌نقاط جهان نیز منتشر شده‌اند. اما هیچ‌گاه تبدیل به یک جریان مستمر و جهت‌دار و تاثیرگذار نشده است. حتما ترجمه آثار دفاع مقدس می‌تواند نقطه عطفی باشد برای اینکه مردم دنیا بدانند چه اتفاقاتی در کشورمان افتاده است.

خوراک مهم است، خوراک فکر مهم‌تر!

نمایشگاه کتاب در شرایطی در محوطه بزرگ نمایشگاه بین‌المللی تهران کار خود را آغاز کرد که به گفته صباح زنگنه، رئیس وقت نمایشگاه 200 ناشر داخلی با هشت هزار عنوان کتاب و 196 ناشر خارجی با 26 هزارعنوان کتاب، در برگزاری موفق آن حضور فعال داشتند.

«نمایشگاه کتاب تهران به خودکفایی رسید.» این ادعایی است که یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر ارشاد در نشست خبری سی وپنجمین دوره نمایشگاه کتاب مطرح کرد.

نمایشگاه کتاب تهران هفته آینده رسما کار خود را آغاز می‌کند؛ نمایشگاهی که در منطقه و آسیا از مهم‌ترین نمایشگاه‌های کتاب است و استقبال میلیونی از آن هم نشان‌دهنده توجه مردم به کتاب و اتفاق 10 روزه‌ای است که می‌افتد.

برخلاف اعلام قبلی قائم مقام نمایشگاه کتاب تهران مبنی بر انتخاب یمن به‌عنوان مهمان ویژه نمایشگاه، معاون فرهنگی وزارت ارشاد این انتخاب را قطعی ندانست.

درخصوص چگونگی آشنایی مولانا با او در روایات آمده روزی شمس وارد مجلس مولانا می‌شود و درحالی‌که مولانا درکنارش چند کتاب وجود دارد، شمس از او می‌پرسد، اینها چیست؟ مولانا جواب می‌دهد قیل‌وقال است، شمس می‌گوید و تو را با اینها چه کار است؟ و کتاب‌ها را برداشته و به داخل حوضی که در آن نزدیکی قرار دارد، می‌اندازد.

در گزارش پیش رو هزینه‌های برگزاری نمایشگاه کتاب از سال 1393 تا 1402 را آوردیم. اتفاقی که طی یک فرآیند پنج شش ساله رقم خورد در بهبود و برگزاری کیفی نمایشگاه کتاب تهران نقش موثری داشت به‌گونه‌ای که در سال 1398 اعلام شد نمایشگاه کتاب به درآمدزایی رسیده است.