عاطفه جعفری، روزنامه‌نگار: کتابخانه‌ها را معمولا طوری می‌سازند که  وقتی کسی وارد آن می‌شود، اولین چیزی که با آن روبه‌رو می‌شود، آرامش باشد؛ آرامشی که با خواندن کتاب بیشتر هم می‌شود. در آستانه هفته کتاب تصمیم گرفتیم به کتابخانه‌ها سر بزنیم، البته نه همه کتابخانه‌ها، سری زدیم به کتابخانه‌های تاریخی و جذاب در سراسر دنیا که طرفداران زیادی دارند، این جذابیت گاهی به‌خاطر قدمت است و گاهی هم به‌خاطر مدرن بودن و زیبایی.

کتابخانه مرواریدی

کتابخانه ملی کلمنتینوم را مروارید باروکی پراگ در جمهوری چک می‌نامند و بی‌شک در فهرست معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان جای می‌گیرد. این کتابخانه، دومین مجتمع بزرگ شهر است و بسیاری از ارزشمندترین نسخه‌های دست‌نوشته و کتاب‌های قدیمی در آن نگهداری می‌شود. ساخت آن به سال ۱۵۵۶ میلادی بازمی‌گردد و پس از آن در قرن ۱۷ میلادی به مدت ۱۷۰ سال وارد بازسازی شد. این بازه‌های زمانی متفاوت منجر به سبک‌های متفاوت معماری در ساخت کتابخانه شده است. به‌خاطر نگهداری بهتر از کتاب‌ها در سال ۲۰۰۹ بیشترشان را به کتابخانه ملی پراگ منتقل کردند باید بگوییم که ورود به بیشتر بخش‌های ساختمان مجاز نیست و تنها با شرکت در تور و همراه با راهنما می‌توانید بعضی از قسمت‌های کتابخانه را ببینید.

واتیکان و کتابخانه 571 ساله

واتیکان اگرچه یکی از کوچک‌ترین کشورهای جهان در قلب شهر رم است اما یکی از معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان در آن قرار دارد. زمان ساخت کتابخانه به سال ۱۴۵۰ میلادی بازمی‌گردد و البته در قرن ۱۶ نیز بازسازی شده است. اینجا بیش از یک‌میلیون و 800 هزار جلد کتاب، نسخه‌های دستنویس، نقاشی و دیگر اسناد و مدارک تاریخی نگهداری می‌شود. یک نسخه از کتاب مشهور کمدی الهی اثر دانته که متعلق به قرن ۱۵ میلادی است در این کتابخانه نگهداری می‌شود.

2.5 میلیون کتاب در یک کتابخانه

کتابخانه عمومی کانزاس ‌سیتی تاسیس آن به سال ۱۸۷۳ میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان با هدف استفاده عمومی مدرسه احداث شده بود اما کم‌کم در سال ۱۸۸۹ کتابخانه عمومی شهر شد. در آن سال حدود ۲۰۰ هزار دلار برای کتابخانه هزینه کردند و بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ مرتب در حال بازسازی و گسترش بوده است. نمای بیرونی آن شبیه به چندکتاب بزرگ است که کنار هم چیده شده‌اند، تقریبا مثل کتابخانه ملی خودمان. گفته می‌شود در حال حاضر 2.5 میلیون کتاب، نسخه الکترونیکی صوتی و تصویری در آن نگهداری می‌شود و در سال ۲۰۱۱ عنوان عجیب‌ترین کتابخانه جهان را برای آن انتخاب کردند. البته اینجا تنها مختص علاقه‌مندان به مطالعه نیست و فعالیت‌های دیگری مانند پخش فیلم، بازی‌ها و سرگرمی‌هایی برای نوجوانان، شعرخوانی و موسیقی و... نیز در آن انجام می‌شود.

سازه‌ای از بتن و شیشه

در سال ۲۰۰۷ اهالی توکیو در ژاپن موفق به ساخت یکی از معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان برای علاقه‌مندان به مطالعه شدند. سازه‌ای از بتن و شیشه که قابلیت تحمل زلزله‌های سهمگین این کشور را دارد و درعین‌حال ظریف و شکننده است. اوج هنر و زیبایی معماری آن در نحوه طراحی فضای داخلی آن است. معمار سازه، تویو ایتو  (Toyo Ito)برای آن طاق‌های فولادی و بتنی را طراحی کرده است که گاهی با هم تلاقی می‌کنند و به همین دلیل دیوارهای کمی داخل آن وجود دارد، از طرفی هرجای آن که بایستید دایره دید وسیعی نسبت به محیط اطراف‌تان دارید. طبقه همکف دارای غذاخوری و مرکز تماشای ویدئو است و به‌گونه‌ای طراحی شده که هنگام عبور از حیاط دانشکده یا انتظار برای اتوبوس می‌توانید داخل آن بمانید و این‌گونه دانشجویان و علاقه‌مندان به مطالعه به استفاده از کتابخانه ترغیب می‌شوند.

نهنگ غول‌پیکر در کتابخانه

کتابخانه واسکانسلوس در نیومکزیکو کشور مکزیک توسط معمار محلی Alberto Kalach طراحی شده است. برای ساخت آن از مصالحی مانند بتن و شیشه استفاده شده اما اسکلت‌ها بخش جدانشدنی از فرهنگ مردم مکزیک هستند و حتی به کتابخانه بزرگ شهر نیز راه‌یافته‌اند و اسکلت یک نهنگ غول‌پیکر را از سقف کتابخانه آویزان کرده‌اند.

بهشت کتابخوانان

 اگر فکر می‌کنید جاذبه‌های دیدنی کشور مصر به سال‌های دور و اهرام ثلاثه محدود می‌شود، باید بگوییم سخت در اشتباه هستید. آنها موفق به ساخت کتابخانه الکساندرینا (اسکندریه) نهمین مورد از معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان شده‌اند. ایده اصلی آن از کتابخانه اسکندریه موردی موفق از قرن سوم پیش از میلاد الهام گرفته شده است. در مجموعه‌ای که ساخت آن در سال ۲۰۰۲ به پایان رسید می‌توان بیش از هشت‌هزار جلد کتاب را نگهداری کرد و بهشت علاقه‌مندان به مطالعه به‌شمار می‌آید.

نذر ساخت کتابخانه

جرج پنجم، پادشاه پرتغال عهد کرده بود که اگر همسرش فرزندی را به دنیا بیاورد یک مجموعه فوق‌العاده زیبا را به سبک باروک و نئوکلاسیک خواهد ساخت که خوشبختانه این اتفاق افتاد و ساخت هفتمین مورد از معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان در سال ۱۷۳۰ کامل شد. معمار بنا Manuel Caetano de Sousa بوده است. جالب است بدانید برای حفاظت از کتاب‌های آن از عنکبوت استفاده می‌شود که شب‌ها سایر حشرات را بخورند تا به کتاب‌ها آسیبی نرسانند.

کتابخانه تخم‌مرغی

یکی از معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان در شیکاگو قرار دارد. جالب است بدانید که برخی برای آن نام تخم‌مرغ را انتخاب کرده‌اند؛ چراکه نمای خارجی‌اش کمی شبیه به یک تخم‌مرغ نصفه است. اینجا تنها یکی از ۶ کتابخانه دانشگاه شیکاگو است. باورنکردنی است اما هر روز حدود ۲۰هزار جلد کتاب در آن به مراجعان سپرده می‌شود.

معماری‌ای شبیه برگه‌های کتاب

کتابخانه ملی سجونگ در کره جنوبی با معماری شبیه به برگه‌های کتاب در دنیا بسیار معروف است. هر ببیننده خارجی که به ساختمان نگاه می‌کند، متوجه می‌شود اینجا محلی برای علاقه‌مندان به مطالعه است. کتابخانه دارای بخش‌های سنتی و مدرن است. در مجموعه آنلاین(e-brary)  بیش از سه‌میلیون جلد کتاب قابل‌دسترسی هستند. داخل مجموعه سالن کنفرانس، برگزاری سمینار، غذاخوری و محلی برای تبادل اطلاعات نیز قرار دارد. کتابخانه در سال ۲۰۱۳ افتتاح شده است و چشم‌اندازی فوق‌العاده دیدنی به دریاچه مجاورش دارد.

ابهتی مثال‌زدنی در سن‌فرانسیسکو

صومعه سن‌فرانسیسکو در شهر لیما واقع در کشور پرو زیبایی و شکوه خاصی به پایتخت بخشیده است. ساخت مجموعه در سال ۱۷۷۴ به پایان رسید و اما وقوع یک زمین‌لرزه در سال ۱۹۷۰ باعث نابودی بخشی از آن شد. هنوز آثاری از دوران شکوه و ابهت آن برجا مانده است. معماری آن به سبک باروک اسپانیایی انجام شده و برای ورودی‌اش سنگ‌های گرانیت به‌کار رفته است و به‌نحوی است که سایر بناهای منطقه را تحت‌تاثیر خودش قرار می‌دهد. حدود دوهزار و 500 جلد کتاب باارزش در کتابخانه نگهداری می‌شوند که شامل کتاب عهد عتیقی متعلق به سال ۱۵۷۱ و یک نسخه کپی از اولین دیکشنری‌های اسپانیایی نوشته‌شده توسط آکادمی سلطنتی اسپانیا می‌شود.

کتابخانه صومعه ویبلینگن

یکی دیگر از معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان در آلمان قرار دارد و متعلق به صومعه ویبلینگن است. قطعا تزئینات و مصالح به‌کار رفته در ساخت بنا در نوع خود بی‌نظیر است. سراسر کتابخانه با نقاشی، گچبری، مجسمه‌های زیبا، ستون‌های تماشایی و... پر شده است. ساخت آن به سال ۱۷۷۴ میلادی بازمی‌گردد. بسیاری از کتاب‌های آن به‌خاطر محدودیت فضا به کتابخانه‌هایی بزرگ‌تر انتقال داده شده‌اند اما نسخه‌های اصلی برخی جلدها در اینجا که محلی برای نگهداری گنجینه‌های دانش و خرد است، نگهداری می‌شوند.

کتابخانه بشقاب‌پرنده‌ای

ساندرو پنا در شهر پروجای ایتالیا کتابخانه بسیار معروفی در دنیاست که درواقع نام شاعر مشهور این شهر است که اشعاری با مضامین کودکانه می‌سرود (اگرچه خودش می‌گوید درواقع نمی‌خواهم در مورد کودکان شعر بگویم). ایتالو روتا معمار بنا آن را شبیه به بشقاب‌پرنده‌ای صورتی طراحی کرده است. مجموعه‌ای سه‌طبقه با نمای شیشه‌ای که مراجعان می‌توانند هر کتابی را که تمایل دارند با خود به خانه ببرند. در اینجا نزدیک به ۲۰ هزار جلد کتاب نگهداری می‌شود و البته کتاب‌های آن برای گروه‌های سنتی متفاوت مناسب است. یکی از مواردی که باعث عجیب شدن هرچه بیشتر بنای کتابخانه شده، این است که در میان ساختمان‌های قدیمی و قرون وسطایی شهر قرار گرفته است.

کتابخانه‌ای که شبیه ندارد

اما شماره یک معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان در کشور اتریش قرار دارد. این مجموعه سال ۱۷۷۶ میلادی در سمت جنوب شرقی رودخانه Enns‌ ساخته‌شده و زیبایی معماری آن را خیره‌کننده توصیف می‌کنند. در آن بیش از ۲۰۰ هزار جلد کتاب، ۷۰ هزار کتاب تعمیر شده و بیش از هزار نسخه دستنویس نگهداری می‌شوند که می‌توانید در آنها سیر پیشرفت و تکامل ادبیات را بررسی کنید. اینجا کتابخانه‌ای متعلق به صومعه است و با این هدف ساخته‌شده بود که کتاب‌ها را با خودشان به اتاق‌هایشان می‌برند تا همان‌جا مطالعه کنند و درواقع تنها محلی برای نگهداری کتاب‌هاست. طراحی هندسی و زیبای این کتابخانه بسیار زیبا و چشم‌نواز است.

لوکیشن فیلم و سریال

کتابخانه گایزل بخشی از دانشگاه کالیفرنیا سن‌دیه‌گو است. این کتابخانه را از روی نام دکتر سوس نام‌گذاری کرده‌اند. نام کامل وی تئودور سوس گایزل بود. این بنا بیش از هفت‌میلیون جلد کتاب را در خود جای داده، طی سال‌های اخیر این کتابخانه در تعدادی از سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی به نمایش درآمده است.

دیوارهای خمیده

کتابخانه تیانچین با دیوارهای سفید و خمیده، بسیار جذاب و شگفت‌انگیز و چشمنواز است. این کتابخانه مدرن در سال ۲۰۱۷ ساخته شد و پنج طبقه دارد. دارای دو پاسیوی روی بام است که می‌توانید از گشت‌وگذار در آنها لذت ببرید. دیوارهای پرپیچ‌وخم این کتابخانه 1.2 میلیون کتاب را در خود جای داده است.

کتابخانه‌ای برای مسئولان

کتابخانه کنگره در واشنگتن، کتابخانه‌ای چشمنواز در پایتخت ایالات‌متحده آمریکا در نزدیکی کاخ سفید است. مردم عادی می‌توانند از این کتابخانه بازدید کنند ولی فقط مسئولان رسمی دولتی می‌توانند کتاب‌ها را بررسی کنند، بنابراین اگر قصد دارید آنجا مطالعه کنید، حتما یک کتاب با خودتان ببرید.

باغی برای کتاب‌ها

کتابخانه مرکزی در ونکوور کانادا مانند یک خانه است، بنای این خانه از کلوسئوم الهام گرفته و شعبه مرکزی کتابخانه عمومی ونکوور است. این کتابخانه یک باغ روی بام دارد. این کتابخانه بیش از یک‌میلیون جلد کتاب دارد ولی محوطه اطراف آن نیز پر از رستوران و فروشگاه است.

کتابخانه هری‌ پاتر

کتابخانه بادلین یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌ها در اروپاست و معماری بی‌نظیر آن در تعدادی از فیلم‌های هالیوودی به نمایش درآمده است، ازجمله دو فیلم از مجموعه فیلم‌های هری پاتر. این کتابخانه بخشی از دانشگاه آکسفورد است و نمای بیرونی آن ظاهری شبیه قصر دارد.

کتابخانه عمومی بوستون

کتابخانه عمومی بوستون با ۲۳ میلیون کتاب دومین کتابخانه عمومی در ایالات‌متحده است. سالن مطالعه این کتابخانه با حیاط باورنکردنی آن، از معماری ایتالیایی الهام گرفته که با دهلیز ورودی و نایاب و اتاق و سالن‌های مطالعه آن شناخته شده است. این کتابخانه در سال ۱۸۵۲ با اهدای کتاب‌های زیادی مواجه شد و ساختمان آن گسترش یافت.

سنت ژنوی مدرن و زیبا

کتابخانه‌ سنت ژنوی (Sainte-Geneviève Library)، کتابخانه‌ مرجع و تحقیقاتی اصلی «دانشگاه پاریس به‌شمار می‌رود و معمار مشهور اهل کشور فرانسه، هانری لابروست (Henri Labrouste) طراحی آن را انجام داده است. زمانی که ساخت این بنا در سال 1850 میلادی به پایان رسید، یکی از بهترین ساختمان‌های فرهنگی در جهان به‌حساب می‌آمد. حدود 150 سال از تاسیس این کتابخانه می‌گذرد و طبیعتا مانند اول، ساختمانی مدرن محسوب نمی‌شود اما همچنان در زیبایی آن شکی نیست.

ازدواج دوستداران کتاب در جورج پی بادی

 این کتابخانه توسط فرد نیکوکاری به نام جورج پی بادی پایه‌گذاری شده است. او این کتابخانه را به‌عنوان یک هدیه، برای شهروندان بالتیمور به علت مهربانی و مهمان‌نوازی آنها ساخته است. پنج بالکن موج‌دار آهنی به حاشیه پر از کتاب متصل شده است و سقف نورگیر، کتابخانه را با نور طبیعی پوشش می‌دهد. برگزاری مراسم ازدواج زوج‌های دوستدار کتاب در این مکان از نکات جالب این کتابخانه است.

کتابخانه سلطنتی کپنهاگ دانمارک

 نام دیگر این کتابخانه «الماس سیاه» است در سال ۱۹۹۹ به‌عنوان توسعه‌دهنده کتابخانه ملی دانمارک تکمیل شد. این کتابخانه مدرن و جدید، نام خود را از گرانیت سیاه صیقلی با زوایای نامنظم گرفته است. درونی کتابخانه، توسط یک دهلیز که در آن تنها از شیشه استفاده‌شده، ساخته شده است. این دهلیز شیشه‌ای باعث می‌شود فضای داخلی ساختمان فضایی باورنکردنی شود که پر از نور و بازتاب حرکت آب است و یک محیط خواندن زرق‌وبرق دار و پرنور را به وجود می‌آورد.

استفاده از شیشه برای نمایش کتاب‌ها

کتابخانه نیوهیون در آمریکا، شامل کتاب‌ها و دست‌نوشته‌های کمیاب Beineck  آرشیو ادبی کتابخانه‌ دانشگاه Yale است و در جهان بزرگ‌ترین ساختمانی است که به حفظ کتاب‌ها و اسناد نادر اختصاص داده شده است. کل قفسه کتاب‌ها به شکل یک ستون عظیم در مرکز کتابخانه در معرض دید همه قرار گرفته است. ساختمان این کتابخانه به‌دلیل استفاده از سنگ مرمرهای شگفت‌انگیز  Vermontگرانیت و برنز، شکلی نمادین دارد و نمای خارجی‌اش به‌صورت کاملا یکدست به‌نظر می‌رسد. در این کتابخانه برای نمایش کتاب‌ها و اسناد نادر از شیشه‌ها استفاده شده است که نور را به‌اندازه‌ کافی فیلتر می‌کنند، به‌طوری‌که می‌توان بدون آسیب، این اسناد گرانبها را به نمایش گذاشت.