گلایه شدید وزیر بهداشت از عدم‌همراهی دولت با تصمیمات کارشناسی وزارتخانه برای اعمال محدودیت‌های جدی
به گزارش «فرهیختگان»، اگر کسی فهمید که در کشور و بین مسئولان برای کنترل شیوع کرونا و کاهش مرگ‌ومیرهای ناشی از ابتلا به این بیماری دقیقا چه فعل‌وانفعالاتی صورت می‌گیرد و چه تصمیم‌‌هایی گرفته می‌شود، به بقیه هم بگوید. واقعا وضعیت اسفباری شده، روزبه‌روز به‌جای اینکه از توفیقات و اقدامات موثر و کاهش تعداد موارد ابتلا و مرگ‌ومیر کرونایی خبر تولید کنیم و امیدوار باشیم، از رکوردشکنی‌های تلخ و خبر مرگ‌ومیر هموطنان‌مان اظهار تاسف می‌کنیم. مسئولان هم که انگارنه‌‌انگار، طوری دو دست‌شان را بالا برده‌اند و می‌گویند که پیش‌بینی شده بود و انتظار این موارد را داشتیم و چنان توپ را به زمین مردم و عدم رعایت مسائل بهداشتی توسط مردم می‌اندازند که انگار دولت و ستاد عریض‌وطویل کرونا هیچ مسئولیتی برعهده نداشته‌اند کسی هم هیچ ایده و راهکاری پیشنهاد نکرده بود. از همان ماه‌های ابتدایی کرونا تا همین امروز گفتیم و نوشتیم که این یک بیماری همه‌گیر و جهانی است، آمارها هم همین را می‌گویند، گفتیم و نوشتیم که برای مواجهه با این بیماری باید ساده‌انگاری‌ها و دوگانه‌سازی‌ها نظیر دوگانه معیشت و سلامت را کنار گذاشت و جدی و مقتدرانه سیاست‌هایی را اجرا کرد که خیلی از کشورها در پیش گرفتند و نتیجه‌اش را هم دیدند. منتها این اتفاق نیفتاد و حالا در وضعیتی هستیم که هرروز تیتر رسانه‌های داخلی و خارجی رکوردزنی در کشت‌وکشتار ناشی از کروناست. ماجرا اصلا ساده نیست، وارد فصول سرد سال شده‌ایم و مصائب و مشکلات جدیدتری هم به مشکلات و مصائب قبلی اضافه شده و می‌شوند، آنفلوآنزا داریم، بیماری‌های فصلی و هزارویک داستان دیگر که با این وضعیتی که در کرونا مانده‌ایم، فرصت نمی‌کنیم به مسائل مربوط به آنها برسیم، چه برسد که برای مقابله با آنها آمادگی داشته باشیم. خلاصه اینکه در بد وضعیتی گیر کرده‌ایم، نه چشم امید به تولید دارو و واکسن برای این بیماری لعنتی داریم و نه امیدوار به اقدامات مسئولانیم، خودمان مانده‌ایم و خودمان، مستاصل‌تر از همیشه و حیران میان انبوهی از اتفاقات و بلایا!
بازهم رکورد زدیم، در موارد ابتلا 5هزارتایی شدیم
فکر می‌کنم دو روز پیش بود که موقع مرور صفحات مجازی، چشمم به یک خبر جالب خورد که نوشته بود خطوط هواپیمایی کره‌جنوبی درحال آماده‌سازی ناوگان حمل‌ونقل هوایی و هواپیماهای خود هستند تا بتوانند بعد از تولید واکسن کرونا در توزیع آن اقدامات لازم را انجام دهند. چندوقت پیش هم خبری می‌خواندم از انگلستان که مسئولان و متخصصان این کشور درحال تهیه و تولید روشی هستند که در شرایط کرونایی برای تزریق واکسن آنفلوآنزا احتیاجی به حضور مردم در مراکز درمانی نباشد و در اتومبیل‌های شخصی‌شان حین تردد در خیابان لحظه‌ای مکث کنند و واکسن تزریق شود. جهان عجیبی دارند این کشورهای پیشرفته، برای چنین روزهایی آماده‌اند و حتی دست به اقدامات گره‌گشا و شگرف‌تر هم می‌زنند و تمام دنیا از آنها تقلید می‌کنند. منتها اینجا و در کشور ما، باوجود توان و زیرساخت‌های بعضا کافی، همیشه در همان پله اول آچمز می‌شویم. نمونه این ادعا هم همین ماجرای کروناست که به اذعان کارشناسان هنوز موج اول آن را مدیریت نکرده‌ایم و حدود 9ماهی هست که در این موج سرگردان پیدا و اجرای راهکار به‌دردبخور و اثرگذار هستیم. کمی صبر کردم که ببینم برای 24ساعت پیش‌رو هم می‌توانیم تیتر رکوردشکنی تولید کنیم و به سروکله خودمان و دولت‌مان بزنیم که دیدم بله؛ براساس آخرین آمار و اطلاعات منتشرشده ازسوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تا دیروز طی ۲۴ ساعت براساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۵هزار و ۳۹ بیمار جدید مبتلا به کووید-۱۹ در کشور شناسایی شد که دوهزار و ۲۵۴ نفر آنها بستری شدند. مجموع بیماران کووید-۱۹ در کشور به ۵۳۹هزار و ۶۷۰نفر رسید. ۳۲۲بیمار کووید-۱۹ جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۳۱هزار و ۳۴نفر رسید. البته خوشبختانه تاکنون ۴۳۴هزار و ۶۷۶نفر از بیماران از شر این بیماری جان سالم به‌در برده‌اند و به زندگی‌شان برگشته‌اند. ۴۸۱۰نفر از بیماران مبتلا به کووید-۱۹ در وضعیت شدید این بیماری تحت مراقبت قرار دارند. تعداد تست‌های کرونای انجام‌شده در کشور هم علی‌رغم تمام ادعاها مبنی‌بر خودکفایی در تولید کیت و از اینجور حرف‌ها، بعد از حدود 9ماه تازه به چهارمیلیون و ۵۷۰هزار و ۲۴۳آزمایش رسیده است. خیلی کمتر از برخی کشورهای همسایه و خیلی‌خیلی کمتر از کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته! به من باشد به‌جای این همه طرح‌های بی‌فایده و پراسپانسر و تبلیغاتی سطح شهر که می‌خواهند لابه‌لای تبلیغ کره و پنیر و فرش و فلان موارد بهداشتی را هم به مردم بیاموزند و رعایتش را متذکر شوند، تعداد موارد مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را مدام تکرار می‌کردم تا شاید هم مردم و هم مسئولان این مردم، به خودشان می‌آمدند که اوضاع از آن چیزی که فکرش را می‌کردیم هم وخیم‌تر و بحرانی‌تر است. خلاصه که امروز هم رکورد زدیم، در مرگ‌ومیر فعلا نه، اما در موارد ابتلا 5هزارتایی شدیم!
وضع موجود تقصیر دولت و ستاد ملی مقابله با کروناست
یادم هست همین شهریورماه گزارشی را مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تهیه کرده بود و در آن با توجه به اطلاعات و آمار و مدل‌های موجود پیش‌بینی کرده بود که پاییز و زمستان سختی داریم و موارد مرگ‌ومیر و ابتلا به‌طرز قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند. اعداد و ارقامی هم اعلام شده بود و حتی تا فوت روزانه 800 تا هزار نفر هم حدس زده می‌شد منتها بعد از انتشار این گزارش عده‌ای از همین مسئولان و کارشناسان شروع کردند به تکذیب و سرپوش گذاشتن که نه این‌طور نیست و فلان و بهمان و... . با وجود این متخصصان و حتی اعضای کمیته علمی و مشاوران علمی ستاد ملی مقابله با کرونا هم چنین ادعاهایی را مطرح کردند و گفتند با رویه فعلی که در پیش گرفته شده است موارد مرگ‌ومیر و ابتلا به ویروس کرونا به‌طرز عجیبی در پاییز و زمستان رشد خواهد داشت. همین دیروز پیام طبرسی، رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان مسیح‌دانشوری هم در یک برنامه تلویزیونی در این رابطه گفت ما این اعداد و ارقام فعلی را مدت‌ها قبل پیش‌بینی کرده بودیم و منتظر آن بودیم. حالا در این شرایط که همه نستراداموس شده بودند و از وخامت اوضاع اطلاع داشتند و از وزیر تا معاون و مشاور و استاد دانشگاه و... مصاحبه کردند و هشدار دادند که پاییز و زمستان سختی داریم و کرونا اوج می‌گیرد و آنفلوآنزا را هم در پیش داریم، چرا پس کسی اقدامی، محدودیت خاصی و سیاست اثرگذاری را اتخاذ نکرد که حالا به این حال‌وروز نیفتیم؟ اینکه وسط بحران بگوییم ما چنین روزهایی را پیش‌بینی می‌کردیم و... جز مظلوم‌نمایی و شانه خالی کردن از بار مسئولیت‌ها هیچ آورده دیگری ندارد و اگر از چنین وضعی اطلاعی موجود بود، باید گفت با جان مردم بازی شده است. همین یکی، دو ماه اخیر را با هم مرور کنیم، یکی، دوماهی که اگر برمبنای این پیش‌بینی‌ها قرار بود پیش برود نباید اندک فضایی برای تجمع در آن ایجاد می‌شد، دقیقا یکی، دوماهی شد که بیشترین تجمعات به دلایل مختلف ایجاد شد و هیچ اقدام جدی و برخوردی هم با کسی نشد که چرا این‌گونه می‌شود، چرا؟ چون پشت تمام این اتفاقات دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا بودند. اینها بودند که با عدم ایجاد محدودیت در مسافرت‌ها جلوی گسیل مردم به‌سمت استان‌های شمالی کشور و... را نگرفتند، اینها بودند که به‌جای محدودیت ایجاد کردن در استان‌های شمالی و نه اصلا همه استان‌های کشور صرفا چند کلانشهر را با محدودیت‌های فانتزی به‌اصطلاح تحت‌نظر گرفتند و نگذاشتند ماشین‌ها ورود و خروجی به این شهرها داشته باشد درحالی که در همین ایام ایجاد محدودیت هم مسیرهای هوایی، هم ریلی و هم اتوبوسی و... باز بود و هر که هرجا که خواست، سفر کرد. اگر قرار بود با خواهش و تمنا و به سفر نروید و فلان کسی دست از سفرکردن و تفریحاتش بردارد که تا الان وضعیت چنین نبود. بله، متاسفانه دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا بودند که اجازه برگزاری کنکور با آن جامعه آماری عجیب را دادند، این دو بودند که اجازه بازگشایی حضوری مدارس را دادند و بچه‌های مردم را به هر شکل و شمایلی شده به مدرسه آوردند. اینها بودند که از هول حلیم در دیگ افتادند و تا دیدند که کمی آمار ابتلا و مرگ‌ومیر فروکش کرده است سریع طرح ترافیک را به پایتخت برگرداندند، کارمندانی را که دورکاری می‌کردند به محل کار فراخواندند و همه کسب‌وکارها را بازگشایی کردند.
دلخوش‌به سیاست‌های نیم‌بند
حالا به‌نظرم بی‌انصافی هم نکنیم، بالاخره این دم و دستگاه عریض‌وطویل کارهایی هم کرده و برای مهار کرونا اقداماتی هم صورت گرفته است. مثلا مدام به مردم گفته شده از سفرهای غیرضروری اجتناب کنند و به‌محض مواجه شدن با تعطیلات بساط سفر را فراهم نکنند و به‌سمت شمال و جنوب کشور سرازیر نشوند. یا مثلا به مردم گفته‌اند ماسک بزنند و قیمت ماسک را هم 1300تومان اعلام کرده‌اند، اینکه ماسک 1300تومانی در بازار هست یا نیست هم خیلی مهم نیست! یا کار دیگری که کردند گفتند ما نه راهکار چین را برای کنترل در پیش گرفته‌ایم که بخواهیم قرنطینه صددرصدی کنیم و نه راهکار غربی‌ها را، ما راه میانه را برگزیده‌ایم و با فاصله‌گذاری هوشمند به جنگ کرونا می‌رویم. نهایتا ماحصل این هوشمندسازی مواجهه با کرونا هم این شد که شرقی‌ها ماسک از چهره برداشته‌اند و عالی‌ترین مقامات سیاسی‌شان بدون ماسک بین مردم حاضر می‌شوند و غربی‌ها هم تا حدی به مرز کنترل بیماری رسیده‌اند، ولی رئیس‌جمهور ما حرف از عقلانیت می‌زند و در هیچ محفلی که درصدی احتمال وجود کرونا وجود داشته یا نداشته باشد حاضر نمی‌شود! کار دیگری هم که شد این بود که گفتند کسانی را که ماسک نمی‌زنند جریمه می‌کنیم! این را باید برای حفظ در تاریخ جایی ثبت کرد که با راهکاری که نه قابلیت ردیابی آن مشخص است و نه ضمانت اجرایی دارد چگونه می‌شود به جنگ با یک اپیدمی کشنده رفت؟ خلاصه اینکه کارهایی هم شده که نتیجه‌اش رکوردشکنی‌های روزانه و تحویل دادن چندین شهید راه سلامت بوده است. دورکاری، برداشتن طرح ترافیک، ساماندهی حمل‌ونقل عمومی و مواجهه و بیماریابی فعال هم که اصلا حرفش را نزنیم.
تناقض‌های مدیریتی؛ خطرناک مثل کرونا
یکی دیگر از موضوعات قابل‌تامل و البته تاسف‌بار، نوع مواجهه خود مسئولان و تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان با ماجرای شیوع کروناست. اینکه ما به‌مثابه رسانه، مردم و برخی کارشناسان با سیاست‌های اعمالی و اجرایی مخالفت‌هایی داشته باشند، مساله‌ای طبیعی به‌نظر می‌رسد. شاید هم این‌طور برداشت شود که ما عنادی داریم که نگران جان مردمیم، اما اینکه از یک محفل به‌اصطلاح یکدست، اظهارات و تصمیمات یکدست به گوش نرسد، نه‌تنها طبیعی نیست که به‌اندازه همان کرونا هم خطرناک است. اینکه وزیر بهداشت مملکت به‌عنوان یکی از نفرات اصلی تصمیم‌گیر در ماجرای شیوع کرونا، چند روز درمیان دل‌نوشته منتشر و با مردم و رهبری و شهدا درددل می‌کند و در این درددل‌ها هم گلایه‌هایش را طرح و جایی حتی تهدید هم می‌کند، اصلا طبیعی نیست. مثلا همین اظهارنظرهای سعید نمکی، وزیر بهداشت که روز گذشته در ستاد استانی پیشگیری و مدیریت بیماری کووید-۱۹ استان آذربایجان‌غربی گفت: «وقتی هر شب آمارهای استان‌ها را می‌خوانم یکی از اضطراب‌هایم این است که به سیاه‌چاله‌ای بیفتیم که درآمدن از آن کار دشواری است. میزان تخت ما در طرح تحول سلامت اضافه شد، اما هنوز هم شاخص تخت حدود ۱.۵ است، درحالی که در ضعیف‌ترین کشور اروپایی هفت تخت به‌ازای ۱۰۰۰نفر جمعیت است و پرستاران‌شان سه‌برابر ما هستند. وزارت بهداشت برنامه‌ریزی مفصلی انجام داد، همه را جمع کردیم. اولین‌بار آمدیم و گفتیم راه‌های هوایی به چین را ببندیم. وقتی این حرف را می‌زدم عده‌ای با لبخندها و نگاه‌های عاقل اندر سفیه به ما نگاه می‌کردند که چه می‌گویی؟ یکی از عزیزان به من گفت شاهد بودم که در ابتدای اپیدمی اعلام کردی که آتشی بر نیستان این کشور خواهد افتاد که دامن تک‌تک خانواده‌ها را خواهد گرفت. در بهمن‌ماه ایستادم تا در ۳۶ورودی این مملکت گیت بازرسی بگذاریم. یکی از دردهای درونم این است که نمی‌توان اپیدمی را با خواهش جمع کرد. چندوقت است ما داریم التماس می‌کنیم، اما کدام‌یک از پروازهای ما منطبق با پروتکل‌های بهداشتی است؟ نمی‌دانم چه کسی باید اینها را حل کند. چندماه است که داریم خواهش می‌کنیم؟ چقدر من و همکارانم باید التماس کنیم؟ کجای دنیا وزیر بهداشت و پرسنل بهداشت و درمان دارند التماس می‌کنند؟ در کشورهایی که در جمع‌کردن اپیدمی توفیق حاصل کردند، وزیر بهداشت می‌نویسد و می‌خواهد و همه مکلف به اجرا هستند. اینجا وزیر بهداشت تمنا می‌کند، خواهش می‌کند و زانو می‌زند، اما کسی گوش نمی‌دهد. کدام‌یک از اتوبوس‌های ما منطبق با اصول پروتکل‌های بهداشتی است؟ در تهران اعلام کرده‌ایم داخل شهر منبع توسعه ویروس است که با جهش‌هایی که ویروس پیدا کرده، قدرت سرایتش ۱۰برابر شده است. گفتند تا پایان اردیبهشت اتوبوس اضافه می‌شود، اما یک اتوبوس هم اضافه نشد. اعلام شد هرکس ماسک نزند، جریمه می‌شود. من سه، چهار روز قبل در خیابان دیدم ۴۰درصد از افرادی که در اتوبوس بودند ماسک نزد‌ه‌اند، آیا می‌توان به این صورت عفونت را جمع کرد؟ فقط من و همکارانم باید ته رودخانه جنازه و زخمی جمع کنیم؟ در ستاد ملی تقاضا کردیم هرکس که ماسک نزد، جریمه کنید، اما بروید آمار را دربیاورید که چند نفر را جریمه کردند. گفتیم جاده‌ها را ببندید، چندتا را بستند؟ این‌طور که نمی‌شود اپیدمی جمع کرد. اگر این بال شکسته ما را ترمیم نکنند، اپیدمی در این مملکت جمع نمی‌شود و ما ته رودخانه باید جنازه جمع کنیم. ما این ضعف را که ضعف بزرگی است، داریم. یعنی ضعف عدم حمایت از اجرای پروتکل و ضعف عدم ایستادن مقابل پروتکل‌شکن و قانون‌شکن و برخورد با آنها. ایهاالناس بدانید که من به‌عنوان وزیر بهداشت نمی‌توانم به‌تنهایی این اپیدمی و وضعیت را جمع کنم و جمع‌کردن آن همکاری‌هایی بسیار فراتر از این می‌خواهد. روزی چند اتوبوس از مرزهای جنوب‌شرق این سرزمین را با انواع آلودگی طی می‌کند و به چالدران می‌آید. من که نمی‌توانم جلویش را بگیرم، کجا باید اجازه ندهد که اینها بیایند؟ اینها پرواز که نمی‌کنند، بلکه درطول این سرزمین با خودشان آلودگی می‌آورند. در کجای دنیا اجازه چنین تخلفی را می‌دهند؟ نه یک‌روز و دوروز، بلکه آمار دارم که تعداد زیادی از اینها در خانه‌های افراد در شمال استان شما پذیرایی می‌شوند تا بتوانند از مرز خارج شوند. من آمارش را دارم و خیلی چیزهای دیگر هم دارم که صلاح نمی‌بینم رو کنم. اگر روزی قرار باشد عدم توفیق در مدیریت اپیدمی را به حساب وزارت بهداشت بنویسند، دهانم باز خواهد شد و خواهم گفت که چه کسانی چه کردند. اجازه نمی‌دهم که خون شهید سلامت پایمال دغدغه‌های دیگر شود.»
2 هفته تعطیل کنید
با متخصصان که حرف می‌زنیم، نگرانی‌هایی دررابطه با آنفلوآنزا دارند. با آن وضعیت نامطلوبی که در توزیع و تزریق واکسن پیش آمد و البته هنوز هم جاری است، نگرانی‌ها دررابطه با آنفلوآنزا هم خیلی کمتر از کرونا نیست. پزشکان می‌گویند هنوز هوا آنقدرها سرد نشده و در آبان‌ماه و ماه‌های بعدتر موجی از آنفلوآنزا را هم احتمالا خواهیم داشت. برای مدیریت شرایط در این وضعیت ما نیاز داریم در مساله شیوع کرونا به یک شرایط متعادلی برسیم. یعنی حداقل تعداد موارد ابتلا و مرگ‌ومیر را تا حد قابل‌قبولی کاهش دهیم که اگر مجبور به مبارزه با آنفلوآنزا هم شدیم توان این جنگ را داشته باشیم. خصوصا وقتی از نظر علائم این دو بیماری به‌شدت مشابه یکدیگر هستند و پروسه تشخیصی سختی را باید در پی گرفت. پس اگر توصیفات درباره آینده تا این حد نگران‌کننده است که هست، بهترین راهکار حداقل در شرایط فعلی این است که برای دو، سه هفته‌ای تعطیلات حداکثری داشته باشیم و خصوصا اداراتی که امکان دورکاری دارند تماما دورکار شوند و به موازات آن‌هم جلوی هرگونه تردد غیرضروری خصوصا در معابر بین‌شهری گرفته شود تا شاید بعد از آن شاهد افت تعداد موارد ابتلا و مرگ‌ومیر کرونایی‌ها باشیم؛ اگرنه با خواهش و تمنا و این نوع مواجهات، نه‌تنها آمار تکانی نمی‌خورد بلکه شاهد بروز فاجعه‌ای خواهیم بود که دامن خیلی از مردم کشور و همین اقتصادی را که از آن چیزی باقی‌نمانده، می‌گیرد.
* نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه
مطالب پیشنهادی
