به گزارش «فرهیختگان»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز ازجمله واحدهای فعال  در فعالیت‌های فناورانه است. مرکز رشد این واحد در سال ۹۳ از وزارت علوم و سازمان مرکزی مجوز گرفته و از اسفند ۹۶  فعالیت رسمی خود را آغاز کرده است. این مرکز درحال حاضر دارای ۳۰ واحد فناور مستقر و یک شتاب‌دهنده همکار است. مرکز رشد فناوری‌های نوین سلامت این واحد نیز از بهمن ۹۸ از وزارت بهداشت و سازمان مرکزی موافقت اصولی گرفته و دارای ۱۰ واحد فناور مستقر و یک شتاب‌دهنده همکار است. دستاوردهای واحدهای فناور این دو مرکز اخیرا در نمایشگاهی در حضور معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور به نمایش گذاشته شد. همین موضوع بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با عزیز جوانپور، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان شرقی و واحد تبریز و مرتضی محمودزاده، مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز ابعاد گسترده فعالیت‌های فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز را بررسی کنیم که در ادامه می‌خوانید.

به‌دنبال جذب 30 طرح فناورانه جدید در حوزه چرم هستیم

عزیز جوانپور، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی و واحد تبریز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره هدف‌گذاری مرکز رشد این واحد در سال 99، اظهار کرد: «مرکز رشد دانشگاه در سال 99 به‌دنبال جذب حداقل 30 طرح فناورانه جدید در حوزه چرم و کفش، اخذ تاییدیه دانش‌بنیان برای حداقل پنج واحد فناور و استقرار حداقل 10 واحد تحقیق و توسعه خصوصی است. همچنین اختصاص فضای تولید در مجتمع شماره 2 دانشگاه به واحدهای فناور به‌صورت یک مجتمع فناوری و در قالب قرارداد مشارکت از برنامه‌های در دست اقدام برای سال جاری است. مرکز رشد ما در سال 99 درحال برنامه برای انتقال به ساختمان جدید به مساحت تقریبی 1500 متر و در 6 طبقه در یکی از بهترین نقطه شهر هستیم تا بتوانیم امکانات زیرساخت لازم را در اختیار واحدهای فناور قرار دهیم.»

وی درخصوص جدیدترین برنامه حوزه چرم واحد تبریز اظهار کرد: «با همکاری جدی شرکت‌های فناور حوزه چرم و کفش استان، پیشنهاد راه‌اندازی شتاب‌دهنده تخصصی چرم و کفش ارائه شده که درصورت تایید می‌تواند به موتور محرکه نوآوری در این صنعت با همکاری مشترک کلیه ذی‌نفعان تبدیل شود.»

جوانپور با اشاره به اقدامات این مرکز در دوران شیوع ویروس کرونا عنوان کرد: «همزمان با شیوع بیماری کووید-19 دانشگاه آزاد تبریز به‌طور جدی وارد عرصه محصولات بهداشتی در این حوزه شد. تولید ماسک‌های پنج لایه و سه لایه، محلول ضدعفونی دست و محلول ضدعفونی سطوح با مجوز سازمان غذا و دارو، آغاز تولید کیت تشخیص کرونا و آزمایش‌های بالینی داروی گیاهی کرونا، دستگاه تب‌سنج دیجیتال و اتوکلاو پلاسمایی از اقدامات انجام‌شده در این زمینه بوده است.»

  برنامه‌ریزی راه‌اندازی 3 سرای نوآوری در واحد تبریز

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در ادامه با اشاره به برنامه‌های این واحد درراستای توان علمی و عملی اساتید و محققان تبریزی، گفت: «دانشگاه آزاد تبریز به‌دنبال ایجاد زیرساخت لازم برای راه‌اندازی سه سرای نوآوری به‌ترتیب آماده شدن زیرساخت‌های آن است.» جوانپور با اشاره به برنامه‌ریزی برای ایجاد سرای نوآوری نوسازی صنعتی اظهار کرد: «فعالیت‌های مقدماتی اعم از توافق با شرکت‌های فناور این حوزه در استان و صنایع مادر نظیر ماشین‌سازی و تراکتورسازی صورت گرفته و به‌زودی برای اخذ مجوز شتاب‌دهنده تخصصی و راه‌اندازی سرا از سازمان مرکزی اقدام خواهد شد.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز سرای نوآوری اجتماعی را یکی دیگر از سراهای در دست راه‌اندازی عنوان کرد و افزود: «این سرا به‌دنبال ایجاد راه‌حل‌های فناورانه و به‌خصوص داده‌محور برای مسائل متعدد اجتماعی خواهد بود. در این زمینه نیز تفاهم اولیه با معاونت برنامه‌ریزی و اجتماعی شهرداری و فرمانداری تبریز صورت گرفته و با فراهم شدن زیرساخت‌ها اقدامات لازم برای اخذ مجوزهای لازم از سازمان مرکزی صورت خواهد گرفت.»

وی با اشاره به تلاش‌های صورت‌گرفته برای راه‌اندازی و آغاز به‌کار سرای نوآوری سلامت، افزود: «با توجه به وجود مرکز رشد فناوری‌های نوین سلامت و همچنین ظرفیت بسیار بالای حوزه پزشکی دانشگاه اعم از بیمارستان تخصصی راه‌اندازی این سرا نیز در برنامه بعدی قرار دارد. عقد تفاهمنامه همکاری با شتاب‌دهنده هلثیو (وابسته به بنیاد برکت) و انجمن گیاهان دارویی استان از اقدامات اولیه انجام‌شده برای راه‌اندازی این سراست.»

جوانپور با اشاره به فعالیت مدرسه عالی مهارتی چرم و کفش، اظهار کرد: «مجری مدرسه عالی مهارتی چرم و کفش دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز است و مجوز این مدرسه درراستای اجرای منویات مقام معظم رهبری در سال جهش تولید، از طرف سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی صادر شده و درنظر دارد با برنامه‌ریزی مستمر آموزشی، مهارت‌های مورد لزوم، در تامین و مهارت‌افزایی منابع انسانی این صنعت گام بسزایی در ارتباط بین دانشگاه و صنعت بردارد و انتظار دارد در سال جاری تحصیلی، به تربیت 1200 (نفر- دوره) نیروی کار ماهر پرداخته، کمبودهای منابع انسانی ماهر موردنیاز در این صنعت را مرتفع کند.»

وی درخصوص وضعیت فعلی این طرح بیان کرد: «کلاس‌های تئوری این مدرسه همزمان با برگزاری نمایشگاه آغاز شده و کلاس‌های عملی آن در مرحله راه‌اندازی و تجهیز دستگاه‌های موردنیاز است و محل استقرار آن در مجتمع شماره 3 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز است.»

جوانپور درباره نظام موضوعات صنعت چرم و کفش ادامه داد: «صمد عالی در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز اقدام به این کار کرده که مراحل تحقیقاتی طرح خاتمه یافته و نتایج آن درحال اجراست. در این طرح با مشارکت 35 نفر از مدیران و خبرگان صنعت و 45 نفر از اساتید دانشگاهی، 6 چالش اساسی صنعت چرم و کفش شناسایی شد. برای رفع این چالش‌ها تعداد 671 زمینه پژوهشی تعریف شد که با مشارکت اساتید و دانشجویان 31 رشته دانشگاهی و با انجام حدود 7000 پژوهش در قالب طرح‌های تحقیقاتی، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها، انتظار می‌رود بخش عظیمی از مشکلات و چالش‌های صنعت چرم و کفش مرتفع شود.»

معرفی با طرح‌های برتر فناورانه واحد تبریز

مرتضی محمودزاده، مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در تشریح جدیدترین طرح‌های فناورانه این واحد گفت: «کفش هوشمند کودکان و سالمندان یکی از طرح‌های فناورانه واحدهای فناور بوده است. آیسان ماهری در حال طراحی اپلیکیشن و کفش است که اجرای آن در دانشگاه آزاد اسلامی آذرشهر است. این کفش با استفاده از سنسور، اطلاعات لازم را به اپلیکیشن ارسال کرده و آمار گم شدن کودکان و سالمندان را کاهش داده و فرد را برای یافتن مسیر راهنمایی می‌کند.»

محمودزاده کفش طبی مردانه و زنانه با تنظیم دیسک پاشنه را یکی دیگر از طرح‌های برتر واحد تبریز معرفی و اظهار کرد: «شرکت تجارت طب ماندگار بین‌الملل(کفش نامی) در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی تبریز اقدام به این طرح کرد که مرحله تحقیق و نیاز برای ساخت قالب‌های اولیه جهت تولید اولیه محصول انجام شده است. درمان و پیشگیری بیماری‌های مرتبط با پا و زانو با استفاده از تکنولوژی تنظیم دیسک در پاشنه پا برای بهبود ضایعه‌های پرانتزی بودن پا، ضربدری بودن و خار پاشنه از ویژگی‌های این طرح است.»

وی با عنوان طرح قالب‌های صنعت کفش به‌عنوان یکی دیگر از طرح‌های فناورانه مرکز رشد بیان کرد و گفت: «دکتر ساسان امانی در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز این طرح را مطرح کرد که تاکنون 90 درصد پیشرفت داشته است. با توجه به نبود پروسه کامل طراحی و تولید قالب‌های کفش در کشور و نیاز بسیار بالای این بخش به پروسه طراحی و ساخت این قالب‌ها اقدام به بومی‌سازی پروسه طراحی و ساخت این قالب‌ها در داخل کشور شده است.»

وی درباره مرکز نوآوری و دانش بازی‌های رایانه‌ای و شبیه‌سازی عنوان کرد: «شرکت رایموند هنر پویان اقدام به این طرح در مرکز تحقیقات رباتیک و فناوری‌های نرم دانشگاه آزاد اسلامی تبریز کرد که درحال اجراست. آموزش همراه با تحقیقات در حوزه‌های مختلف همانند علوم‌شناختی، هوش مصنوعی و بلاکچین با هدف تولید محصولات دیجیتال و شبیه‌ساز برای صادرات و کسب درآمد ارزی برای این طرح عنوان می‌شود.»

محمودزاده درباره تولید ضدعفونی‌کننده دست بر پایه اتانول گفت: «تولید ضدعفونی‌کننده دست بر پایه اتانول Hand Sanitizer (استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده، معطر و طبیعی همچون آلوئه‌ورا، عرق بیدمشک، میخک، نعناع و... تولیدشده در گروه علمی) است که دکتر خانزاده درحال تولید آن در دانشگاه آزاد اسلامی سراب است.»

وی ژل ضد چین‌وچروک پوست و ژل دور چشم نانو بیلوا را به عنوان طرح برتر دیگری بیان کرد و افزود: «این ژل اولین محصول نانواتوزومی برای حداکثر نفوذپذیری و ترمیم کامل انواع چین‌وچروک پوست و دور چشـم، با افزایش تحریک تشدید سنتزکلاژن از فیبروبلاست بدون نیاز به مواد تزریقی است که در مرحله اخذ مجوز تولید است و شرکت تابناک طب آذر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی تبریز  آن را انجام می‌دهد.»

مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به تعیین فرمولاسیون پلی‌اورتان مورد استفاده در زیره کفش اشاره کرد و گفت: «صنعت کفش از صنایع مورد توجه دنیاست که اعمال تحریم‌های جهانی، امکان دسترسی به مواد اولیه تولید زیره‌ آن را محدود کرده است. هدف دیباگران فرتاک شیمی، فرمولاسیون زیره‌ کفش با اتکا بر دانش ملی است که شرکت دیباگران فرتاک شیمی اقدام به این طرح کرد که در مرکز رشد واحد تبریز صورت می‌گیرد.»

وی درخصوص این طرح اضافه کرد: «فرمولاسیون آزمایشگاهی زیره‌ کفش به‌طور موفقیت‌آمیزی به‌دست آمده است و طرح حاضر فاز اولیه را پشت سر گذاشته است. نمونه‌های آزمایشگاهی سنتز شده ویژگی‌های موردنیاز برای زیره‌ کفش را داشته و هم‌اکنون در مرحله‌ ساخت رآکتور استیلی برای سنتز مواد اولیه ساخت زیره‌ کفش در اشل نیمه‌صنعتی است.» محمودزاده درباره طرح تولید جلبک سبز- آبی اسپیرولینا پلاتنسیس به روش فتو بگ (Foto Bag) بیان کرد و گفت: «اسپیرولینا یک جلبک سبز - آبی و سوپر غذای غنی‌شده از مواد مغذی است. جلبک مذکور بیش از 50 تا 70درصد پروتئین قابل هضم دارد و حاوی همه اسیدهای آمینه ضروری است که شرکت دانش‌بنیان زیست‌اندیشان بهفر آذربایجان در واحد تبریز اقدام به این کار کرد و این طرح درحال تامین اعتبار جهت تولید انبوه(گرید انسانی) است.»

وی دستگاه مهپاش پالس جت را به‌عنوان یکی دیگر از طرح‌های برگزیده محققان تبریزی عنوان کرد و افزود: «دستگاه مهپاش پالس جت برای مهپاشی و سمپاشی مزارع و باغات، ضدعفونی کردن محیط‌های شهری و همچنین جلوگیری از سرمازدگی محصولات کشاورزی استفاده می‌شود. یکنواختی پاشش و کاهش 30، 60 درصدی مصرف سم از مزایای عمده این دستگاه است که ساخت نمونه اولیه آن به اتمام رسیده است. تست‌های میدانی در دست اقدام است. دکتر فرزاد برار در دانشگاه آزاد اسلامی مراغه اقدام به این کار کرده است.»

محمودزاده درباره تولید پودر لنت ترمز(کامپاوند لنت ترمز) بدون آزبست اظهار کرد: «با توجه به شرایط موجود و نیاز صنایع لنت ترمز به کامپاند که جزء اصلی لنت ترمز به حساب می‌آید، این واحد با طراحی و ساخت ماشین‌آلات موردنیاز و فرمولاسیون مواد بدون آزبست قادر به تولید پودر لنت با کیفیت بالا نیاز کارخانه‌های لنت‌سازی کشور را مرتفع می‌سازد. در آینده نزدیک قادر به تولید کامپاوند با مواد پایه نانو خواهیم بود که درحال تولید اولیه محصول است و هومن کوچک‌پورو فرزاد کاویانی‌نیا در شهرک صنعتی زنجان اقدام به تولید آن خواهند کرد.»

وی درخصوص سیستم دفع پسماند ویژه بیمارستانی و کرونایی با روش کوپیرولیز پیشرفته اظهار کرد: «ظرفیت 100 تا 10000 تن در روز، محصول: هیدروکربن‌های سبک و حلال‌های آلی جهت استفاده به‌عنوان سوخت خودرو، سوخت کوره‌های سیمان و کوره‌های آجرپزی خوراک: پسماند پلیمری(پلاستیکی و لاستیکی)، فلزی و لباس و تجهیزات پزشکی از خصوصیات این سیستم است که مجریان آن دکتر علی خانی، دکتر شهرام محمدی، مهندس حامد رسول‌زاده؛ مهندس فرشته ایمانی و مهندس نازلی آقاپور هستند. یک نمونه از این طرح تولید شده است و در دانشگاه آزاد اسلامی میانه انجام می‌شود.»

این مسئول مرکز رشد درباره دستگاه پرینتر سه بعدی قالب‌سازی خاص گفت: «برای ساخت قالب‌های صنعتی نیاز به پرینتر‌های سه بعدی در ابعاد بزرگ هستیم که در این طرح پرینتری با ابعاد مکعبی 60 است که این طرح در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز توسط دکتر ساسان امانی طراحی و ساخته شده است و وضعیت فعلی طرح؛ تکمیل شده و تجاری شده است.»

وی درخصوص پارچه بتنی بیان کرد: «پارچه بتنی به صورت کلی متشکل از ترکیب پارچه بافته شده ضخیم از جنس الیاف پلیمری و سیمان و افزودنی‌های بتن به همراه صفحه عایق پلیمری است. ترکیب فوق در حالت عدم وجود آب کاملا شبیه به یک پارچه ضخیم شکل‌پذیری است. پس از نصب پارچه بتنی به هر شکل دلخواه در محل اجرا و آبپاشی سطح پارچه و عملیات گیرش سیمان در زمان کوتاه(در حدود 24 ساعت) قابل بهره‌برداری خواهد بود.»محمود زاده افزود: «طرح پارچه بتنی که نمونه محصولش تولید شده است در شهرستان اردبیل در ساختمان دو طبقه ویلایی توسط دکتر یوسف زندی و مهندس وحید نوید اجرا می‌شود.»

این مسئول مرکز رشد درباره اتوکلاو پلاسمایی گفت: «این دستگاه لوازم و تجهیزات پزشکی را در دمای کمتر از 40 درجه سانتی‌گراد و در محیطی عاری از رطوبت استریل می‌کند، لوازم در داخل بسته‌بندی مخصوص استریل می‌شوند تا پس از خارج شدن از دستگاه مجدد آلوده نشوند که درحال حاضر نمونه آزمایشگاهی طرح توسط شیوا شه‌شناس در واحد شبستر ساخته شده است.»

  کدام طرح‌های فناورانه مورد حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری قرار می‌گیرد؟

مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز درخصوص بازدید سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور از طرح‌های فناورانه این واحد گفت: «برنامه بازدید ستاری از دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، شامل بازدید از برنامه جامع توسعه صنعت چرم و کفش دانشگاه، طرح‌های فناورانه این حوزه و طرح‌های فناورانه حوزه سلامت بود. او از طرح‌های مرکز رشد فناوری‌های نوین سلامت دانشگاه آزاد اسلامی تبریز بازدید کرد و حمایت جدی از طرح‌های تولید ژل جوان‌ساز نانو، جلبک اسپیرولینا گرید انسانی و دستگاه اتوکلاو پلاسمایی کرد.»

محمودزاده افزود: «در بخش برنامه جامع توسعه صنعت چرم و کفش، او ابتدا از پروژه سرای نوآوری چرم و کفش بازدید کرد که پیرو پیگیری‌های قبلی در طول یک سال گذشته برای اعطای حمایت مالی برای تجهیز سرا قول مساعد داد. سپس از برنامه پایش علمی صنعت چرم و کفش بازدید کرد که شامل شناسایی حدود 7000 عنوان پایان‌نامه و رساله دکتری در این حوزه است. سپس از برنامه مدرسه مهارتی چرم و کفش بازدید کرد که با همکاری مدرسه کفش استانبول و زیرنظر معاونت سما و در چارچوب برنامه جامع راه‌اندازی شده است. سپس از محصولات مرکز تحقیقات چرم و کفش بازدید کرد که با دو محصول طراحی قالب کفش با پرینتر سه بعدی و چسب کفش در نمایشگاه شرکت کرده بود. هر دو طرح توسط اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز ارائه شده‌اند که می‌توانند جایگزین بسیار خوبی برای نمونه‌های خارجی موجود در بازار شوند.»

 وی ادامه داد: «بازدید از طرح‌های مرکز رشد در حوزه کفش بخش دیگری از برنامه معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور در واحد تبریز بود و از دو محصول ویژه حوزه دیدن کرد. محصول اول، تهیه نمونه اولیه زیره کفش پلی‌اورتان و دستیابی به فرمول تهیه آن برای اولین بار در کشور بود که می‌تواند از وابستگی کامل این محصول به واردات جلوگیری کند و طرح دوم کفش‌های طبی برای اصلاح عارضه‌های پا مثل پای پرانتزی بود که هر دو طرح مورد توجه جدی دکتر ستاری قرار گرفت. بخش دوم نمایشگاه شامل طرح‌های مرکز رشد فناوری‌های نوین سلامت بود که ژل جوان‌ساز نانو با تاییدیه ستاد نانو و سازمان غذا و دارو بود که این طرح هم مورد توجه جدی دکتر ستاری به‌ویژه برای صادرات قرار گرفت. طرح بعدی تولید جلبک اسپیرولینا گرید انسانی بود که این طرح هم مورد توجه بسیار دکتر ستاری قرار گرفت. دستگاه‌های اتوکلاو پلاسمایی، تولید تصفیه پسماند، تولید اتانول سایر طرح‌های این حوزه بودند که مورد بازدید دکتر ستاری قرار گرفتند.»

مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اضافه کرد: «در بخش پایانی نمایشگاه طرح‌های مربوط به سایر حوزه‌ها- مستقر در مرکز رشد- قرار داشتند که تولید بتن پارچه‌ای برای اولین بار در کشور بود که این طرح هم مورد توجه جدی دکتر ستاری قرار گرفت و درنهایت تولید مواد اولیه لنت ترمز نیز مورد بازدید قرار گرفت.»

 * نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه‌نگار