مدرنیسم دوره‌ای بسیار مهم از تاریخ فکری، فرهنگی، علمی، تکنیکی و صنعتی بشر است که از دگرگونی‌های گسترده در جامعه غربی در مسیر میل به توسعه و کسب قدرت و رفاه از طریق تغییر نگاه به عالم، به انزوا کشاندن سنت و دین و به میدان آوردن عقل و تجربه تدریجا به‌وجود آمد.

سیدمحمدرضا تقوی، پژوهشگر و نظریه‌پرداز علم دینی و نویسنده کتاب‌های تحول علوم انسانی از مبادی تا روش‌شناسی، الگوی علوم انسانی اسلامی چهارچوب نظری و مدلِ عملیاتی و مفاهیم و گزاره‌های علوم انسانی با نگاه تحولی در یادداشتی به سخنان محسن رنانی پاسخ داده است.

نواندیشی دینی یا اصلاح‌گری دینی، اصطلاحی است که در تاریخ معاصر و جدی شدن رویارویی دین و مدرنیسم رواج یافته است. هرچند نواندیشان دینی از طیف‌های فکری مختلفی بوده‌اند و متناسب با زمینه‌های تاریخی حیات خود و نیز ویژگی‌های شخصیتی‌شان، اهداف و اغراض یکسانی نداشته‌اند، اما نسبت به آنها در بخش عمده بدنه جامعه دینداران سنتی به‌ویژه روحانیون، نگاه چندان روشن و حتی مثبتی نبوده است.

برای بحث درباره انقلاب اسلامی هم می‌توان چنین نگاهی را مورد توجه قرار داد. انقلاب اسلامی مقدمه انقلاب دیگری بود که باعث به وجود آمدن امکان‌های گوناگون‌ از تفکر می‌شود. می‌توان یکی از مهم‌ترین امکانات که در پس انقلاب اسلامی شکل گرفته است را سیاسی شدن جامعه یا ظهور امر سیاسی به عنوان یک واقعیت در هستی‌شناسی اجتماعی نام برد؛ با انقلاب در ایران امکان ظهور سیاست در عرصه عمومی شکل گرفت و یکی از محفل‌های مهم این عرصه هم قطعا دانشگاه بوده است.

عبدالکریم خیامی، عضو هیات‌علمی دانشکده معارف اسلامی، فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با موضوع رسانه، حقیقت و پساحقیقت با اشاره به ویژگی‌‌‌های عصر پساحقیقت در نسبت با مخاطبان رسانه معتقدند نسبت مخاطب ایرانی با حقیقت قطع نشده است.

همایش ملی تکنولوژی و فرهنگ شانزدهم و هفدهم دی‌ماه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. علیرضا منجمی و غلامحسین حیدری‌مقدم در آغاز برنامه به ارائه گزارش پرداختند.

بیست‌وسومین پیش‌نشست از همایش «انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده» به مناسبت سومین سالگرد ارتحال علامه مصباح‌یزدی، با حضور محمد فنایی‌اشکوری به بررسی «جایگاه تفکر فلسفی در نظام‌سازی و جامعه‌پردازی از دیدگاه علامه مصباح‌یزدی» اختصاص داشت.

ایرانی بودن در اراده به ایرانی بودن است. این جمله را جناب کریم مجتهدی در برنامه شوکران در سال 1398 چند بار تکرار کرد و معتقد بود هر فرد ایرانی باید ذات امیدواری داشته باشد؛ چراکه امید یکی از عمل‌های بنیادی هر ایرانی است.

حجت‌الاسلام رضا غلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: درباره معنا و مبنای جریان روشنفکری انقلاب اتفاق نظری وجود ندارد، اما من همواره اینگونه استنباط کرده‌ام که جریان روشنفکری انقلاب، جریانی است که به شکوفایی ظرفیت‌های عقل نظری و عملی و پیوند سیستماتیک آن با دین و اجتهاد پویا، قائل است.

کتاب‌های درسی ازجمله عناصر محوری نظام‌های آموزشی هستند. با گسترش دوره‌های اجباری و رایگان آموزش ابتدایی و متوسطه در کشورهای مختلف جهان در راستای رفع هرچه بیشتر بی‌سوادی و کم‌سوادی، امروزه شمار بیشتری از کودکان و نوجوانان جهت گذراندن دوره تحصیلی از کتاب‌های درسی استفاده می‌کنند.

پیروزی حسن روحانی در انتخابات 1396 را نمی‌توان بدون ارتباط‌گیری با سلبریتی‌ها و پایگاهی که سلبریتی‌ها در عرض چند روز رقم زدند ممکن دانست.

آنچه در پس فوت ناصر طهماسب شکل گرفت مشابه رفتاری بود که با پروانه معصومی و فوتبالیست‌ها و برخی هنرمندان و موسیقیدانان صورت گرفت؛ یعنی تکفیر تا سر حد مرگ و حتی پسامرگ. این رفتار تقریبا از زاویه‌ای شکل گرفته که در تمام این سال‌ها تلاش کرده بگوید سیاست و ایدئولوژی مانع زندگی آنها شده است، اما خودشان به‌شدت درمقابل هر عملی که باعث معنادهی به زندگی می‌شود با چهارچوب‌بندی سختی دستگاهی از تفتیش عقاید را شکل می‌دهند.

نامه اخیر آصف بیات به هابرماس و بحث از شجاعت اخلاقی و نقد به ایده اروپامحوری وی- که به‌تازگی مطرح شده است- هرچند نقدی در وضعیت سکوت فعلی اهل فکر مهم قلمداد می‌شود و شاید فتح باب گفت‌وگویی جدید باشد،

مرحوم علامه طباطبایی در حوزه سیاسی نیز با اشاره به آیاتی که متضمن تکالیف اجتماعی و لزوم اقامه‌ عبادات از سوی مردم است، بر این نکته تأکید می‌ورزد که چون افراد در پیدایش اجتماع اثر تکوینی دارند، برای اداره‌ آن نیز حق دخالت داشته و خداوند آن اثر تکوینی را در مقام تشریع ضایع نگذارده است. بنابراین از مجموع آیات متضمن تکالیف اجتماعی مردم چنین نتیجه می‏شود که تشکیل حکومت اسلامی ‏به عنوان مقدمه واجب بر عموم مسلمانان لازم است.

دموکراسی به‌عنوان یکی از مفاهیم دوران جدید که با عقل عقلایی تبیین شده است، چطور می‌تواند با فقه آمیخته با سنت و طریقت رابطه‌ای برقرار کند. از طرفی هم در عصر توسعه دموکراسی، اقتدارگرایی از طریق فقه درحال بازتولید مولفه‌های خود به‌عنوان ایده حکمرانی است.