زینب محمدی، خبرنگار: در آثار هنری ایرانی -علیالخصوص سینما- مخاطب نوجوان به رسمیت شناخته نمیشود و نوجوان ایرانی در سینما، انتخابی بهجز فیلمهای کودک و بزرگسال ندارد. ممکن است نوجوانان بهسادگی فیلمهای بزرگسال را متوجه شوند و با آنها همراهی کنند، اما این دلیل موجهی برای نادیده گرفتن نیازهای آنان در تماشای اثری مختص به خودشان نیست. این مسئله حلقه مفقوده سینمای ایران در سالهای اخیر بوده است. معضلی که «باغ کیانوش» گام بلندی در جهت برطرف کردن آن برداشته است.
فیلم برمبنای الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل و با یک دعوت به جهانی ناشناخته آغاز میشود؛ بچههایی که تا به حال موز نخوردهاند، میشنوند که در باغ کیانوش -مرموزترین مرد روستا که بهتازگی از جنگ برگشته- درخت موز وجود دارد و تصمیم میگیرند پا به پر رمزورازترین نقطه روستا بگذارند.
داستان فیلم در زمان جنگ اتفاق میافتد، اما برخلاف جریان غالب فیلمهای دفاع مقدس، جنگ تحمیلی بهزور به زندگی آدمها تحمیل نمیشود. کارگردان ابتدا بهخوبی شمایلی از زندگی عادی را در بستر جنگ ترسیم میکند و بعد با در هم تنیدن ماجراجویی نوجوانان با مسئله جنگ، اهمیت یافتن آن برای بچههای روستا را به نمایش میگذارد. این برگ برنده فیلم است؛ فیلمی که بهسادگی میتوانست در دام ملیگرایی تقلبی و افراطی بیفتد، اینگونه خودش را نجات میدهد. با این حال فیلم از مفاهیم ملی تهی نیست، اما بلد است چطور با قصه گفتن، پیامش را به درستی به ناخودآگاه مخطب انتقال بدهد.
دیگر نکته برجسته فیلم، شخصیتپردازی آن است. آدمهای باغ کیانوش، از بزرگسال تا کودک و نوجوان مانند همه ما، خاکستری و مجموعهای از نقاط مثبت و منفیاند. فیلم مادامی که میخواهد قهرمانانش را بسازد، از الگوی معکوس استفاده میکند و از ترسها و شیطنتهای بچهها میگوید. اینگونه مخاطبان نوجوان فیلم میپذیرند که هیچ قهرمانی مجموعهای تمام از ویژگیهای مثبت نیست. در بین شخصیتهای بزرگسال، شخصیت کیانوش از ظرافت خاصی برخوردار است. حواشی پیرامون فرار او از جنگ، به گوش بچهها میرسد، اما پیش از آنکه بخواهند او را قضاوت کنند، فیلمساز پای کیانوش را به ماجرای فیلم میکشاند. این مسئله به نوجوانان فرصت میدهد تا او را از نزدیک بشناسند و بعد قضاوتش کنند. این یکی از مهمترین مفاهیم در عبور از نوجوانی به بزرگسالی است؛ عدم قضاوت و داوری آدمها از فاصله دور.
البته فیلم ضعفهایی هم دارد. فیلمساز میتوانست از جغرافیای فیلم، کار بیشتری بکشد و فیلم را بومیتر کند. با توجه به اینکه اکثر فیلمهای دفاع مقدس در جنوب اتفاق میافتند، فرصت خوبی بود تا فیلم از تمایز منطقه جغرافیاییاش بهره بگیرد و راهی تازه را پیشروی علاقهمندان سینمای جنگ باز کند. علاوهبر این ورود خلبان دوم به داستان فیلم، نقطه اوج را دچار دوگانگی کرده و فیلمساز میتوانست فیلم را با بسته شدن پرونده خلبان اول، به اتمام برساند. بااین وجود، باغ کیانوش نشانه خوبی از پیوند ادبیات و سینما در ایران است و گامی مهم در تولید محتوا برای گروه سنی نوجوان بهشمار میآید.
شماره ۴۲۷۴ |
صفحه ۱۶ |
فرهنگ و هنر
دانلود این صفحه
لذت تماشای اثر نوجوان