زهرا طیبی خبرنگار گروه سیاست: برجام، مذاکرات، پولهای بلوکهشده ایران، حقابه هیرمند، اینترنت و فیلترینگ ازجمله موضوعاتی بودند که در نشست خبری روز گذشته رئیسجمهور به مناسبت هفته دولت و با حضور خبرنگاران و رسانههای داخلی و خارجی مطرح شد. وزن تعریف و تمجید از اقدامات دوساله دولت در میزان رشد اقتصادی و بهبود سیاست خارجی اگرچه سنگین بود اما سوالاتی نیز با انگیزههای سیاسی و جناحی نیز در این نشست از رئیسجمهور پرسیده شد و البته جای خالی سوالاتی که بیشتر متمرکز بر مشکلات و مسائل مردم باشد همچنان احساس میشد. رئیسی در این نشست، ضمن بیان اقدامات دوساله دولت، مروری براین دستاوردها داشت که کنترل کرونا، جبران کسری بودجه و کنترل تورم ازجمله این موارد بود. رئیسجمهور در این نشست درباره محدودیت پلتفرمهای خارجی و وعدهای که برای رفع محدودیتها بعد از آرام شدن شرایط کشور داده بود هم گفت: «ما به پلتفرمهای خارجی اعلام کردیم همانطور که در اروپا و آمریکا پاسخگو هستند نسبت به فعالیتها اینجا نیز همانطور است... فعالیت پلتفرمهای خارجی در ایران اشکال ندارد اما باید نسبت به فعالیتها و اقداماتشان پاسخگو باشند.» صحبت درباره برجام هم بخش دیگر این نشست را به خود اختصاص داد. رئیسجمهور ضمن بیان اینکه اشکال دولت قبل این بود که با برجام بهعنوان تنها گزینه سیاست خارجی برخورد میکرد، اشاره کرد: «نکاتی که در مذاکرات احیای برجام مطرح شد برمبنای قرارداد برجام بود؛ خودمان در زمان انعقادش نبودیم. اگر بودیم، شاید نگاه دیگری داشتیم... دولت در مذاکرات و طرح حقوق اساسی ملت ایران هیچ کوتاهی نکرده و تاکیدش بر این بود که حقوق حقه ملت ایران، طبق قراردادی که منعقد شده داده شود، به نحوی که تحریمهای ظالمانه برداشته بشود و ملت بتواند از آنچه بهعنوان برجام و وعدهای که آقایان مطرح کردند و گفتند، نتایج دارد، گلابی دارد و فوایدی دارد، استفاده کنند، ولی متاسفانه غربیها با اعمال و ادامه دادن تحریمها میخواهند ما را متوقف کنند.» رئیسی در ادامه و در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران درباره مساله حقابه ایران در هیرمند هم گفت: «درمورد آب مناطق سیستانوبلوچستان در کشور افغانستان، با بحثها و پیگیریهای نماینده ویژه ما در افغانستان، مذاکرات منجر به اعزام گروه کارشناسی برای بررسی اینکه آیا آب به میزان کافی وجود دارد که بتوانیم استفاده بکنیم، در دست پیگیری و بررسی است.»
سوالاتی که پرسیده نشد
«دولت در این زمینه چه اقداماتی انجام خواهد داد؟» تقریبا جمله پرتکرار خبرنگاران در نشست خبری روز گذشته با حضور رئیسجمهور بود. در این نشست تقریبا حدود 13 رسانه داخلی و 5 رسانه بینالمللی، سوالاتی را از رئیسجمهور پرسیدند. اما تقریبا یک نکته مشترک میان اکثر سوالات خبرنگاران وجود داشت و آنهم اشاره کلی به موفقیتهای دولت سیزدهم و نجات کشور از اوضاع بدی بود که داشت. برای مثال خبرنگار روزنامه جوان به این موضوع اشاره کرد که موفقیتهای دولت عموما از جانب اصلاحطلبان سانسور شده و گفت دولت چطور با این همه سانسور کنار آمده است؟ خبرنگار روزنامه کیهان نیز گفت: «موفقیتهای پیدرپی دولت سیزدهم، در عرصه سیاست خارجی و داخلی از یک طرف بسیار ملموس و عینی بوده از طرف دیگر باعث عصبانیت آمریکا و متحدان و برخی غربگرایان داخلی شده و علت این موفقیتها علیرغم همه تخریبهایی که انجام شده چه بوده است؟» در نقطه مقابل نیز سوالاتی که رویکرد انتقاداتی به دولت داشتند بیشتر باانگیزههای سیاسی و جناحی مطرح شدند. برای مثال خبرنگار روزنامه شرق ضمن بیان اینکه جامعه به سمت دوقطبی شدن میرود از رئیسی پرسید: «دختر شما در زمان انتخابات گفتند پدر من قرار نیست دیوار بکشد، قرار است پل بسازد. به زعم دخترتان، پل ساختید یا به زعم کارشناسان و منتقدان دیوار کشیدید؟» علاوهبراین نیز پای ماجرای اخراج اساتید دانشگاه به نشست خبری رئیسجمهور باز شد و درحالیکه جامعه دانشگاهی همچنان نسبت به اخبار ضدونقیضی که در این رابطه منتشر میشود، با ابهام مواجه است، خبرنگار خبرگزاری فارس از رئیسی درباره عدم مجازات برخی اساتیدی که در جریانات سال گذشته، اظهاراتی مطرح کردند، انتقاد کرد و گفت: «برنامه عفو رهبری را ادامه دادید و برخورد جدی هم با این اساتید صورت نگرفت. جز یکی دو مورد که اخیرا شاهد بودیم و آن هم معلوم نشد به خاطر مسائل علمی است یا سیاسی.»
در این بین با نگاهی به سوالاتی که از جانب خبرنگاران در این نشست مطرح شد، چند نکته را میتوان مورد توجه قرار داد؛ تقریبا، وجه سیاسی و جناحی سوالات مطرح شده، پررنگتر از پرداخت به نحوه اقدامات و عملکردهای دولت بوده است و این امر را حتی در سوالات انتقادی که مطرح شده نیز میتوان مشاهده کرد و به نظر میرسد نزدیک شدن به فضای انتخابات، بر حال و هوای نشست خبری رئیسجمهور نیز تاثیر گذاشته و پای کنایههای سیاسی جناحها به نشست خبری رئیسجمهور نیز رسیده است. در این بین اما حلقه مفقوده اصلی نشست خبری رئیسجمهور، غفلت از توجه به مسائلی بود که جزو دغدغههای اصلی مردم بوده است، مسائل و مشکلات معیشتی و اقتصادی که این روزها مردم با آن مواجه هستند و مطالبه از رئیسجمهور برای ارائه راهحلها و اقدامات خود برای حل این بحرانها سهم بسیار اندکی از سوالها را به خود اختصاص داده است و در این بین عدم توجه و دقت در انتخابات سوالات مثل درخواست برای برخورد با اساتیدی که در اتفاقات پارسال نقش داشتند، آنهم درشرایط فعلی، که جامعه تقریبا تحت تاثیر اخبار ضدونقیض منتشرشده در این رابطه است، حتی میتواند اثر منفی روی افکار عمومی داشته باشد و جامعه را به سمت التهاب هل بدهد. از طرفی تقریبا دو سال از عمر دولت سیزدهم گذشته است و طبعا اقدامات مثبت و منفی در این دوسال از جانب دولت صورت گرفته است. انتظار میرود رسانهها بیش از آنکه به تعریف از اقدامات دولت بپردازند، امور و مواردی که دولت کمتر به آنها توجه کرده را به صورت جزئی، مورد تاکید قرار داده و از رئیسجمهور بخواهند که در جهت حل این موارد و مشکلات، برنامه و اقدام عملی داشته باشند و نقش اصلی خود بهعنوان حلقه واسط میان مردم و دولت را به درستی انجام بدهند و به پرسش سوالات با انگیزههای جناحی و سیاسی بسنده نکنند.
پاسخگو باشید، وعدهها را هم اجرایی کنید
فارغ از نقد به آنچه از جانب رسانهها در این نشست خبری مورد تاکید قرار گرفت میتوان گفت در نشست روز گذشته، تقریبا خبر یا اقدام قابل توجه و جدیدی که توسط دولت صورت گرفته باشد، مطرح نشد. بر این اساس اگر محورهای مورداشاره در نشست خبری امسال با سال گذشته را مورد بررسی قرار بدهیم، تقریبا نکته قابل توجهی در آن یافت نمیشود که برای افکار عمومی تازگی داشته باشد و صرفا به مرور دوباره اقدامات دولت، پرداخته شد. در این میان باید این نکته را مورد توجه قرار داد که اگرچه گفتوگو و صحبت با رسانهها همواره مورد توجه و اهمیت قرار دارد اما تکرار دوباره صحبتها و دستاوردها، شاید نهتنها تاثیر چندان مثبتی بر افکار عمومی نداشته باشد، بلکه گاهی حتی تاثیر منفی نیز بگذارد. براین اساس تمرکز بر پاسخگویی و صحبت در رسانهها میبایست در کنار اهمیت و توجه به جلو بردن اقدامات و برنامهها متمرکز باشد و تنها برگزاری نشستها و تکرار دوباره همان دستاوردها مشخصا، آورده خاصی برای دولت به همراه نخواهد داشت.