ابوالفضل مظاهری دبیر گروه دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی بیش از 20 واحد و مرکز فعال در اقصی‌نقاط استان تهران دارد. واحدهایی که با وجود فاصله از پایتخت، هرکدام ماموریت‌های ویژه و تاثیرگذاری به‌خصوصی در محدوده جغرافیایی خود دارند. مصداق آن واحد شهرقدس در غرب استان تهران که امروز میزبان حدود 20 هزار دانشجوست و در دوران جدید فعالیت دانشگاه آزاد با ماموریت صنعت و تجارت، تعامل جدی‌تری با واحدهای پرتعداد و بزرگ صنعتی این منطقه برقرار کرده است. عبدالله قاسمی‌پیربلوطی، رئیس دانشگاه آزاد شهرقدس چندی پیش میهمان تحریریه «فرهیختگان» بود. او پس از اخذ دکتری تخصصی اگرواکولوژی از دانشگاه آزاد علوم‌وتحقیقات، مدرک پسادکتری گیاهان دارویی و معطرخود را از دانشگاه ایالتی ماسوچوست آمریکادریافت کرد. استادتمام دانشگاه آزاد واحد شهر قدس از سال 98 با حکم دکتر طهرانچی مسئولیت واحدهای شهرقدس، ملارد و صفادشت را برعهده گرفت. او در گفت‌وگوی با «فرهیختگان» گزارشی از فعالیت‌های این واحدها ارائه کرده و از برنامه‌های پیش‌رو سخن گفته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
شما مسئولیت چند واحد دانشگاهی را با هم دارید. از شهر قدس شروع کنیم و به بقیه واحدها برسیم. در چندماه اخیر ماجرای ضریب تاثیر مجله علمی نانوساختار در شیمی را زیاد شنیدیم. شاید این نشریه را بتوان به‌عنوان یکی از نمادهای معرف واحد شهر قدس دانست. به‌جز این ما باید واحد شهر قدس را به چه چیزهای دیگری بشناسیم؟
مجموعه مجله اعم از مدیرمسئول، سردبیر، مدیرداخلی و هیات‌تحریریه برای مجله نانوساختار در شیمی متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس بسیار زحمت کشیدند. انتشارات معروف اشپرینگر هم بیشتر از 10 سال است که آن را چاپ می‌کند. می‌دانید که در دو، سه‌سال اخیر ضریب تاثیر آن ارتقا یافته و به حدود 10 رسیده است. از نظر کیفیت هم در اسکوپوس و هم در جی‌سی‌آر رتبه اول یا Q1 را دارد. در تمام مجلات چه وزارت علوم و چه وزارت بهداشت رتبه یک را دارد و با اختلاف زیاد این مجله به‌عنوان مرجع قرار می‌گیرد. در بحث نانوتکنولوژی و مباحث نانو در شیمی مقالات خوبی از محققان برجسته دنیا به این مقاله ارسال می‌شود. بعد از فرآیند پیچیده و سخت داوری مقالات برای چاپ پذیرفته می‌شوند و کیفیت مجله به این دلیل بالاست. در سالی که دکتر طهرانچی ریاست دانشگاه آزاد استان تهران را برعهده داشتند، در راستای ماموریت‌گرایی واحدها متناسب با زیرساخت‌ها، پتانسیل‌ها و توانمندی‌ها و از همه مهم‌تر آمایش سرزمینی یا منطقه‌ای بحث صنعت را برای واحد شهر قدس انتخاب کردند، چون بیش از 30 درصد صنعت استان تهران در شهر قدس و منطقه غرب واقع‌شده و حدود 27 درصد آن فقط در شهر قدس قرار دارد. ما در جوار دانشگاه‌مان شهرک صنعتی زاگرس و گلبرگ را داریم که بیش از دقیقا 970 نزدیک هزار واحد صنعتی در آنجا فعالیت می‌کنند. عمده فعالیت این شهرک صنعتی تولید بردهای خودرو و مباحث خط تولید کارخانه‌های صنایع غذایی، کفش و پوشاک و... است اما به‌طور غالب مربوط به خودروست. روبه‌روی دانشگاه هم مجموعه شرکت‌های شن و ماسه را داریم که در ایران برند هستند. از نظر کیفیت شن و ماسه، بعد از آریزونای آمریکا کیفیت دوم و استانداردهای بین‌المللی را دارند. در این کسب‌وکار هشت‌هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم و چهارهزار نفر به‌صورت مستقیم مشغول کار هستند. از همه مهم‌تر ماشین‌آلات خردایشی هستند که در کسب‌وکار شن و ماسه خیلی مهم بوده و اکثر خرید از همین روبه‌روی دانشگاه است، بنابراین تصمیم گرفته شد که ماموریت صنعت و تجارت برای شهر قدس انتخاب شود. تجارت هم به این خاطر که با صنعت مربوط است و رشته‌هایی مانند مدیریت بازرگانی، بازاریابی و... به آن مرتبط هستند. در نظام موضوعات و طرح پایش ما در مقایسه با سایر طرح‌ها، اقبال خوبی هم دانشجویان دکتری برای رساله‌شان و هم اساتید محترم راهنما داشتند و در پژوهش‌ها از مباحث مربوط به صنعت و تجارت استفاده می‌کنند. نزدیک پنج‌هزار عنوان رساله در این زمینه انتخاب شده است. اینها در شرف اجرا هستند و در سال آینده اتفاقی که خواهد افتاد و موثر خواهد بود، این است که بخشی از این رساله‌ها به مرحله اجرا و نتیجه می‌رسند. این عناوین بارگذاری‌شده در سامانه پژوهش‌ها که اساتید و دانشجویان رشته‌های مختلف آنها را انتخاب کرده‌اند، براساس اولویت‌هایی بود که ما در نشست‌ها با صنایع دیدیم و احصا کردیم و با توجه به تفاهمنامه‌هایی که شکل گرفت، انتخاب کردیم و امیدواریم به مرحله اجرا برسند. یکی از ابعاد این است. دومین بحث ما به‌جز بحث مجله و طرح پایش، طرح پویش است. ما امسال توافقات خوبی با صنایع انجام دادیم و تعدادی از دانشجویان ما در قالب طرح پویش بورسیه خواهند شد. بعد از اینکه دانشجو کارورزی یا کارآموزی‌اش را طبق طرح پویش با موفقیت به انجام رساند، ان‌شاءالله آنجا جذب بازار کار خواهد شد. الان یکی از بحث‌های صنایع، بحث نیروی کار ماهر است که به‌شدت به آن نیازمند هستند. باتوجه به این مساله مشتاق هستند که دانشجویان کاردانی یا کارشناسی را جذب کرده و پس از مهارت‌آموزی به آنها جذب‌شان کنند. بحث سوم ما بحث سرای دکتر قریب است. با حضور دکتر ستاری معاونت وقت علم و فناوری ریاست‌جمهوری و دکتر طهرانچی توافقاتی انجام شد که براساس آن، دانشگاه آزاد اسلامی املاک خود را برای مبحث سراها و کمک به بحث فناوری و نوآوری کشور اختصاص دهد. اولین سرای ما سرای فناوری دکتر قریب بود که با توجه به اینکه تعدادی شرکت استمرار پیدا کردند، ما به این جمع‌بندی رسیدیم که سراها تخصصی‌تر شوند و قرار شد فراخوان بزنیم. با وجود اینکه 30 درصد شرکت‌ها در کار آی‌تی و شرکت‌های دانش‌بنیان هستند اما قرار شد 60، 70 درصد به سمت بایوتکنولوژی، داروهای زیستی و بایوانفورماتیک برویم و تخصصی‌تر کار کنیم، چون داروهای زیستی، داروهای حاصل از فرآورده‌های بیولوژیک و کیت‌ها ارزش‌‌افزوده بالایی دارند. علاوه‌بر این صنعت پررونقی است و کشور هم به‌شدت به آنها نیازمند است. امیدواریم تا سال آینده اینها استقرار یابند و در قالب مشارکتی یا سرمایه‌گذاری ما با اینها به توافق خواهیم رسید و 60، 70 درصد شرکت به این سمت خواهد رفت. علاوه‌بر این ما دو سرا در ساختمان بلااستفاده ملارد و یک ساختمان تازه‌افتتاح‌شده در صفادشت داریم. در صفادشت سرای فناوری و نوآوری جلبک را داریم که به‌صورت تخصصی در حوزه جلبک، بایودیزل، تولید دارو، تولید مکمل و مواد کشاورزی فعالیت خواهد کرد. در سرای ملارد هم با توجه به اینکه ملارد و شهریار قطب کشاورزی هستند، ما با معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی توافقاتی داشتیم که در خرداد با حضور دکتر طهرانچی و دکتر مشکینی و دکتر برومندی این توافقنامه یا تفاهمنامه امضا شد و قرار شد تعداد شرکت‌هایی که در حوزه بذر و نهال و کشاورزی و گلخانه و گیاهان دارویی هستند با شعار تقویت امنیت غذایی در ملارد استقرار پیدا کنند. یکی از مباحث مورد تاکید و پیگیری دکتر طهرانچی بحث تقویت امنیت غذایی است. یکی از اهداف مهم سرای جلبک و سرای کشاورزی ما بحث امنیت غذایی است که اتفاقا مجموعه شرکت‌هایی که الان هستند، مثل صندوق نهال که سهامدار آن وزارت جهاد کشاورزی است و دیگران دارند در سرای ملارد و صفادشت استقرار پیدا می‌کنند.
میزان جذب دانشجوی واحد شهر قدس در چند سال اخیر چه تغییراتی داشته است؟
منطقه غرب استان تهران شامل شهریار، ملارد و شهر قدس پتانسیل‌های بسیار بالایی دارد. در شهر قدس جمعیتی بالغ بر دو میلیون نفر به‌صورت ثابت وجود دارد که البته ممکن است برای کار به آنجا بروند و تنوع قومیتی بالایی دارد. این تنوع زیستی و قومیتی، پتانسیل‌ها و استعدادهای خیلی خوبی در زمینه‌های علمی، ورزشی، کارآفرینی، فرهنگی و... در منطقه به‌وجود آورده است. خیلی از دانشگاه‌ها در چند سال گذشته به‌ویژه در سال پیش یا دوسال پیش با رکود دانشجو مواجه شدند اما با توجه به خدماتی که به مردم ارائه دادیم، اقبال آنها بالا رفته است. در سال‌های 1401 و 1402 بیش از 17 درصد جذب بیشتر دانشجو داشتیم که این یک افتخاری است. چند کار انجام شده که اقبال به واحد شهر قدس دانشگاه آزاد بالا رفته است. یکی اینکه ما تعدادی از فارغ‌التحصیلان‌مان را جذب بازار کار صنعت کردیم و من از هیات‌مدیره‌ها و مدیران تحقیق و توسعه این صنایع بابت همکاری‌شان بسیار تشکر می‌کنم، چون با وجود مشکلات مالی‌شان از آن نگاه بیگانه‌ای که به دانشگاه داشتند، جدا شدند.
بنابراین می‌توان گفت که تعامل خوبی با محیط دانشگاه برقرار کردید.
بله، در دوران کرونا که همه‌جا تعطیل شد، یکی از پایگاه‌هایی بودیم که همچنان یک سال خدمات به بیش از صد هزار نفر ارائه دادیم و به شهروندان شهر قدس چند دوز واکسن زدیم. فضای سبز و معماری دانشگاه برای اکثر این افراد جالب بود. مستحضر هستید که مردم شهر قدس و ملارد از نظر بضاعت اقتصادی ضعیف هستند اما بسیج اساتید، دفتر نهاد، بسیج دانشجویی، معاونت فرهنگی و کارمندان دانشگاه زحمت کشیدند بیش از 11 دوره و فقط 10 میلیارد تومان کمک‌های غیرنقدی به‌صورت بسته میان مردمی که توسط کمیته امداد و سپاه شناسایی شدند، توزیع کردند. آقای دکتر طهرانچی همیشه تاکید دارند که دانشگاه باید اثرگذار باشد و دیوارهای آن برداشته شود و با جامعه رابطه بگیرد. به‌نظر می‌رسد دانشگاه آزاد واحد شهر قدس به‌خوبی این نقش را ایفا کرده است.
واحد شهر قدس اگرچه رشته علوم پزشکی ندارد اما دانشجوی علوم پزشکی دارد. ماجرای دانشجویان علوم پزشکی چیست؟
کار ارزنده دیگری که ما در سال گذشته انجام دادیم، توافقی بود که با علوم پزشکی ایران داشتیم. من از ریاست محترم این دانشگاه و معاونت محترم بین‌الملل آن واقعا تشکر می‌کنم، چون به ما اعتماد کردند و ما تعدادی از دانشجوهای خارجی آنها را در رشته پزشکی زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی آموزش می‌دهیم. محل تشکیل کلاس‌ها و خوابگاه آنها در دانشگاه آزاد شهر قدس است و بالغ بر 250 دانشجوی پزشکی از کشورهای عراق، پاکستان و هند ترم دو را هم گذرانده‌اند و ما هم امکانات خوبی مانند سالن تشریح و سالن پراتیک برایشان ایجاد کرده‌ایم. قرار است اینها در بیمارستان شهید سلیمانی که برای علوم پزشکی ایران است، دوره‌های بالینی‌شان را بگذرانند. تعدادی در سایت علوم پزشکی ایران هستند و تعدادی در سایت ما آموزش می‌بینند و جالب است که اقبال برای سال آینده افزایش یافته و من واقعا از اعتماد دانشگاه علوم پزشکی به مجموعه دانشگاه آزاد تشکر می‌کنم، چون باور داشتند که ما می‌توانیم کیفیت‌ها و استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنیم. بالاخره رشته‌های پزشکی با جان مردم و سلامت جامعه سروکار دارند و ما متعهد هستیم که در بالاترین سطح کیفی آموزش را انجام دهیم. در راستای تحقق سند تحول و تعالی، یکی از واحدهایی هستیم که موضوع را جدی گرفته‌ایم و ملاک عمل ما سند تحول و تعالی است. امیدوارم با عنایت بیشتر خداوند بتوانیم در شأن مردم شریف منطقه و استان تهران در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، فناوری و نوآوری به وظایف خود عمل کنیم.
میزان ورودی‌های دانشجوهای خارجی افزایش داشتند؟ آماری دارید؟
ما دو جور خارجی داریم؛ یکی آنهایی هستند که خودمان جذب می‌کنیم و اکثرا افغانستانی هستند و از طریق معاونت بین‌الملل خودمان می‌آیند و جذب می‌شوند. شهریه اینها دلاری بوده و مقیم و غیرمقیم آنها حدودا 250 نفر است. ما دو سال پیش اصلا دانشجوی غیرمقیم نداشتیم. پارسال دفتر بین‌الملل ما که راه‌اندازی شد، اینها آمدند و استقبال خوبی هم نشان دادند. یک‌سری از دانشجویان خارجی ما هم توسط دانشگاه علوم پزشکی جذب می‌شوند که محل تحصیل این دانشجویان پزشکی یعنی تشکیل کلاس‌ها، آزمایشگاه و اسکان آنها در دانشگاه شهر قدس است. قرار است زیرساخت‌ها را بهتر و بیشتر کنیم تا جذب دانشجوی بیشتری داشته باشیم.
امکان جذب دانشجو در حوزه پزشکی برای خود دانشگاه آزاد واحد شهر قدس میسر نیست؟
هدف و دورنمای ما همین است. ما در تلاش هستیم زیرساخت‌ها را بهتر کرده و از تجربه‌ها استفاده کنیم تا بتوانیم این کار را به نحو درستی انجام دهیم. می‌دانید که ما حداقل نیاز به 30 برد داریم و برای رشته پزشکی نیازمند بیمارستان هستیم. ما همکاران خوبی داریم و بیمارستانی با 170 تختخواب یکی دو سال است که افتتاح شده و یکی از الزامات ما همین است؛ اما به‌نظرم کمی زود است که وارد این فضا شویم، ولی برنامه ما این است که بعدها بتوانیم این کار را برای واحد شهر قدس محقق کنیم.
به سند تحول و توسعه اشاره کردید. یکی از امتیازات سند تحول برعکس بیشتر اسناد در جریان کشور، سنجه‌های مشخصی است که قابل اندازه‌گیری هستند و حدود و ثغور آن در سال‌های مختلف هم تعیین شده‌اند. چون گفتید براساس سند تحول پیش می‌روید، در پایان دومین سال اجرای سند تحول چه میزان از هدف‌گذاری تحقق یافته است؟
وقتی یک تحول عظیمی می‌خواهد در مجموعه رخ دهد تا ذهنیت‌ها تغییر کنند و همراه شوند، زمان می‌برد. قاعدتا 6 ماه تا یک‌سال باید افراد را توجیه کرد. سند، نقشه راهی است که ما بی‌هدف کار نکنیم. سند به‌نظر من یکی از سندهای خوبی است که روی آن کار علمی شده و شاید مقداری آرمان‌گرایانه باشد و با واقعیت‌های واحدها فاصله داشته باشد اما من اعتقادم بر این است که H-index شهر قدس باید در سال 1403 از 30 به 40 برسد. درست است که کار سختی است اما باید تلاش کنیم و گام‌ها را محکم برداریم. مجموعه باید خود را مکلف کند در راستای سند هدفمند باشد و سنجش‌معیار و کمیت‌معیار باشد، گرچه کیفیت هم مهم است.
عدد مشخصی را می‌توانید بیان کنید؟
من فکر می‌کنم مجموعه حدود 60 تا 70 درصد راه را طی کرده است. مقدار باقی‌مانده هم به این دلیل مانده که مجموعه باید توجیه شوند و سند را بشناسند. از طرفی خلأهایی در سیستم هست که شاید با سند همخوانی ندارد، ولی خوب است که ما در راستای چیزی گام برداریم تا اینکه بی‌هدف گام برداریم.
اشاره کردید که هدف‌گذاری شهر قدس در بخش صنعت و تجارت است. چه تغییری در عملکرد دانشگاه در این حوزه به‌وجود آمده است؟ چه تعداد قرارداد و تفاهمنامه امضا شده و چه میزان از دانشجویان و اساتید با صنایع مختلف ذیل این قراردادها همکاری دارند؟
مگر می‌شود در دنیا فقط به آموزش بپردازیم؟ هیچ مجموعه دانشگاهی به‌نظر من ثبات نخواهد داشت، مگر اینکه به‌سمت ماموریت‌گرایی و نسل‌های سوم و چهارم دانشگاه، یعنی به‌سمت حل‌مساله و مشکلات کشور و کارآفرینی برود. ما به انجام این کار محکوم هستیم و هیچ دانشگاهی نمی‌تواند ترک این فعل را توجیه کند. دانشجوی ما وقتی وارد دانشگاه می‌شود، من مسئول او باید برای کسب مهارت و کارهایش فکر کنم، چون معمولا دنبال شغل هستند و می‌خواهند برای جامعه‌شان مفید باشند. الان کشورهای دنیا هم استعدادها و کسانی که مهارت خوبی دارند را جذب می‌کنند؛ بنابراین باید به این سمت برویم. موضوع دوم این است که همیشه در هر حوزه‌ای وقتی قرار است یک تحول و انقلابی رخ دهد، زمان می‌برد تا بدنه مجموعه آن را هضم کنند. الان یکی از چالش‌های ذهنی من، همکارانم، هیات‌علمی‌ها و کارمندان این است که باید از فضای صرفا آموزش که 20 سال است به آن عادت کرده‌ایم، بیرون برویم. ما باید این چالش ذهنی را با اینها به تعادل برسانیم. در واحد شهر قدس یکی از کارهایی که همکاران من پای کار آمدند، دوره‌های کوتاه‌مدت مهارتی بود. بیش از 70 درصد همکاران من انصافا در این قضیه همکاری خوبی داشتند و این یک شروع خوب بود. این یعنی دانشگاه ماموریت‌گرایی را پیش گرفته و ماموریتش هم صنعت و تجارت است. ما سامانه پژوهشی داریم و مشخص است وقتی چهار هزار و خرده‌ای نفر اولویت صنعت و تجارت را انتخاب کرده‌اند، این برای ما یک امتیاز مثبت محسوب می‌شود. حالا اینکه صنعت چقدر از خروجی کار استفاده می‌کند، بحث دیگری است. به اذعان صنایع بزرگ مثلا صنعت گوشت مهیا پروتئین یا پویا پروتئین که 40، 50 درصد گوشت کشور را تامین می‌کنند، واقعا نگرش دانشگاه آزاد تغییر کرده و ارتباط دانشگاه با صنایع شکل گرفته و این تعریف از خود نیست بلکه سخن بیش از 30، 40 نفر از مدیران صنعت در سه، چهار سال اخیر است. وقتی من به واحد تحقیق و توسعه برخی از اینها مثلا زرماکارون مراجعه می‌کردم می‌دیدم اینها دانشجویان باانگیزه و درواقع فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد تهران هستند و بسیار هم موفق بوده‌اند. بسیاری از صنایع با این وضعیت اقتصادی و معیشتی واقعا پای کار ایستاده‌اند و با عشق و علاقه از 500 تا پنج هزار نیرو را جذب کرده و دارند کار می‌کنند. اینها همه نقطه مثبت کار است. شاید برخی صنایع که وابسته به دولت است روی دانشگاه دولتی تعصب داشته باشند اما معمولا این‌طور نیست. ما با مجموعه‌های دولتی نتوانسته‌ایم همکاری خوبی داشته باشیم اما با بخش خصوصی بسیار خوب به تفاهم رسیده‌ایم.
به لحاظ عددی و آماری می‌توانید بگویید که حداقل در دو، سه سال اخیر چه تعداد تفاهمنامه یا قرارداد امضا کرده‌اید؟ و ارزش ریالی آنها را می‌توانید به‌صورت حدودی بیان کنید و اینکه چند درصد توانسته تامین‌کننده بودجه و درآمد غیرشهریه دانشگاه باشد؟
ما وضعیت صنایع را در این چند سال و به‌ویژه در شرایط کرونا شاهد هستیم و هیچ‌گاه به آنها فشار نیاورده‌ایم که پای قرارداد بیایند و n ریال به دانشگاه بدهند. ما یک همکاری مشترک داشته‌ایم. همین که اینها به دانشجوی دکتری ما فضا می‌دهند و مواد در اختیارش می‌گذارند و بعد هم امکان استخدام او را فراهم می‌کنند، برای ما یک خروجی محسوب می‌شود. عدد سال گذشته نزدیک یک میلیارد تومان بود. شاید عدد درشتی نباشد اما اینکه عمدتا رساله‌های ما هدفمند شده و فقط این نیست که در کتابخانه خاک بخورند، خروجی مهمی است. در کل ایران اولویت‌های ما را انتخاب کردند و مثلا در شهر قدس سال گذشته با حضور آقای دکتر علی‌اکبری در مجموعه دامداران هفت قرارداد امضا شد که خودم در یکی از اینها استاد راهنما بودم و مربوط به تولید ماست پروبیوتیک بود. ما در طرحی که با آنها داریم انجام می‌دهیم می‌خواهیم ماست اسفناج داشته باشد اما عوارضی برای کسانی که سنگ کلیه دارند ایجاد نکند. بیشتر این قراردادهای ما در ارتباط با غذاودارو بوده است. سه تا از اینها هم مربوط به بازاریابی دیجیتال بود که گروه مدیریت درحال انجام آنهاست. عدد آنها بالا نیست، مثلا یک طرحی 50 یا صد تومان برآورد و شرکت مکلف می‌شود تمام هزینه‌های کار را بدهد و محصولش هم از نظر مالکیت معنوی با ما محصول مشترک باشد. از این تعداد طرح‌هایی که ما پیگیری کردیم، فکر می‌کنم نزدیک 50 تا 70 تای آنها هدفمند هستند و قرارداد دارند. حدود 40 تفاهمنامه فقط با صنایع داریم، اگرچه با پلیس موادمخدر و خدمات هم بحث‌هایی داشته‌ایم. با دادگستری و مجموعه دادستانی شهر قدس قرارداد بسته‌ایم که پرونده‌های طلاق را به ما بدهید که ما به آنها مشاوره بدهیم. به اذعان خودشان پرونده‌هایی که ما موفق شدیم کار به طلاق نرسد، دوبرابر سایر مراکز مشاوره بود. این برای ما یک موفقیت و افتخار است، گرچه مبلغ کمی به ازای هر پرونده گرفتیم. تاثیرگذاری مرکز مشاوره ما، خروجی ماست و نشان‌دهنده نقش علم و فناوری در دانشگاه است؛ البته کار بسیار زیاد است اما اینکه ما الان شاید داریم از پنج درصد پتانسیل مجموعه استفاده می‌کنیم. بخش عمده کارمان که انرژی ما را گرفته و رسالت دانشگاه است، مسائل مربوط به دانشجوهاست. در چند سال گذشته شهر قدس صرفا 99.99 درصد از آموزش ارتزاق می‌کرد و دنبال طرح برون‌دانشگاهی و طرح پویش نبود. الان فضا عوض شده. بودجه‌ای که یک ماه پیش ما از آن دفاع کردیم، 16.8 درصد یعنی بالغ بر 30 و خرده‌ای میلیارد تومان تحقق پیدا کرد که حدود 14 میلیارد تومان آن مربوط به مجله، 17 میلیارد تومان مربوط به سراها، سه میلیارد تومان مربوط به دوره‌های کوتاه‌مدت و یک میلیارد هم مربوط به طرح‌های برون‌دانشگاهی ما بود، یک‌سری درآمدهای دیگر هم داشتیم اما امسال 74 میلیارد تومان است، یعنی الان با توجه به روند رو به رشدی که داشتیم، 25 درصد ما باید درآمد خارج از شهریه داشته باشیم.
یعنی امسال یک‌چهارم بودجه دانشگاه از درآمدهای غیر از شهریه تامین می‌شود؟
بله، ما باید در سراها و مراکز رشدمان بیشتر سرمایه‌گذاری کنیم تا این درآمد را تحقق ببخشیم. با توجه به جمیع جهات و صنایع اطراف آن، بیشترین عددی که برای یک واحد در استان برای درآمدهای خارج از شهریه در نظر گرفته شده، مربوط به شهر قدس است. ما الان برای سه مهارت آشپزی، طلا و جواهرسازی و ورزش همگانی و حرفه‌ای مجوز گرفتیم و با یک آموزشگاه فنی-حرفه‌ای مشارکت می‌کنیم. امیدواریم بتوانیم بخشی از درآمدمان هم از این منبع باشد.
موعد تصویب بودجه، فرصت برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری‌های سال آینده دانشگاه است. اخبار بودجه را هم که بررسی می‌کنیم می‌بینیم در عناوین بعضی طرح‌ها آمده که در استان‌های مختلف قرار است آغاز شوند. واحد شهر قدس برای سال پیش‌رو چه عنوان یا طرح ویژه‌ای دارد؟
من با این قضیه خیلی موافق نیستم، چون وقتی من می‌گویم می‌خواهم فلان کار را انجام دهم، یک باری ایجاد می‌شود که شاید قابل انجام نباشد و اعتماد از بین می‌برد. گفتم که ما مجوز سه مدرسه عالی مهارت و دو سرا را گرفتیم و باید روی آن انرژی و وقت بگذاریم و کار کنیم. یکی از بحث‌های دیگر هم دوره‌های کوتاه‌مدت‌مان است. بحث دیگر ما جذب بیشتر دانشجو برای واحدهای شهر قدس، ملارد و صفادشت است. است. یکی از دلایل موفقیت واحد شهرقدس در چند سال اخیر این است که ما جذب مازاد نداریم. الان تعداد کارمندان ما یک به صد است. یکی ما و دیگری، تهران‌غرب تعداد کارمندان‌مان کم است، ولی با وجود کار زیاد تکریم ارباب‌رجوع را انجام می‌دهند. ما کارمندان خوبی داریم که از عوامل موفقیت ما هستند. از طرفی ما تعداد هیات‌علمی‌مان هم زیاد نیست که بخواهیم حقوق زیادی بدهیم. ما مجموعا 450 کارمند و هیات‌علمی نسبت به 27 هزار دانشجو داریم. همین عامل باعث شده که هزینه‌های ما بالا نباشد. عمدتا هر کارمند ما دو، سه کار انجام می‌دهد و حداکثر کارایی را دارد و معمولا هم در مصرف آب و برق صرفه‌جویی می‌کنند. من سعی می‌کنم حاشیه را از کنار خودم دور کنم و کارمندان هم انصافا همراهی می‌کنند. من روزی که واحد را تحویل گرفتم، با کمال تاسف 170 و خرده‌ای قرارداد کار معین بودند که الان 10، 15 نفر مانده‌اند. وقتی فردی امنیت شغلی پیدا کند، علاقه‌مند به کارش می‌شود. در یک ماه گذشته قبل از تعطیلات من با تمام اعضای هیات‌علمی نشست داشتم و با آنها گپ زدم. اکثرا به دلیل وضعیت معیشتی ایجادشده از میزان حقوق‌شان ناراضی بودند. امیدوارم با توجه به پتانسیل‌هایی که داریم، مشکلات مرتفع شوند.
واحدهایی که زیرمجموعه شما هستند، قرار است تجمیع شوند؟
ما آنجا یک نفر به‌عنوان مدیر مالی یا مدیر اداری یا مدیر آموزش داریم، درصورتی‌که کلا هزار یا هزار و 500 دانشجو دارند. تجمیع این واحدها یعنی تجمیع چارت اداری، مالی و آموزش، یعنی شبه‌دانشکده می‌شوند.
یعنی پردیسی از شهر قدس می‌شوند؟
بله و مدیریت چابک‌تر و بهتر خواهد شد. اتفاق دیگری که می‌افتد این است که رشته‌های ما هم تلفیق می‌شوند؛ مثلا روانشناسی شهر قدس با صفادشت.
وضعیت سرای دکتر قریب سراها چگونه است؟ هدف‌گذاری شما برای سال آینده به چه صورت است؟
سوال خوبی است. اکثر مجموعه‌ای که با ما قرارداد داشتند، از طرف حوزه علمی-فناوری ریاست‌جمهور بودند که اکثرا قراردادها تمام شده است. آنجا تیم‌های مختلفی مستقر بودند؛ از کسی که کارش نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی است تا کسی که کارش صنایع خلاق است، از شرکت سیروان که کارش آی‌تی‌است و کارهای دیگر به‌صورت متنوع مستقر بودند که قراردادشان تمام شده و برای سال آینده ما وارد فضای شرکت‌های دانش‌بنیان و شتاب‌دهنده‌ها شدیم و قرار شده که تخصصی کار کنیم، یعنی متنوع نباشد؛ البته ممکن است 20 تا 30 درصد هم متنوع باشد، مانند آی‌تی یا تبلیغات و... الان بیش از 20 شرکت در آنجا مستقر هستند؛ البته تعداد شرکت‌ها خیلی بیشتر است اما آن شرکت‌هایی که ما با آنها قرارداد بستیم حدود 20 شرکت هستند. اگرچه طبقه‌ای که ما به آن شرکت دادیم، شاید 10 شرکت زیرمجموعه داشته باشد اما کلا با 20 شرکت قرارداد داریم و حدود 700 نفر آنجا رفت‌وآمد دارند و عمدتا در مباحث آی‌تی، مباحث فرهنگی، صنایع خلاق، حوزه زنان و... هستند.
نسبت 70 به 30 درصدی که گفتید قرار است چگونه اجرایی باشد؟
برای آن 70 درصد، فراخوان زده‌ایم و قرار است مجموعه‌ها یا شرکت‌های دانش‌بنیانی که هستند بیایند و مصاحبه و بررسی شوند و محصولات یا فرآورده‌ها در حوزه بایوتکنولوژی و بایوانفورماتیک یا زیست‌فناوری و در حوزه تولید دارو یا کیت باشند که هم ارزش افزوده بالایی دارند و هم نیاز کشور هستند و هم اینکه سرا تخصصی می‌شود. 30 درصد هم برای شرکت‌هایی گذاشتیم که خوب هستند. مثلا شرکتی هست که نوشت‌افزار ایرانی-اسلامی خوبی تولید می‌کند و خوب هم جا افتاده است. شرکت دیگری هم به نام کاوه داریم که قراردادهای خوبی با شهرداری بسته، یعنی 200 بیلبورد هوشمند و قرار است به‌صورت پایلوت ما بیلبوردهایش را در دانشگاه نصب کنیم.
با توجه به اهمیت زیست‌فناوری در تحولات اخیر دنیا، آیا مدل جدید سرای نوآوری قریب در مدل فعالیت مرکز رشد واحد یا رشته‌های مرتبط هم تغییری ایجاد خواهد کرد؟
اینکه درباره زیست‌فناوری تصمیم گرفتیم به این برمی‌گردد که ما توانایی و توانمندی خوبی در برخی از واحدهای فناورمان در مرکز رشد داریم و از طرفی هم متقاضی زیادی وجود دارد. متقاضیانی که الان مراجعه می‌کنند، کسانی هستند که در حوزه فناوری هستند و مثلا فضایی برای آر اند دی یا کار مشارکتی یا بازاریابی‌‌شان می‌خواهند. ما این فضا را در اختیارشان می‌گذاریم که این کار را انجام دهند. در دنیا هم این کار بسیار پول‌ساز است و نقشی کلیدی دارد. این کار سرمایه‌گذاری بالایی دارد و شرکت‌هایی که در این حوزه کار می‌کنند، عمدتا از ارزش مالی و تجاری بالایی برخوردار هستند. این تصمیمی کارشناسانه بود که در این حوزه انجام دادیم. قرار شد بخش بیوتکنولوژی در سه حوزه باشد: یکی، حوزه بایوتکنولوژی داروهای دامی. چون روبه‌روی ما دانشکده دام‌پزشکی دانشگاه تهران است و قرار است با ما همکاری کنند. یکی هم حوزه بایوتکنولوژی داروهای انسانی و یکی هم حوزه بایوتکنولوژی کشاورزی و غذا. قرار است در این سه حوزه فعالیت کنیم.
هدف‌گذاری یا برنامه‌ریزی خاصی برای فعال‌کردن پتانسیل‌های دانشجویی استانی در این حوزه دارید؟
صددرصد داریم. بدون شک ما الان گروه بیوتکنولوژی و میکروبیولوژی خوبی داریم که در حوزه بایوتکنولوژی کار می‌کنند و سفارش محصول هم گرفته‌اند. بخشی هم از خودمان به واحدهای فناور یا هسته‌هایی که در مجموعه خودمان رشد کرده‌اند، اختصاص داده‌ایم.
آماری دارید که چند واحد فناور هستند؟
در مجموع ما 6 تا داریم که اعضای هیات‌علمی هستند. دو نفر فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران بودند و من که آمدم، توجیه کردند که واقعا کار ارزنده‌ای انجام داده‌اند. دو نفر هم در تولید آنزیم فعالیت دارند.
به سراها به‌جز بحث مکان، حمایت خاصی هم اختصاص پیدا می‌کند؟
بله، الان ما خودمان به یکی از شرکت‌هایی که در حوزه بایوتکنولوژی کار می‌کند، فضا دادیم. هیات‌علمی و 6 نفر از فارغ‌التحصیلان ما هم آنجا هستند. اگر قرار بود اجاره آنجا در هر مترمربع 400 هزار تومان با نظر کارشناس رسمی دادگستری باشد، به خاطر اینکه از مرکز رشد و نوسازی آمده‌اند، به آنها 20 تا 40 درصد تخفیف داده‌ایم. اینها می‌خواهند دانش‌بنیان شوند و بیزینس پلن و اف‌اس بنویسند و محصول‌شان را معرفی کنند. ما همه اینها را با تیمی قوی که آنجا داریم، پیش می‌بریم. مثلا ما هیات‌علمی قوی‌ای داریم که فقط کارش قرارداد نوشتن با شرکت‌هاست، یعنی از نظر حقوقی آنجا مستقر هستند. ما از صفر تا صد اینها را به آنها آموزش دادیم.
شما تجربه تحصیل در دانشگاه خارج از کشور را داشته و امکان مقایسه فضای آموزش عالی داخل و خارج را دارید. موضوعی در فضای آموزش عالی کشور هست که به‌عنوان یک چالش اساسی مدنظر داشته باشید و نیازمند تصمیم‌گیری عاجلی باشد؟
از نظر امکانات و تجهیزات ما چیزی کم نداریم و در بعضی حوزه‌ها حتی فوق‌العاده‌ایم. من وقتی به استاد خودم می‌گفتم در آزمایشگاهی که کار می‌کنم، فلان مدل آلمانی را دارم، ایشان باور نکرد. چون خودشان با مدل ژاپنی که ارزان‌تر است کار می‌کنند. ما الان دو چالش بزرگ داریم؛ یکی اینکه من می‌بینم باور مجموعه همکاران و نسل جوان و دانشجویان نسبت به داشته‌هایشان کم است که البته به این مساله هم داخلی‌ها و هم دشمن دامن می‌زند. این اتفاق انگیزه و امید دانشجو را کم می‌کند. دوم اینکه دانشجو انگیزه ندارد. من بارها در جلسات با اساتید شنیده‌ام که دانشجویان ارشد یا دکتری سواد ندارند، درصورتی‌که من مخالف این موضوع هستم. من خودم دو دانشجو داشتم که اگر کس دیگری بود اینها را بسیار ضعیف‌تر ارزیابی می‌کرد. اینها برای یک فرصت مطالعاتی به ایتالیا رفتند و الان جفت اینها از بهترین کارشناسان و متخصصان آنجا شده‌اند که دستگاه‌های های‌تک را به اینها سپرده‌اند و مشغول کار هستند. شاید در ایران پنج نفر هم نباشند که بتوانند با این دستگاه کار کنند، ولی آنجا به آنها اعتماد کرده‌اند. باور و انگیزه، دو موضوع مهم هستند. دانشجوی ما انگیزه ندارد و این طرح پویش خیلی می‌تواند کمک کند.
تعامل شما با دانشجویان خوب است؟
تعامل ما خوب است اما ادبیات هر دوی ما متفاوت است. سعی می‌کنم خودم را به آنها نزدیک کنم، ولی آنها ما را غریبه می‌دانند. این چالش بزرگی است. من نمی‌دانم آن انگیزه چطور ایجاد شود، چون برخی از آنها راحت‌طلب هم هستند. البته اشکالی ندارد. شاید نمی‌خواهند زیاد سختی بکشند، ولی پای کار نیستند و پشت کار را ندارند. باید برای این مساله فکری اساسی کرد و به نظر من این ریشه در آموزش‌وپرورش ما دارد. دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد. مثلا یک عده آدم 20 سال پیش سرفصل‌هایی را در وزارت علوم نوشته‌اند که وقتی من نگاه می‌کنم به درد دانشجو نمی‌خورند. بعضی واقعا قدیمی شده‌اند و باید به‌روز شوند. وقتی شما وارد هوش مصنوعی می‌شوید، اینها مفهوم پیدا نمی‌کنند. به‌عنوان مثال در حوزه علوم پایه یا منابع طبیعی و کشاورزی سرفصل‌هایی هستند که برای دانشجو کاربردی نخواهند داشت و بنابراین دانشجو انگیزه ندارد.
یعنی برخی آموزش‌های دانشگاهی، سبب سرخوردگی دانشجو می‌شوند؟
بله و البته سرخوردگی من استاد هم گاهی مزید بر علت می‌شود. گاهی برخی اساتید به دانشجوها از وضعیت بد اقتصادی شکایت می‌کنند و مثلا می‌گویند من با اسنپ کار می‌کنم ولی فلان کس که چهار کلاس سواد ندارد، فلان ماشین را سوار می‌شود. شما برای چه درس می‌خوانید؟! مقایسه‌کردن خودمان با افراد پیرامون زیاد شده و این مساله به ماتریسی پیچیده تبدیل شده است. عوامل متعددی شامل رسانه، فضای مجازی، اتفاقات بعد از کرونا، خانواده، مدرسه، دانشگاه، سرفصل و... باعث می‌شوند یک نوجوان یا جوان بی‌انگیزه شود.
