زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: جداول لایحه بودجه 1403 بالاخره بعد از دوماه، ابتدای هفته جاری منتشر شد تا دستگاه‌های مختلف تا حدی تکلیف دخل و خرج خود را برای امسال بدانند؛ هرچند عمدتا بین آنچه از سوی دولت به مجلسی‌ها ارائه می‌شود تا آنچه درنهایت از راهروهای بهارستان به‌عنوان بودجه نهایی در اختیار سازمان برنامه‌وبودجه قرار می‌گیرد، فاصله وجود دارد، این لایحه می‌تواند تا حد زیادی چشم‌انداز هزینه‌ای دستگاه‌ها را مشخص کند. حوزه آموزش عالی دولتی هم مانند هر بخش دیگری تا حد قابل‌توجهی از دولت ارتزاق کرده و به همین دلیل میزان اعتبارات به این بخش از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است. همچنین طی سال‌های اخیر به‌دلیل افزایش تورم و بالا رفتن هزینه‌ها، مسئولان دانشگاهی از کاهش اعتبارات و عدم تخصیص کامل منابع گلایه‌مندند و به همین دلیل همزمان با فصل تصویب بودجه در خیابان بهارستان، هر دستگاهی تلاش می‌کند که بتواند نظر مثبت نمایندگان ملت را برای بالا بردن میزان اعتبارات به خود جلب کند. اگر بخواهیم به‌صورت کلی نگاهی به سهم دانشگاه‌های وزارت علوم از لایحه امسال داشته باشیم، باید عنوان کرد به‌صورت میانگین 32 درصد به اعتبار مراکز آموزشی زیرمجموعه وزارت علوم اضافه شده و در مقابل میانگین رشد درآمدهای اختصاصی به 46 درصد رسیده است. سهم درآمد این دانشگاه‌ها اما از کل بودجه‌شان به‌صورت میانگین 10 درصد تعیین شده؛ موضوعی که نشان می‌دهد در سال جاری هم دانشگاه‌ها 90 درصد به بودجه عمومی کشور وابسته خواهند ماند. پیش از بررسی جزئی وضعیت مالی دانشگاه‌ها برای امسال، بد نیست نگاهی به شرایط مالی وزارت علوم به‌عنوان اصلی‌ترین نهاد آموزش عالی کشور داشته باشیم. وزارتخانه‌ای که با رشد 35 درصد همراه و به نسبت سال گذشته هم 13 درصد بیشتر بوده است. نکته قابل‌توجه درباره بودجه این بخش آن است که سهم درآمدهای اختصاصی علوم به نسبت سال گذشته، 55 درصد بیشتر شده و در طرف دیگر اعتبارات تملکی این وزارتخانه از منابع عمومی 11 درصد درنظر گرفته شده است.

3 جایگاه اول بالاترین اعتبار دولتی بدون تغییر ماند

اگر بخواهیم دانشگاه‌هایی را نام ببریم که بیشترین بودجه را در لایحه امسال خواهند داشت باید در راس آن دانشگاه پیام‌نور با اعتبار چهارهزار و 760 هزار میلیارد و 88 میلیون تومان قرار داشته باشد؛ دانشگاهی که البته میزان افزایش اعتباراتش تنها 18 درصد بوده است. بعد از آن باید نام دانشگاه تهران را برد، آن هم با رقمی معادل چهارهزار و 379 هزار میلیارد و 77 میلیون تومان که سهم منابع مالی آن به نسبت قبل 29 درصد بیشتر شده است. جایگاه سوم هم مانند سال گذشته در اختیار دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای است و سازمان برنامه‌وبودجه با رشد 30 درصدی بودجه برای این دانشگاه چهارهزار و 67 هزار میلیارد و 626 میلیون تومان اعتبار درنظر گرفته است. البته در جایگاه چهارم این بخش تغییرات قابل توجهی داشته‌ایم، به‌طوری‌که برخلاف 1402 که این رتبه در اختیار تربیت مدرس بود، حالا شهید بهشتی‌ها هم با بودجه پیشنهادی هزار و 853 هزار میلیارد و 191 میلیون تومان که معنایش رصد 45 درصدی برای این دانشگاه است، توانسته‌اند چهارمین دانشگاهی باشند که بیشترین بودجه را خواهد داشت. درنهایت فردوسی مشهد با رشد 33 درصد بودجه‌اش نسبت به 1402، مانند سال قبل در رتبه پنجم جا خوش کرده است. در این میان دانشگاه‌هایی مانند امام صادق(ع) با 70 میلیارد تومان اعتبار در جایگاه 96 و سوره با سهم 34 میلیارد و 793 میلیون تومانی در رتبه 102 قرار گرفته است.
میانگین رشد بودجه دانشگاه‌ها 7درصد کمتر شد
اگر بخواهیم نگاهی کلی به‌ صورت‌وضعیت بودجه امسال در حوزه دانشگاه‌های کشور داشته باشیم، باید عنوان کرد بودجه دانشگاه‌ها به‌صورت میانگین برای امسال 33 درصد رشد کرده است، البته وقتی این میانگین رشد را در ترازوی مقایسه با لایحه بودجه سال 1402 قرار می‌دهیم، می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که قرار است 1403 سال سختی برای دانشگاه‌ها باشد؛ چراکه میانگین رشد سال گذشته 40 درصد بود. همچنین در این میان سهم درآمدها با میانگین رشد 49 درصدی همراه بوده است. جالب اینجاست که سهم منابع تملکی میانگین رشد 12 درصدی را تجربه کرده که به‌نظر می‌رسد با توجه به بالا رفتن هزینه‌ها و تورم سالیانه‌ چندان نمی‌تواند نقشی در پیشبرد طرح‌های عمرانی دانشگاه‌ها به‌صورت کلان ایفا کند.
بودجه دانشگاه‌های غیرتهرانی چند درصد افزایش یافت؟
با وجود اینکه سه دانشگاه پیام‌نور، تهران و فنی‌وحرفه‌ای بیشترین بودجه را از منابع عمومی کشور در حوزه دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم به خود اختصاص داده‌اند اما وقتی سنجه میزان رشد بودجه به نسبت بودجه سال 1402 که به‌میان می‌آید، رتبه اول به دانشگاه سیدجمال‌الدین اسدآبادی با رشد 66 درصدی می‌رسد، بعد از آن دانشگاه اراک با 58 درصد و صنعتی ارومیه با 56 درصد قرار دارد. جالب اینجاست که از دانشگاه‌های پایتخت‌نشین، تنها سه دانشگاه در 10 ردیف اول این حوزه قرار دارند. به‌طوری‌که دانشگاه خوارزمی با رشد 46 درصدی در جایگاه پنجم قرار دارد و شهید بهشتی با رشد 45 درصدی در سکوی هفتم و در نهایت امام صادق(ع) با رشد 41 درصدی به‌عنوان دهمین دانشگاهی است که توانسته بیشترین رشد بودجه را تجربه کند. موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانیم میزان رشد بودجه در دانشگاه‌های پیام‌نور، تهران و فنی‌وحرفه‌ای به ترتیب 18، 29 و 30 درصد بوده است.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.