شکست تحقیرآمیز ناتو در اوکراین

فرهیختگان: یک‌سال پیش نمایندگان اروپا در کنفرانس امنیتی مونیخ نسبت به چشم‌انداز اوکراین و حتی بازپس‌گیری اراضی از دست داده، ابراز خوش‌بینی کردند، زیرا غرب قول داده بود از کی‌یف در جنگ با روسیه «تا زمانی که جنگ طول بکشد» حمایت کند. امسال در‌حالی‌که پیروزی‌های چشمگیر به‌نفع مسکو رقم خورده و اطمینان به حمایت غرب از اوکراین تقریبا از بین رفته است، این خوش‌بینی به تیرگی بی‌وقفه تبدیل شده است. گردهمایی سه روزه کنفرانس مونیخ، با تشخیص این موضوع به پایان رسید که اوکراین به‌شدت به سلاح و مهمات بیشتری نیاز دارد و اینکه لفاظی «همبستگی» اکنون باید فورا به «عمل» تبدیل شود. در میانه کنفرانس خبر ناامیدکننده‌ای به گوش حاضران رسید: «نیروهای اوکراینی از شهر حساس آودیوکا در شرق اوکراین عقب‌نشینی کرده‌اند.» این اولین پیروزی بزرگ روسیه در میدان از زمان تصرف باخموت در ماه می 2022 بود. این شکست بی‌تردید به تصمیم جمهوری‌خواهان کنگره در مسدود کردن بسته کمک‌های نظامی به کی‌یف و به تبع آن کمبود شدید مهمات حیاتی اوکراین مرتبط است. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو از تلاش‌های اروپا برای پر کردن خلأ ناشی از تاخیر کمک‌های ایالات‌متحده استقبال کرد، اما هشدار داد بزرگی و توانایی نظامی آمریکا به اندازه‌ای است که اروپا نمی‌تواند به‌طور کامل این شکاف را برطرف کند. فایننشال تایمز نوشته که ارزیابی‌های جدید از قابلیت‌های نظامی روسیه و تهدیدات آن برای امنیت ناتو منجر به افزایش هشدارهای دولت‌های غربی و فشار برای سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه دفاعی شده است. این رسانه لندنی به نقل از یکی از مقامات دفاعی بریتانیا نوشته که نیروی زمینی روسیه در اوکراین تنزل یافته است، اما نیروی هوایی و نیروی دریایی آن تا حد زیادی دست نخورده هستند و روسیه همچنان یک قدرت هسته‌ای بزرگ است. یکی از دلایل هشدار مقامات غربی، احیای ماشین دفاع صنعتی روسیه در سال گذشته است که با سرعتی اتفاق افتاد که بسیاری در غرب آن را غیرممکن می‌دانستند. روسیه در طول سال از 4 میلیون گلوله توپخانه و چند صد تانک بهره برد. مقامات اوکراینی پیش‌بینی می‌کنند امسال مسکو بتواند 400 هزار نظامی دیگر را بدون توسل به بسیج تمام‌عیار در جنگ به‌کار گیرد. در داخل اوکراین شرایط برای ادامه جنگ به‌ویژه با کاهش حجم کمک‌های آمریکا، چندان مساعد نیست و به‌جز نظامیان که امکانی برای ادامه دادن جنگ را ندارند، افکار عمومی نیز خواهان پایان یافتن جنگ حتی با واگذاری زمین هستند. «مکس بوت» در مقاله‌ای در شورای روابط خارجی آمریکا علی‌رغم تلاش برای نشان دادن روحیه بالا در اوکراین برای ادامه جنگ اعتراف کرد در نظرسنجی‌های افکار عمومی، تعداد اوکراینی‌هایی که از دادن امتیازات ارضی برای پایان دادن به جنگ حمایت می‌کنند تقریبا دو برابر شده است و از 10 درصد در می ‌2023 (قبل از شروع ضدحمله اوکراین) به 19 درصد در دسامبر (پس از شکست آن) رسیده است. اروپا اکنون بیش از شکست در اوکراین، نگران آینده ناتو است. آینده ناتو به‌دلیل دورنمای بازگشت دونالد ترامپ به کاخ‌سفید در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. ترامپ اخیرا گفت روسیه را تشویق خواهد کرد به هر عضوی از ناتو که نتواند به هدف ائتلاف مبنی‌بر پرداخت نکردن هزینه دفاعی یعنی 2 درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش، حمله کند.
از منظر اروپا اگر ایالات‌متحده نتواند در این مقطع کمک نظامی بیشتری به اوکراین دهد، یک فاجعه غیرقابل جبران برای اوکراین، اروپا و ایالات‌متحده به‌وجود خواهد آمد. فوری‌ترین تاثیر، احتمالا کمبود مهمات توپخانه و مهمات دفاع هوایی است. اگر نیروهای اوکراینی هیچ مهماتی برای جلوگیری از حملات روسیه نداشته باشند، روس‌ها می‌توانند خطوط اوکراین را تصرف کنند. این چشم‌انداز نگران‌کننده وجود دارد که در‌صورت کمبود مهمات دفاع هوایی اوکراین، روسیه می‌تواند ضربات بسیار بیشتری را بر شهرهای اوکراین وارد کند. این امر بهبود اقتصادی اوکراین را به تاخیر می‌اندازد و احتمالا منجر به مهاجرت بزرگ دیگری از پناهجویان می‌شود. (در‌حال‌حاضر 6.3 میلیون اوکراینی از کشور فرار کرده‌اند و 3.7 میلیون دیگر در داخل کشور آواره شده‌اند.) شاید کی‌یف امسال سقوط نکند اما بدون کمک ایالات‌متحده، اوکراین احتمالا در جنگ شکست خواهد خورد.
اروپایی‌ها معتقدند اگر روسیه در اوکراین پیروز شود، دیگر بخش‌های سابق امپراتوری شوروی (ازجمله اعضای پیمان آتلانتیک شمالی‌‌(ناتو) لهستان و جمهوری‌های بالتیک) احتمالا در گزینه‌های بعدی خواهند بود. اروپا معتقد است احتمال پایان جنگ پوتین تقریبا صفر است. پوتین مطمئنا امیدوار است ترامپ در ماه نوامبر ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده را به‌دست آورد و سپس با انحلال ناتو، کمک به اوکراین را قطع کند. اروپا که از اظهارات ترامپ در مورد تشویق روسیه به مجازات برخی از اعضای ناتو خشمگین شده و از چشم‌انداز نظامی اوکراین ناامید شده است، با نگرانی فزاینده‌ای در مورد امنیت خود مواجه است. از همین رو است که گروهی از قانون‌گذاران پارلمان اتحادیه اروپا خواستار تعیین مساله دفاع در این قاره به‌عنوان اولویت اصلی دستور‌کار پنج‌سال آینده شدند. این را روزنامه گاردین در گزارشی عنوان کرد و نوشت که «والری هایر»، رئیس جدید فراکسیون «احیا»، سومین فراکسیون بزرگ قانون‌گذاران در پارلمان اتحادیه اروپا که به‌عنوان گروه سیاسی وابسته به «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه در بروکسل شناخته می‌شود با تاکید بر اینکه مساله دفاعی باید به‌عنوان اولویت اصلی پنج‌سال آینده این پارلمان باشد، درخواست کرد طرح پیشنهادی ترزا می، نخست‌وزیر اسبق انگلیس برای انعقاد معاهده دفاعی در سطح اتحادیه اروپا مجددا بررسی شده و در دستورکار قرار گیرد. به گزارش ایسنا «دیوید لامی»، وزیر امور خارجه دولت در سایه حزب کارگر انگلیس هم وعده داد این حزب برای انعقاد معاهده‌ای امنیتی بین بریتانیا و اتحادیه اروپا به‌دلیل جنگ اوکراین تلاش خواهد کرد. او روز یکشنبه در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «حزب من دارد پیشنهاد یک پیمان امنیتی جدید بین اتحادیه اروپا و بریتانیا را می‌دهد. این پیمان عملا می‌تواند بر پایه این حقیقت که ما آشکارا جنگی را اینجا در اروپا داریم برقرار شود.»
یکی از نشانه‌های تغییر رویکرد اروپا، اقدام دولت آلمان برای ایجاد کارخانه تولید زرادخانه‌ گلوله‌های توپخانه‌ای است تا بلکه از این طریق زرادخانه تقریبا تمام شده خود را بازسازی کند. اما مساله این است یک‌سال طول می‌کشد تا کارخانه جدید بتواند سالانه 50 هزار گلوله تولید کند. این برای کمک به اوکراین در لحظه‌ای که بیشترین نیاز را دارد بسیار کم و دیر است و احتمالا برای کل اروپا دیر شده است، زیرا رهبران هشدار می‌دهند پوتین، در‌صورتی‌که موفق شود حتی بخشی از اوکراین را در دست بگیرد، ممکن است در سال‌های آینده تلاش کند تعهد ناتو برای دفاع از هر وجب از خاک خود را آزمایش کند.