خاستگاه‌ رمان ایرانشهر شاهنامه است

مریم فضائلی، خبرنگار: هفدهمین دفتر از شب‌های فرهنگ، با حضور تعدادی از اهالی فرهنگ، ادب و هنر برگزار شد. شب‌های فرهنگ عنوان پاتوق هنری و ادبی است که با دور هم جمع شدن عده‌ای از قدیمی‌های این حوزه، همراه با جوانان هنرمند، ماهی یک بار در دفتر اکبر نبوی برگزار می‌شود. یک محفل یا به عبارت دقیق‌تر پاتوق هنری که به دلیل استقلال کامل از بودجه‌های دولتی و حاکمیتی می‌تواند در جهت‌گیری‌ها آزادانه‌تر رفتار کند. اینجا جایی است که چراغ آن را مهر و دغدغه‌مندی روشن نگه می‌دارد و دور هم جمع شدن عده‌ای آدم دلسوز است که کارش را پیش می‌برد. بررسی رمان چندجلدی «ایرانشهر» که تا‌به‌حال پنج جلد آن منتشر شده، موضوع جلسه اخیر شب‌های فرهنگ بود و البته این بار سنت یک‌ماهه بودن فاصله جلسات به هم خورد و پاتوق دورهمی برای ایرانشهر زودتر از موعدی که انتظار می‌رفت برگزار شد. دفتر هفدهم به دیدار با محمدحسین شهسواری، نویسنده‌ مجموعه رمان‌های ایرانشهر اختصاص پیدا کرد و در این جمع، افرادی مانند علی‌محمد مودب، رضا پورحسین، بهروز فخر، علی‌اصغر عزتی‌پاک و دیگر شخصیت‌های ادبی شناخته‌شده حضور پیدا کرده و درباره‌ این رمان سخن گفتند. 

در ابتدا اکبر نبوی، پژوهشگر حوزه فرهنگ و هنر به‌عنوان میزبان این رویداد، پشت تریبون رفت و در مقدمه‌ خود گفت: «در سال ۱۳۹۹ محمدامین اکبری سه جلد نخست رمان «ایران‌شهر» را به من داد تا بخوانم. این رمان اتفاق جدیدی در ادبیات سال‌های مربوط به پایداری ملی و دفاع مقدس است. از مدت‌ها قبل کارهای برجسته‌ داستانی مربوط به دفاع مقدس را خوانده‌ام اما کار آقای شهسواری به‌عنوان خواننده برای من ابعاد خاصی داشت. احساس می‌کردم که رمانی در مقیاس ملی دارد متولد می‌شود.» نبوی در ادامه با معرفی خودش به‌عنوان یک خواننده سخت‌پسند، درباره‌ رمان ایرانشهر گفت: «تا به الان که من با شما صحبت می‌کنم، این پنج جلد را دو نوبت خوانده‌ام و منتظر فرصتی هستم که باز هم بخوانم. اما ظاهرا افراد و جریان‌هایی به دلایل مختلف دارند تحرکات ناصوابی علیه این رمان انجام می‌دهند. به همین دلیل گفتم بهتر است به سهم خودمان برای اینکه حقی را نسبت به کار سترگی که آقای شهسواری انجام دادند ادا کرده باشیم هرچه زودتر به استقبال این نویسنده و رمان ایرانشهر برویم.» در ادامه اکبر نبوی به نقل از جواد لاریجانی جمله‌ای در باب تعریف هنر را مورد اشاره قرار داد که می‌گوید: «هنر، ترجمه‌ موقعیت‌های انسانی است» و ادامه داد: «بنیاد هنر روی گفت‌وگو و دیالوگ است. بعضی شاخه‌هایش وسیع‌تر. من گفت‌وگو (دیالکتیک) در هنر را در سه ساحت می‌بینم: اول، میان هنرمند و خودش که اگر اتفاق نیفتد اثر درخوری شکل نمی‌گیرد. دوم، گفت‌وگوی سوژه و ابژه است. در این مرحله ابژه هم با سوژه (هنرمند) گفت‌وگو می‌کند و این رفت و برگشت است که هنر را شکل می‌دهد. این هرچه عمیق‌تر و وسیع‌تر باشد در جهان هنرمندی هنرمند، اثر هنری هم به مرحله‌ ناب بودن خودش نزدیک می‌شود. مرحله‌ سوم و بدیهی هم گفت‌وگو با مخاطب است.» در ادامه اکبر نبوی با اشاره به ویژگی‌های خوب کتاب ایرانشهر اضافه کرد: «داستان از متن جامعه شروع شده و از متن جامعه هم به جنگ می‌رود که این نیاز به تحلیل جامعه دارد. این رمان توانسته دو مقطع تاریخی مهم را کنار هم به‌خوبی قرار بدهد. شهریور سال ۱۳۲۰ و شهریور سال ۱۳۵۹.» نبوی ضمن یادآوری اسامی شخصیت‌های رمان ۵ جلدی ایرانشهر و ابراز دلتنگی برایشان گفت: «داشتن شخصیت‌های زیاد یکی از ویژگی‌های خوب کتاب است و ویژگی مهم‌تر پرش‌های زمانی خاص و درستی است که دارد. دیگر نکته‌ این کتاب داشتن قهرمانان متفاوت از مردم عادی و معمولی است. من تا به حال هیچ سکانسی را در هیچ رمانی درباره‌ شهادت، با این نوع روایت، جهان و تصویر نخوانده‌ام.» 

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.