۱۴۰۱-۰۹-۲۶ - ۰۰:۱۵
۱
صادق امامی، خبرنگار:سفر با مقامات چندان سخت به‌نظر نمی‌رسد، اما اگر آن مقام رئیس‌جمهور و یا رئیس دستگاه قضا باشد، ماجرا کمی متفاوت است. سفرهای استانی سران قوا یعنی دیدارهای فشرده و پشت‌سرهم با کمترین فرصت برای استراحت. این را تقریبا همه خبرنگارانی که در سفرهای استانی سران قوا حضور داشته‌اند، درک می‌کنند. آبان‌ماه سال گذشته در سفر استانی رئیس‌جمهور به استان اردبیل یکبار این فشردگی را درک کردم و امسال نیز در سفر روز پنجشنبه ریاست قوه قضائیه به استان زنجان. در 11 ساعتی که همراه رئیس دستگاه قضا هستم، او حداقل در 5 نشست شرکت کرده و شنیده و سخن گفته است. من حدود 2ساعت‌ونیم فرصت برای ناهار و نماز پیدا می‌کنم اما او همین فرصت را هم ندارد؛ چرا‌که در میانه همین برنامه‌ها، در آیین آزادی دو تن از محکومان به قصاص هم شرکت کرده است. رئیس دستگاه قضا روز پنجشنبه به همراه هیات‌عالی قضایی به استان زنجان سفر کردند تا از نزدیک در جریان امور قضایی در استان و مشکلات و معضلات قرار بگیرد. نگارنده نیز در این سفر فرصت پیدا کرد تا گزارشی از این سفر برای انتشار در روزنامه «فرهیختگان» بنویسد.
پیشنهاد گزارش از سفر رئیس قوه قضائیه را سه‌شنبه ساعت 22:15 شب که تلفنم زنگ می‌خورد، دریافت می‌کنم. فرد پشت خط بابت تماس دیروقت عذرخواهی می‌کند. مطمئنا نمی‌داند همین چند دقیقه پیشش، کارم در روزنامه تمام شده است. از سفر رئیس دستگاه قضا به استان زنجان می‌گوید و می‌خواهد به‌عنوان خبرنگار در این سفر همراه‌شان باشم. می‌گویم مشکلی ندارم و سفر هر زمانی باشد، آماده‌ام. قرارمان می‌شود چهارشنبه ساعت 17 از در روزنامه.
از پایان تماس تا رسیدن به خانه به این فکر می‌کنم که چه روایتی می‌توان از این سفر داشت؟ من تجربه خیلی زیادی از سفر استانی با مقامات ندارم. اولین‌بار آبان سال گذشته در سفر سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور به استان اردبیل، برای پوشش سفر با هواپیما راهی اردبیل شدم. در آن سفر به‌خوبی مسافر آخرین صندلی هواپیما را به یاد دارم؛ رستم قاسمی، وزیر مسکن‌و‌شهرسازی دولت سیزدهم که 17 آذرماه به رحمت خدا رفت.
در آن سفر محدودیت‌های چندانی برای خبرنگاران وجود نداشت، اما احتمال می‌دهم در این سفر با توجه به ناآرامی‌های اخیر، شرایط کمی سخت‌تر باشد. این احتمالم را حتی در تماس تلفنی با فردی که مرا دعوت به سفر کرد با سوالم نشان دادم، «امکان همراه داشتن موبایل و ضبط صوت را دارم؟» قرار می‌شود این موضوع را بررسی کند.
صبح چهارشنبه کمی در اینترنت درباره سفرهای استانی رئیس قوه قضائیه جست‌و‌جو کردم. او از تیرماه سال 1400 به‌همراه هیات‌عالی قضایی به استان‌های ایلام، قزوین، خوزستان، گلستان، خراسان‌رضوی، سیستان‌وبلوچستان، قم، یزد و خراسان‌جنوبی سفر کرده است. اینها آمار سفرهای رسمی است اما سفرهای غیررسمی و بدون تشریفات هم به البرز، اصفهان، هرمزگان و بوشهر داشته است. زنجان مقصد چهاردهمین سفر رئیس عدلیه است. به عبارت ساده‌تر او در هر 38 روز، یک سفر استانی رفته است.
سفر ما در‌قالب سفرهای رسمی است یا غیررسمی؟ پاسخی برای سوال ندارم فقط می‌دانم چهارشنبه ساعت 18 بعد از نماز مغرب و عشا، به‌همراه دو نفر از پرسنل قوه قضائیه به قلب ترافیک شامگاهی تهران با هوای آلوده‌اش می‌زنیم تا به زنجان برویم. اپلیکیشن مسیریاب با محاسبه ترافیک، می‌گوید ساعت 22:45 در زنجانیم. این یعنی حداقل 15 دقیقه از بازی مراکش و فرانسه را باید با موبایل تماشا کنیم. با وجود ترافیک و یک توقف کوتاه، راس ساعت به مقصد می‌رسیم. تلویزیون خراب است و ناچار نیمه‌اول بازی را با موبایل می‌بینم. نیمه که تمام می‌شود، احتمال نمی‌دهم مراکش بتواند بازی یک هیچ باخته را برگرداند. به همین خاطر نیمه دوم را نمی‌بینم. دقیقا همان کاری که بعد از نیمه‌اول بازی ایران و آمریکا کردم.
تا ساعت یک بامداد اخبار را چک می‌کنم. جزئیاتی از برنامه سفر ندارم اما 3 موضوع برایم کاملا مشخص است؛ 1- خواب درستی نخواهم داشت چون از اول صبح برنامه‌ها آغاز می‌شود. 2- ریاست قوه قضائیه صبح عازم زنجان می‌شود و 3- به‌طور حتم دیداری با مسئولان استانی و مردم زنجان خواهد داشت.
صبح بعد از نماز، صبحانه را خورده‌ایم و منتظر ماشین هستیم. ساعت 7:20 ماشین می‌رسد. راننده یک کارت کوچک به من و یکی هم به همان کسی می‌دهد که مرا به این سفر دعوت کرده است. روی کاغذ خردلی‌رنگی نوشته شده «ویژه هیات‌همراه» تاریخ و نامم هم تایپ شده است. نگاه می‌کنم به کارت نفر دیگر ببینم همرنگ کارت من هست یا نه؟ هر دو کارت همرنگ هستند. این یعنی هرجایی که او بتواند وارد شود، من هم می‌توانم.
سوار ماشین می‌شویم. به راننده می‌گوید: «ساختمان شماره 3»! راننده هم بدون پرسشی، حرکت می‌کند. ساختمان شماره 3 به‌نظرم نوعی رمز است. 10 یا 15 دقیقه بعد، مقابل ورودی دادگستری کل استان زنجان از خودرو پیاده می‌شویم. دادگستری کل، ساختمان شماره 3 است.
صندوق برای نامه‌های مردمی
برای ورود با گوشی موبایل و ضبط صوت، نیاز به هماهنگی است. تا هماهنگی‌ها برای ورودمان انجام شود، منتظر می‌مانیم. کمی آن‌سوتر از ورودی، چند صندوق را از یک ماشین پیاده می‌کنند. صندوق‌های پلاستیکی. همان‌هایی که جایگزین صندوق‌های پارچه پیچ شده قبلی در انتخابات شده‌اند. به‌شوخی به کارمند قوه قضائیه می‌گویم: «فکر می‌کنم برای انتخابات بعدی می‌خواهند رای جمع کنند.» بهسمت صندوق‌ها می‌روم. رویشان با کاغذی نوشته شده: «صندوق اخذ درخواست‌های مردمی مربوط به سفر استانی ریاست محترم قوه قضائیه به استان زنجان»، صندوق‌ها از شماره 6 تا 10 شماره‌گذاری شده و با بست غیرقابل نفوذ شده‌اند تا کسی نتواند آنها را باز کند. اینجا 5 صندوق مستقر است. معلوم است در جاهای دیگر هم صندوق برای جمع‌آوری نامه‌ها گذاشته‌اند تا مردمی که درخواست و یا اعتراضی به پرونده قضایی‌شان دارند، نامه‌شان را در صندوق بیندازند و نیاز به این نباشد که دنبال عوامل اجرایی برای جمع‌آوری نامه‌هایشان باشند.
پیش از ساعت 8 صبح، هماهنگی‌ها انجام می‌شود. بدون بازرسی بدنی وارد ساختمان دادگستری می‌شویم. محل برنامه در سالن آمفی‌تئاتر است. اولین دیدار رئیس قوه قضائیه با قضات و کارکنان دستگاه قضایی است. فرد همراه من از یکی از عواملی که به‌نظر جزء حلقه همراه رئیس قوه است می‌پرسد که من می‌توانم در دیدار مردمی نزدیک رئیس قوه بایستم یا خیر؟ او هم می‌گوید: «اگر بچسبه به من، آره.» همین حد هم راضی‌کننده به‌نظر می‌رسد.
آمارهای امیدوارکننده
چند دقیقه بعد، حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی‌اژه‌ای وارد سالن می‌شود. برنامه با قرائت قرآن و سرود ملی آغاز می‌شود. اولین سخنران مراسم، حجت‌الاسلام اسماعیل صادقی‌نیارکی، رئیس کل دادگستری استان زنجان است. مثل بسیاری از مردم، بحث‌های حقوقی و قضایی برایم فاقد جذابیت است، اما چاره‌ای جز شنیدن ندارم. آقای صادقی‌نیارکی، پشت تریبون می‌ایستد و شروع به صحبت می‌کند. در همان ابتدای صحبت‌هایش از «کاستی‌ها» عذرخواهی می‌کند؛ اتفاقی که کمتر در ایران می‌افتد. دادستان کل استان زنجان، ارائه گزارشش را بر 2 اصل استوار کرده است، یکی توصیه‌های هشت‌‌گانه رهبر انقلاب به قوه قضائیه که هفتم تیر امسال در دیدار ریاست قوه و مسئولان قضایی بیان شد و دیگری اولویت‌های ۱۵گانه اعلام شده از سوی رئیس قوه قضائیه در سال ۱۴۰۱. آقای صادقی‌نیارکی از 32 اقدام در راستای اجرای فرامین رهبری می‌گوید و سپس به اولویت‌های 15گانه که یکی از آنها کاهش ورودی پرونده به دستگاه قضا است، اشاره می‌کند: «توانستیم در همین مدت کوتاه، 7 درصد ورودی پرونده به دادگستری را کم کنیم. یکی دیگر از تاکیدات ریاست قوه، کوتاه کردن زمان رسیدگی است که در استان زنجان میانگین زمان رسیدگی از 101 روز به 79 روز کاهش پیدا کرده است.» کاهش بیش از هزار نفری ورود به زندان در استان در سال‌جاری و سال قبل، رشد تعیین مجازات جایگزین حبس و کاهش چشمگیر زندانی شدن متهمان، از دیگر موضوعاتی است که ریاست دادگستری کل استان زنجان به آن اشاره می‌کند.
جلوگیری از تغییر کاربری زمین کشاورزی
یکی از اولویت‌های تعیین‌شده از سوی رئیس دستگاه قضا «اهتمام هرچه بیشتر در صیانت از حقوق عامه به‌ویژه در امر مقابله با ساخت‌وسازهای غیرمجاز و تغییرکاربری اراضی و برخورد متناسب با مسئولانی که در این زمینه کوتاهی می‌کنند»، بوده است. او سرسخت‌ترین مخالف از بین بردن زمین‌های کشاورزی است. آقای اژه‌ای مهرماه سال گذشته آب پاکی را روی دست کسانی که به‌دنبال تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و کسب سودهای چندصد میلیاردی هستند، ریخت و گفت که «از نظر من احدی حق صدور مجوز تغییر کاربری اراضی را ندارد.» به یاد ندارم هیچ‌یک از روسای قوه قضائیه و سایر مسئولان مربوطه به‌اندازه آقای اژه‌ای بر این مساله پافشاری کرده باشد. همین جدیت هم باعث شده تا دادگستری استان زنجان، در این دوره 5 هزار و 217 پرونده تغییر کاربری را تعیین‌تکالیف کند. آقای صادقی‌نیارکی می‌گوید دستگاه قضا پیش از تکمیل بناهای غیرمجاز و تحمیل هزینه بر افراد، در ابتدای کار توسط جهاد کشاورزی از ساخت‌وساز جلوگیری می‌کند.
راه‌اندازی کارخانه‌ها
رئیس دادگستری کل استان زنجان از پیگیری مشکل 38 شرکت و واحد تولیدی گفت که یکی از آنها در آینده توانایی ایجاد 12 هزار شغل را خواهد داشت: «15 شرکت غیرفعال را به چرخه تولید برگردوندیم و 5 شرکت ورشکسته را با پیگیری از حالت تعطیل به‌حالت فعال درآوردیم تا پرونده ورشکستگی‌شان بسته شود.»
پس از دادستان کل استان، نمایندگانی از قضات، کارکنان و شوراهای حل‌اختلاف فرصت بیان دیدگاه‌هایشان را پیدا کردند. عمده مسائل مطرح‌شده حول حجم سنگین پرونده‌ها، مشکلات اقتصادی و به‌ویژه مسکن بود.
حکم با حفظ کرامت ارباب رجوع
ساعت 9 صبح آقای اژه‌ای صحبت را شروع می‌کند. او به مشکلات اقتصادی قضات و کارکنان به‌خصوص موضوع مسکن که دیگر دغدغه بسیاری از مردم است، اشاره می‌کند. رئیس عدلیه همکاری در زمینه اختصاص زمین برای ساخت مسکن کارمندان قوه قضائیه را با 3 ملاحظه جدی می‌پذیرد؛ «1- کرامت و استقلال قوه قضائیه نباید خدشه‌دار شود. 2- ضوابط رعایت شود و 3- قرارداد باید زودتر به نتیجه برسد.»
اژه‌ای از تکریم ارباب رجوع هم گفت. او خطاب به قضات گفت که «اگر حکمی بدهید که همراه با کرامت ارباب رجوع نباشه، همراه با دقت نباشه، همراه با احساس عدالت نباشه، این حکم فایده‌ای ندارد. اما اگر همان حکم با تکریم ارباب رجوع، تبیین و بیان درست و برخورد مناسب انجام گیرد، ممکن است حتی حکم استیفای حق صددرصدی نکرده باشه اما اثر معنوی در آن فرد و هر‌کسی که این مطلب بهش برسد، بالاتر از اصل آن حکم تاثیر مثبت دارد.»
ریاست دستگاه قضا از تلاش دشمن برای لطمه به «نهادهایی که موثرتر و نافع‌تر برای کشور هست»، گفت ولی این را هم اضافه کرد که «باید به رفع ضعف‌ها و نواقص مدیریتی خود نیز اهتمام داشته باشیم و بدانیم که اگر ضعف‌ها روی هم انباشته شود و یک‌جایی سر باز کند، ممکن است علاجش سخت شود.»
صحبت‌های ریاست قوه ادامه دارد که یک نفر با دست اشاره می‌کند به‌سمتش بروم. همان فردی است که می‌گفت اگر به او بچسبم می‌توانم برای گزارش نزدیک آقای اژه‌ای باشم. سریع دنبالش می‌روم و از سالن خارج می‌شوم. من را به یک نفر دیگر معرفی می‌کند تا با او به حسینیه اعظم زنجان برویم.
سوار یک دستگاه نیسان‌وانت می‌شویم. راننده از کسی که در صندلی کنار دستش نشسته می‌پرسد که دیشب آمده یا امروز، می‌گوید صبح. راننده کنجکاو می‌پرسد شما از بچه‌های زنجانید؟ پاسخ می‌شنود: «نه! ما از بچه‌های حوزه حاج‌آقا هستیم.» حوزه حاج‌آقا یعنی احتمالا حوزه ریاست.
دیدار مردمی در حسینیه اعظم
10 دقیقه‌ای به 10 صبح به حسینیه می‌رسیم. جلوی در حسینیه مردم صف بسته‌اند تا پس از بازرسی، وارد حسینیه شوند. اینجا هم چند جعبه برای جمع‌آوری نامه‌های مردمی مستقر کرده‌اند. آنها که از قبل نامه‌هایشان را نوشته‌اند، آن را در صندوق می‌اندازند و آنها که نه، همان جا کاغذ و خودکار می‌گیرند و شروع به نوشتن می‌کنند.
برگ برنده من برای ورود با ضبط‌صوت به داخل حسینیه اعظم، همین آقایی است که از حوزه ریاست قوه قضائیه به زنجان آمده. با کمک او اجازه پیدا می‌کنم ضبط‌صوت را همراهم بیاورم اما پاوربانک را نه. آن را تحویل امانتداری می‌دهم. کاغذی که روی آن شماره «2011» نوشته شده را می‌گیرم و بهسمت حسینیه می‌دوم.
وارد حسینیه اعظم می‌شویم. برای کسانی که هر‌چند سال یکبار پایشان به این محل باز می‌شود، حسینیه اعظم یعنی 8 محرم. یعنی آن دسته عزاداری بی‌نظیر و بی‌مثال. یعنی ارادت به ابوالفضل العباس(ع).
در حسینیه صدای مناجات می‌آید. نیمی از حسینیه را زنان و نیم دیگر را مردان پر کرده‌اند. مداح بین مناجات با امام زمان، کمی هم روضه به زبان ترکی می‌خواند. این را وقتی می‌فهمم که از «میخ در» می‌گوید. دست برخی از مردم نامه است. برخی نامه‌هایشان روی یک تکه کاغذ است، برخی داخل یک پاکت نامه و برخی هم داخل یک پوشه. ساعت 10 رئیس قوه قضائیه به‌همراه آیت‌الله خاتمی نماینده ولی فقیه در استان زنجان وارد حسینیه می‌شود و کنار یک ستون رو به مردم می‌نشیند. تا اینجا برنامه طبق برنامه‌ای که در دست برخی عوامل است، پیش رفته.
انتخاب حسینیه زنجان برای دیدار، جالب است. زنجان در دنیا با همین حسینیه‌اش و عزادارانش شناخته شده است. حسینیه پر از جمعیت است. به‌جهت قرار گرفتن در ایام فاطمیه، پس از قرائت قرآن، روضه خوانده می‌شود. ابتدای روضه فارسی است، اما در میانه روضه مداح، ترکی می‌خواند. روضه ترکی که می‌شود، شانه‌های مردم بیشتر می‌لرزد.
اولین سخنران مراسم آیت‌الله خاتمی است. فاصله محل نشستن رئیس قوه قضائیه با مردم خیلی کم است و همین هم باعث می‌شود در میان صحبت‌های امام جمعه زنجان، یکی از مردم از جایش بلند شود و خودش را به آقای اژه‌ای برساند. یک‌لحظه تمام تیم حفاظت یکه می‌خورند و از جایشان بلند می‌شوند اما کمی دیر شده است. آقای اژه‌ای نامه را می‌گیرد و مرد هم که مطمئن است کاری را که می‌خواسته به‌درستی انجام داده، می‌رود و سرجایش می‌نشیند. در بین سخنرانی، یکی از اعضای تیم قوه قضائیه به همکارانش می‌گوید که نامه‌های مردمی را جمع کنند. نامه‌ها یک‌به‌یک جمع می‌شود.
بعد از سخنرانی امام جمعه زنجان، نوبت به بیان دیدگاه‌های مردمی می‌رسد. اولین نفری که پشت تریبون قرار می‌گیرد، نماینده خانواده شهدا و جانبازان است. اولین موضوعی که او به آن اشاره می‌کند، ناآرامی‌های اخیر در کشور است؛ «انتظار مردم از شما این است که حکم خدا را اجرا کنید. خیلی هم محکم اجرا کنید. ملاحظه احدالناسی مخصوصا دشمن را نکنید. عذرخواهی می‌کنم این کلمه را می‌گویم ولی نترسید از دشمن، که نمی‌ترسید.»
او با «اما نکته دیگر» حاشیه‌ای به جملات قبلی‌اش می‌زند «همه ماجرا اغتشاشات نبود. مردم نجیب هم حرف دارند و دیدید چه نجیبانه از اغتشاشگران جدا شدند. ما اقتصاددان نیستیم که اقتصادی حرف بزنیم. خیلی عامیانه می‌گویم. مردم می‌گن منی که صبح تا غروب می‌دَوَم به خرج حلال زندگی در‌نمانم.» می‌گوید این حرف مردم است. رو به جمعیت می‌کند تا از آنها تایید بگیرد؛ «اینطور هست یا نیست؟» مردم هم با یک بله کشیده تاییدش می‌کنند و تکبیر هم می‌گویند.
چرا ترک فعل هزینه ندارد؟
پس از نماینده جانبازان، نماینده روحانیت پشت تریبون قرار می‌گیرد. جوان و خوش‌قدوقامت است. او از ضعف کشور در حوزه رسانه و آگاهی دشمن از آن می‌گوید: «چرا روایت اول و جعلی پرونده‌های بزرگ دستگاه‌های قضا، توسط دشمن ترسیم می‌شود و رسانه قوه قضائیه پس از تمام شدن همه چیز و فتح ذهن‌ها و فکرها توسط دشمن، تازه تکذیبیه چندوجهی و پیچ‌درپیچ صادر می‌کند؟ به داد رسانه این انقلاب مظلوم اما مقتدر برسید.» محاکمه مدیرانی که با تصمیمات اشتباه و ترک فعل، کشور را دچار مشکل کرده‌اند، موضوع دومی است که او بدان اشاره می‌کند: «مقابله و محاکمه مجرمان و تبهکاران وظیفه دستگاه قضاست اما تنها وظیفه آن نیست. اگر محاکمه مجرم برای امنیت شهروندان ضرورت دارد محاکمه مدیرانی که زمینه این جرم‌ها را فراهم کرده‌اند فوری و حیاتی نیست؟ سوال جدی مردم در کوچه و بازار این است چرا مدیرانی که سال‌ها با تصمیمات غلط یا ترک فعل‌های خود به شئون مختلف زندگی آنها آسیب‌های جبران‌ناپذیری زده‌اند، مجرم شناخته نمی‌شوند و [پرونده‌شان] به دادگاه انقلاب ارسال نمی‌شود؟ چرا برای آنها حاشیه امن ایجاد شده است؟»
مردم جدی‌تر به حرف‌هایش گوش می‌کنند: «مدیری که سلامت مردم و خرید واکسن را به پذیرش FATF گره می زند و سال‌ها معیشت 85 میلیون ایرانی را در سودای سراب برجام به گروگان گرفته بود، چرا محاکمه نمی‌شود؟»
یکی از میان جمع بلند می‌گوید«تکبیر.» مردم هم تکبیر می‌گویند. روحانی جوان جمله‌اش را ادامه می‌دهد: «وزیری که گفت افتخار دولت است که حتی یک واحد مسکن مهر نساخت یا وزیر نفتی که پالایشگاه را کثافت‌کاری می‌دانست مجرم نیست؟ به امنیت و اقتصاد 85 میلیون ایرانی آسیب نزده؟ چرا باید ترک فعل و تصمیم غلط اینقدر بی‌هزینه باشد که افراد نالایق برای تصاحب صندلی قدرت جنگ قدرت راه بیندازند؟»
آخرین موضوعی که نماینده روحانیت به آن اشاره می‌کند، استفاده از چادر در دادگاه‌ها است: «چادر مادران و خواهران و دختران ما ارثیه حضرت زهراست. این گوهر پاک را با سر کردن روی هرزگان و قاتلان در دادگاه آلوده نسازید.» هنوز جمله تمام‌نشده که نیمی از سالن می‌رود روی هوا. از طرف زنان صدای تکبیر بلند می‌شود. صحبت جوان روحانی که تمام می‌شود، به سمت آقای اژه‌ای می‌رود. رئیس دستگاه قضا بلند می‌شود و با او کمی صحبت می‌کند.
با کمی فاصله در یک گوشه حسینیه نشسته‌ام. نفر کنار دستی‌ام
-همان که از حوزه ریاست قوه بود- توی یک دفترچه مشغول نکته‌برداری از حرف‌های مردم است. گوینده مطالب را و سرخط گفته‌هایشان را هم می‌نویسد. دوست دارم دفترچه‌‌اش را بگیرم و چرخی در صفحات پیشین بزنم تا ببینم چه خبر است.
نماینده پژوهشگران و اساتید استان، نماینده بانوان استان و نماینده فرهنگیان هم به بیان دیدگاه‌هایشان می‌پردازند. نماینده فرهنگیان در آخر سخنانش به آنچه که «ابتلائات امروز کشور» می‌خواند اشاره‌ای دارد و می‌گوید که «برخی یا از سر ناآگاهی یا از سر کج‌سلیقگی تولید نفرت می‌کنند. چرا باید اجازه بدهیم از تریبون‌های رسمی بین مردم دوگانگی ایجاد شود؟» حرفش را به‌خوبی خصوصا در این 3 ماه درک می‌کنم. رسانه‌های خارجی که هیچ، برخی رسانه‌ها در داخل کشور منتظرند تا کسانی که اتفاقا خط و ربط سیاسی‌شان در تقابل با آنهاست، لب به سخن بگشایند تا آن گفته را بازنشر دهند و از این طریق مردم را تحریک کنند.
انتقاد و حمایت از قوه
منتظر سخنرانی نماینده دانشجویان هستم. اگر چه همه سخنرانان به مواردی که مدنظرشان بود اشاره کردند اما دانشجویان همواره مواضع بی‌پرواتری نسبت به مسائل دارند و کمتر ملاحظه‌گر می‌شوند. دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی استان بند اول متنش را که می‌خواند، نشان می‌دهد که واقعا متن بدون رودربایستی‌ای نوشته‌اند؛ «در حوزه قضات به نظر می‌رسد آمار دقیقی از مساله فساد و جنبه‌های خاکستری و سیاه قضات در دسترس نیست.» او به فقدان آماری از جرایم وکلا و فرار مالیاتی آنها اشاره می‌کند و می‌گوید: «اینکه وکلا تضمین نتیجه می‌دهند از مسائل چالشی است که شاید نشان از نوعی فساد در دادگاه‌ها دارد.»
نماینده دانشجویان ریزش سرمایه اجتماعی قوه قضائیه را نتیجه عدم قوت رسانه‌ای و عدم شفافیت روند رسیدگی در دادگاه ها می‌خواند و این پرسش را مطرح می‌کند که «چرا اخبار امیدوارکننده در رسیدگی به پرونده‌ها به اطلاع مردم رسانده نمی‌شود؟»
او با وجود انتقاداتش به دستگاه قضا، با اشاره به اینکه می‌دانیم که امروز قوه و نهادهایی چون نیروی انتظامی و قوای اطلاعاتی مورد بدترین هجمه‌های دشمن و دنباله‌های خودفروخته داخلی آنها قرار دارند، می‌گوید: «قوه قضائیه با همه انتقادات وارد بر آن هنوز برای ما حکم قوه عدلیه را دارد. »
مثل سایر سخنران‌ها، آقای اژه‌ای با او نیز گفتوگو می‌کند. زمانش را متوجه نمی‌شوم اما همان فردی که از حوزه ریاست قوه مشغول نکته‌برداری است، می‌رود و با نماینده دانشجویان صحبت می‌کند و متنش را هم می‌گیرد. این نکته برداری‌ها در واقع صورتجلسه‌ای است که پس از پایان سفر، تقدیم دفتر رئیس دستگاه قضا می‌شود.
عدلیه؛ مصمم در مقابله با مفسدان
نوبت به ریاست قوه قضائیه می‌رسد. آقای اژه‌ای پشت پرده اتفاقات اخیر را عمیق‌تر از عدم روایت نخست در ماجراهایی مثل درگذشت خانم مهسا امینی می‌داند. «بحث این نیست چون روایت اول را شما نگفتید پس بهانه دست دشمن دادید. بحث آنها این نیست. از این غفلت نکنید که همه جنود شیطان (انسی و جنی) با تمام قوا برای قلب واقعیت به میدان آمده است. اروپا، آمریکا و اذناب‌شان با همه قدرت به میدان آمده‌اند و ابزار قدرتمند رسانه، دستگاه‌های اطلاعاتی و دروغ پراکنی و تجربیات خود را در این جنگ ترکیبی به کار گرفته اند.»
او به ضرورت نگاه پیشگیرانه برای حمایت از زنان نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «چندی پیش معاون زنان و خانواده رئیس‌جمهور از قوه قضائیه برای سرکشی از زندان‌ها و ندامتگاه‌های زنان مجوز خواست که این مجوز به او داده شد و وقتی وی برای رفع مسائل و مشکلات زنان زندانی، طلب مساعدت داشت، من ضمن موافقت کامل با این موضوع، خطاب به معاون زنان رئیس‌جمهور تاکید کردم که باید نسبت به رفع مسائل و مشکلات آحاد بانوان جامعه اهتمام و توجه داشت یعنی با نگاه پیشگیرانه و در بیرون زندان.»
رئیس قوه قضائیه از ضرورت حمایت از سرمایه‌گذاری صحیح هم می‌گوید اما این را هم تاکید می‌کند که «دستگاه قضایی در مبارزه با مفسدانی که در شرایط فعلی اقتصادی و معیشتی مردم درصدد ماهی‌گرفتن از آب گل‌آلود هستند مصمم است و دشمن نیز این مهم را می‌داند، لذا با اقدامات ایذایی خود می‌خواهد تمرکزها را مختل و معطوف به مقابله با ناامنی و اغتشاشات سازد.»
در حین صحبت‌های آقای اژه‌ای، پیرمردی به سمت اتاقی می‌آید که نامه‌ها را جمع می‌کنند. یک کلاه زمستانی سرش است. کلاه را از سرش در می‌آورد. می‌پرسد چه کسی نامه‌ها را می‌گیرد؟ فردی را نشانش می‌دهند. نامه داخل یک پاکت پول است. نامه را می‌دهد و بدون هیچ توضیحی، می‌رود. خیلی دوست دارم بدانم مشکلش چیست. نامه را بعدا پیدا می‌کنم و می‌خوانم. سال‌ها قبل 20 میلیون در تولید کود کمپوست یک شرکت سرمایه‌گذاری کرده بود. از همان‌هایی که من هم دنبالش افتاده بودم ولی نمی‌دانم چه شد که پیگیری نکردم. حالا همه سرمایه پیرمرد بر باد رفته است. 20 میلیونی که او نوشته در آن سال حداقل یک پراید می‌شد اما حالا حتی اگر بتواند زنده‌اش کند، پول یک موتور هم نمی‌شود.
نزدیک اذان ظهر، سخنرانی ریاست قوه قضائیه به پایان می‌رسد. از طرف حسینیه اعظم قم، نشان افتخاری خادمی حسینیه اعظم زنجان و یک تابلوی تصویر دسته عزاداری حسینیه اعظم زنجان در 8 محرم 1401 نیز به آقای اژه‌ای اهدا می‌شود.
سرنوشت نامه‌ها به رئیس قوه
پس از مراسم به کمک همان فردی که در حوزه ریاست قوه است، می‌روم. سه مشمای پر از نامه دستش است. مشما را می‌گیرم تا به سمت محل نشست بعدی برویم.
در بیرون حسینیه چند نفری مشغول نوشتن نامه برای ریاست قوه قضائیه هستند. در تهران شاید بسیاری از مردم تصور کنند درخواست‌هایی که مردم با هر زحمتی سعی می‌کنند آن را به دست مقامات برسانند، در گیر و دار بروکراسی اداری می‌افتد و نتیجه‌ای ندارد. درباره سایر مقامات نمی‌دانم ولی نامه‌هایی که در سفرهای استانی رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضائیه، جمع‌آوری می‌شود، در یک سازوکار مشخص مورد بررسی قرار می‌گیرد. نامه‌ها بلافاصله پس از جمع‌آوری فارغ از اینکه در آن چه درخواستی نوشته شده است، ثبت می‌شوند و برای نویسنده نامه که شماره‌اش را نیز در نامه قید کرده است، پیامک ارسال می‌شود. اگر درخواست در حوزه دستگاه قضا و پرونده‌های قضایی بود، بلافاصله در مسیر رسیدگی قرار می‌گیرد و اگر مربوط به قوا و نهادهای دیگر باشد، به آن نهاد تقدیم می‌گردد. برخی از نامه‌ها در همان لحظه ابتدایی دستور برایشان صادر می‌شود. یکی از این نامه‌هایی را که می‌توانم بخوانم، متعلق به جوانی 30 ساله است. او از رئیس دستگاه قضا درخواست کار کرده است. با توجه به اینکه نامه خارج از صلاحیت رسیدگی توسط دستگاه قضاست، در ذیل آن نوشته شده است «جهت بررسی و اقدام مقتضی به دفتر ریاست‌جمهوری ارسال گردد.»
اما نامه‌ها فقط مربوط به مردم عادی نیست. برخی از نامه‌ها متعلق به کارخانجات، شرکت‌های دانش‌بنیان و حتی معدن‌کاران است. یکی از نامه‌ها را مدیر یکی از ادارات دولتی نوشته است. او از ریاست قوه قضائیه درخواست کرده تا با آستان قدس رضوی برای تولید و تجارت فرش دستباف در استان زنجان، رایزنی کند.
برخی از نامه‌ها به پرونده‌های قضایی مربوط است. نمی‌توان درباره اینکه همه آنها قابل بررسی مجدد است و پس از بررسی سرنوشت پرونده تغییر می‌کند یا خیر، نظری داد اما در سفر رئیس دستگاه قضا به استان قم، برخی پرونده‌ها که افراد ذی‌نفوذ و بدنام توانسته بودند با اعمال نفوذ در محاکم قضایی به‌نفع خود حکم بگیرند، مجددا به جریان افتاد.
فعالیت مجدد شرکت ورشکسته با 200 کارگر
حوالی ساعت 12:30 مجددا به ساختمان شماره 3 می‌رویم تا به جلسه ریاست قوه قضائیه با نمایندگان کارخانجات و شرکت‌های تولیدی و دانش‌بنیان برسیم. جلسه تا ساعت 14 ادامه پیدا می‌کند. در ابتدای جلسه نمایندگانی از شرکت‌های مختلف به بیان مشکلات‌شان می‌پردازند. متاسفانه عمده کسانی که سخن می‌گویند پیشنهادات قابل توجهی ندارند. از چند نفری که در این نشست سخن می‌گویند، گفته‌های یک یا دو نفر قابل تامل و پیگیری است. یکی از این دو، نماینده یکی از شرکت‌های ورشکسته است. آنطور که او می‌گوید، شرکتش ورشکسته می‌شود اما با کمک قوه قضائیه، کارخانه از سوی «اداره تصفیه» به فرد اجاره داده می‌شود تا به جای بسته شدن کارخانه و بیکاری کارگران، کارخانه با شرایط جدید به فعالیت ادامه بدهد. شرکت این فرد با همین مساعدت توانسته است 200 کارگر خود را به سر کار برگرداند و فعالیتش را ادامه بدهد. او از آقای اژه‌ای می‌خواهد که به‌جای قراردادهای یک‌ساله اداره تصفیه، یا قرارداد به‌شرط تملیک منعقد شود یا اینکه قراردادهای اجاره 5 ساله بسته شود تا مستاجر با خیال راحت‌تری اقدام به خرید مواد اولیه برای تولید محصول بکند.
همکاری قوه با اصناف برای حل مشکلات
رئیس دستگاه قضا پس از پایان سخنان نمایندگان شرکت‌های استان، نکاتی درباره حمایت از شرکت‌های تولیدی در زنجان مطرح کرد. او با طرح این پرسش که «شما متولیان اصناف و اتحادیه‌ها در استان زنجان برای حمایت و کمک به سه قشر از هم‌صنفان احیانا خطاکار، مجرم یا زمین‌خورده صنف خود، چه سازوکارهای حمایتی‌ای دارید؟ گفت: «شما فعالان صنفی چه سازوکارهایی دارید که به دستگاه قضایی منتقل کنید تا وقتی یکی از هم‌صنفان شما که احیانا جرمی مرتکب شده و باید مجازات شود، به‌جای مجازاتی نظیر حبس، مبادرت به توسعه و آبادانی و ارائه خدمتی کند؟»
او ادامه داد: «ما این آمادگی را داریم تا فهرستی از فعالان اقتصادی استان زنجان که مشکل قضایی دارند را با رعایت ملاحظات ناظر بر آبروی فرد مزبور، به شما هم‌صنفانش ارائه دهیم تا شما هرکمک و مساعدتی که از دست‌تان برمی‌آید به این هم‌صنف خود برای جلوگیری از تعطیلی بنگاه اقتصادی‌اش ارائه کنید.»
آقای اژه‌ای تصریح کرد: «باید فردی که در کشور تولید بیشتر و ارزآوری مضاعفی دارد و ثروت افزون‌تری را برای کشور ایجاد می‌کند، بیشتر مورد حمایت قرار گیرد. ما در دستگاه قضایی مصمم بر حمایت جدی از سرمایه‌گذاری صحیح برای رونق تولید و اشتغال در کشور هستیم و این آمادگی را داریم که از نقطه‌نظرات و پیشنهادات شما فعالان اقتصادی و تولیدی بهره‌مند شویم.»
نشست با فعالان اقتصادی ساعت 14:10 به پایان می‌رسد. نشست بعدی ساعت 15:30 و با اعضای شورای اداری استان است. یک‌ساعت و 20 دقیقه فرصت داریم. بعد از نماز با سه نفر از پرسنل قوه قضائیه برای خوردن ناهار می‌رویم. در رستوران، صحبت سخنرانی‌ها می‌شود. برایم جالب است نگاه‌شان درباره مواضع مطرح شده در دیدارها را بدانم. همان فردی که از حوزه ریاست بود و در جلسات نکته‌برداری می‌کرد، از متن نماینده دانشجویان استان که اتفاقا نقدهای نبستا تندی به قوه قضائیه داشت، خیلی خوشش آمده بود. هر سه نفر از صحبت‌های فعالان اقتصادی ناراضی بودند. علت را می‌پرسم. یکی‌شان می‌گوید: «ما قبل از این نشست، با فعالان اقتصادی صحبت کردیم. بهشون گفته بودیم که اگر لازمه با هم‌صنفاتون تو استان‌های دیگه صحبت کنید و مشکلات رو جمع‌بندی کنید و اینجا ارائه بدید. گفتم شما اینجا نماینده یک صنفید. تو جلسه همه می‌گن باشه اما دیدی موضوعاتی طرح شد که در چهارچوب اختیارات رئیس قوه قضائیه نبود.» حرفش را ادامه می‌دهد: «اگر بهشون بگی متن رو بدید ببینیم، حاشیه درست میشه و می‌گن اینا می‌خوان ممیزی کنن.» ناراحتی‌شان از این است که زمانی برای جلسه صرف شده اما عمده مسائل مطرح شده بی‌ارتباط با قوه قضائیه برای حل مشکلات کارخانه‌ها و شرکت‌های تولیدی است.
فرصتی برای استراحت نیست. ساعت 15:15 راهی ساختمان شماره 3 می‌شویم. در این زمان، آقای اژه‌ای با خانواده دو مقتول که با وساطت رئیس قوه قضائیه حاضر به گذشت از قصاص شده بودند، دیدار و گفتوگو کرد. در پرونده نخست، محکوم‌علیه به اتهام یک‌فقره قتل در زمستان سال ۹۷ به قصاص نفس محکوم شده بود و در پرونده دوم، محکوم‌علیه در سال ۹۶ مرتکب قتل شده و به موجب آن به قصاص محکوم شده بود. در پایان سخنان رئیس قوه قضائیه در این آیین، هر دو خانواده اولیای دم، با وساطت رئیس قوه قضائیه از حق قصاص خود گذشت کرده و صورتجلسه مربوطه را امضا کردند.
تشکیل شورای حل اختلاف مسائل فرهنگی
حوالی ساعت 15:30 نشست شورای اداری استان آغاز می‌شود. در این نشست آیت‌الله علی خاتمی نماینده ولی فقیه در استان با اشاره به اینکه عدالت در همه سطوح لازم است، گفت: «مردم از بی‌عدالتی بیش از فساد رنج می‌برند. ما از مجموعه دستگاه قضایی برای برخورد با این مسائل انتظار داریم. ای کاش مدیران نسبت به مسئولیت خود، در میدان اجرا باشند.»
وی به رونق اقتصادی عاری از فساد و عدم ارائه امتیاز به رانت اشاره کرد و افزود: «مردم می‌خواهند روشن شود که بالاخره این کسانی که معوقات بانکی دارند چه کسانی هستند؟»
رئیس قوه قضائیه در این جلسه با اشاره به پیشنهاد یکی از مسئولان استان زنجان برای دایر کردن شورای حل اختلاف در حوزه مسائل فرهنگی گفت: «من در همین جلسه اجازه شفاهی تشکیل شورای حل اختلاف مسائل فرهنگی در استان زنجان را صادر می‌کنم و تاکید و اصرار دارم که نه‌فقط در حوزه مسائل فرهنگی بلکه در همه شئون از ظرفیت‌های مردمی برای صلح و سازش و حل اختلافات استفاده کنید.»
او با اشاره به برخی از مشکلات و تاکید بر همفکری برای حل آنها گفت: «امروز در این جلسه بحث ساخت‌وسازهای غیرمجاز یا چاه‌های غیرمجاز اراضی کشاورزی از سوی برخی مسئولان استان زنجان مطرح شد. سوال من این است که ما از چه کسی، پیش چه کسی گلایه می‌کنیم؟ مگر غیر از این است که همه مسئولان و تصمیم‌گیران استانی در همین جلسه حضور دارند؟ لذا ضرورت دارد پیرامون این قبیل مسائل و مشکلات به یک اجماع نظر برسید و یقین بدانید که من از پیشبرد نظر اجماعی و واحد شما در جلسات سران قوا حمایت می‌کنم.»
رئیس قوه قضائیه گفت: «فردی می‌گوید چرا با فلان گردن‌کلفت برخورد نمی‌شود؛ خب رئیس قوه قضائیه، استاندار، مسئولان اطلاعاتی و انتظامی در این جلسه حضور دارند، بیایید بگویید گردن‌کلفت کیست؟ جرمش چیست؟ می‌خواهید چه کار کنید؟ همین‌طور که نمی‌شود حرف زد؛ در جلساتی که مسئولان ذی‌ربط استانی اعم از مسئولان انتظامی و اطلاعاتی و قضایی حضور دارند بگویید به نظرمان این چند فرد به تعبیر خودتان گردن‌کلفت هستند. همین‌جا در این خصوص تصمیم‌گیری شود.»
آقای اژه‌ای بیان داشت: «درخصوص آن دسته از مسائل و مشکلات استان زنجان که مستقیما به قوه قضائیه مربوط می‌شود نیز من نهایت تلاش خود را به‌کار خواهم بست تا از همه ظرفیت‌های قانونی موجود در راستای خواست و نظر اجماعی شما استفاده کنم.»
در این نشست برخی از مقامات استانی همچون استاندار زنجان و شهردار زنجان نیز به بیان دیدگاه‌هایشان پرداختند.
شورای اداری استان زنجان، نزدیک به اذان مغرب به پایان می‌رسد. نماز اول به جماعت خوانده می‌شود. نزدیک نماز عشا، رئیس قوه قضائیه هم به نمازخانه می‌آید. آقای اژه‌ای برای نماز خواندن به سمت صندلی‌ای می‌رود که افرادی که در رکوع و سجود مشکل دارند از آن استفاده می‌کنند. دو محافظ هم همراهش هستند. کمی تعجب می‌کنم که روی آن صندلی می‌نشیند.
افتتاح اتوبان با وساطت قوه قضائیه
آخرین نشستی که رئیس قوه قضائیه باید در آن شرکت کند، نشست شورای قضایی با حضور معاونان رئیس قوه قضائیه است. این نشست ساعت 18 آغاز می‌شود. در میانه نشست برای دقایقی امکان ورود به آن را دارم. به موازات برنامه‌های ریاست قوه قضائیه، معاونان او نیز به شهرهای مختلف استان سفر کرده‌اند تا از نزدیک در جریان چالش‌ها و مسائل مربوط به قوه قضائیه قرار گیرند. قاضی ناصر سراج معاون سیاسی رئیس قوه قضائیه مشغول ارائه گزارش سفر به سلطانیه و خرمدره است. پس از او نوبت به حجت‌الاسلام‌والمسلمین پورخاقان، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح کل کشور می‌رسد. او از افتتاح بزرگراه شهید سلیمانی و معبر پادگان تیپ ٢١۶ زرهی ارتش خبر می‌دهد. طبق توافق شهرداری و تیپ 216 زرهی نیروی زمینی ارتش در سال 97، قرار بر ایجاد بزرگراه در یکی از معبرهای مهم شهرستان زنجان می‌شود اما به واسطه اختلاف در اجرای پروژه کار متوقف می‌شود. در سال جاری در راستای رعایت حقوق عامه، با حکمیت سازمان قضایی نیروهای مسلح اختلاف پیش‌آمده با مساعدت استاندار مرتفع و نهایتا معبر مذکور افتتاح شد. آن‌گونه که عضو شورای عالی قضایی گفته «رفع معضلات ترافیکی و کاهش چشمگیر تصادفات در سطح شهر از مهم‌ترین دستاورد‌های افتتاح این بزرگراه است.» پس از ارائه این گزارش، آقای اژه‌ای می‌پرسد الان یعنی فردا صبح مردم می‌توانند از بزرگراه استفاده کنند؟
ذبیح‌الله خدائیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور نیز که مامور بررسی مشکلات شهرستان ماهنشان شده بود، گزارشی از سفر خود ارائه کرد. به گزارش میزان، او در مسیر حرکت به سمت معدن انگوران و پس از مشاهده تجمع تعدادی از کارگران شرکت کالسیمین، مسیر خود را تغییر داد و با حضور در جمع آنها پای درد دل‌شان نشست. رئیس سازمان بازرسی پس از استماع مطالبات کارگران شرکت سرب و روی کالسیمین، به بازرس کل استان زنجان ماموریت داد مشکلات این کارگران را مورد بررسی قرار دهد.
ساعت 19 است و جلسه همچنان ادامه دارد. پس از این جلسه، ریاست دستگاه قضا یک نشست خبری هم خواهد داشت اما من پیش از آن نشست، ساختمان شماره 3 را ترک می‌کنم و به سمت تهران برمی‌گردم. براساس خبری که میزان منتشر کرده است، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی اژه‌ای، در نشست خبری پایان سفر استانی به زنجان از اختصاص بالغ بر ۶۵ میلیارد تومان برای تجهیز مراکز و مراجع قضایی استان زنجان خبر داد و گفت: «نخستین قسط از این مبلغ در دی ماه جاری پرداخت می‌شود.» او بیان داشت: «در جریان سفر هیات عالی قضایی به استان زنجان، مدیران دستگاه قضایی در نقاط مختلف این استان بالغ بر ۱۰ ساعت با ۳۵۲ نفر از مراجعان به عدلیه ملاقات داشتند تا در راستای رفع مسائل و مشکلات آنها اقدامات مقتضی را ترتیب دهند.»
رئیس دستگاه قضا تصریح کرد: «مراکز پزشکی قانونی در برخی نقاط استان زنجان به لحاظ نیرو و تجهیزات با کمبودهایی مواجه‌اند که در جریان این سفر تصمیمات مقتضی برای رفع این کمبودها اتخاذ شد.»
نظرات کاربران
یادداشت
آخرین اخبار