باید در تصویر‌سازی واقعیت و رسانه کار جدی کرد

گروه سیاست: برای بررسی ابعاد مختلف سفر امروز رئیس‌جمهور به نیویورک و جلوگیری از حواشی احتمالی برای این سفر، با علیرضا کوهکن، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

رئیس‌جمهور امروز برای شرکت در هفتادوهفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد عازم نیویورک هستند. این سفر در صورت طراحی مناسب چه دستاوردهایی می‌تواند برای کشور داشته باشد؟
سفر نیویورک، دو خاصیت  و دو کارکرد خیلی مهم دارد. یکی سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل و چند سخنرانی‌ای است که در حاشیه مجمع در دیدار با جمع‌های مختلف انجام می‌شود. سخنرانی‌های رئیس‌جمهور فرصت خیلی خوبی برای بیان سیاست‌های اصلی دولت است. باتوجه به اینکه اولین بار است که دولت سیزدهم به نیویورک سفر می‌کند، می‌تواند از این فرصت برای بیان سیاست‌های کلی، جهت‌گیری‌های اصلی و برنامه‌هایی که درنظر دارند استفاده کنند، به‌خصوص آنهایی که جنبه کلان دارد و به سیاست خارجی ما ربط پیدا می‌کند و می‌تواند در مناسبات بین‌المللی اثرگذار باشد. بنابراین این سفر فرصت خیلی مهمی است؛ چراکه صحبت‌های ایران دیده و شنیده می‌شود، نمایندگان کشورهای مختلف حضور دارند. رسانه‌ها هم تمرکز زیادی روی آن دارند. کارکرد دوم سفر نیویورک که بسیار هم اهمیت دارد آن است که مقامات ارشد کشورهای زیادی در زمان اجلاس آنجا حضور خواهند داشت که می‌شود دیدارهایی را با آنها برنامه‌ریزی کرد. این دیدارها در حالت عادی تشریفات و سختی‌های خیلی زیادی دارد و هزینه‌های بالایی را هم برای کشور به‌دنبال خواهد داشت اما در آنجا به این دلیل که دو طرف حضور دارند، می‌توان خیلی راحت‌تر جلساتی را برگزار کرد، درصورتی‌که از قبل برنامه‌ای وجود داشته باشد می‌توان تلاش کرد تا مشکلات موجود حل شود. این هم کارکرد خیلی مهمی است، به‌خصوص آنکه رئیس‌جمهور ما، جزء مقاماتی ا‌ست که دیدار با او زیاد است و این فرصتی خواهد بود که بتوان برای تأمین منافع ملی از آن استفاده کرد.

باتوجه به اینکه علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران نیز از همراهان رئیس‌جمهور در این سفر است، فکر می‌کنید حضور باقری‌کنی در نیویورک و دیدارهای احتمالی او با تروئیکای اروپا، تا چه‌حد می‌تواند در حل مسائل اختلافی باقی‌مانده در مذاکرات احیای برجام اثرگذار باشد؟
باتوجه به حضور نمایندگان کشورهای مختلف احتمال دارد مذاکراتی اتفاق بیفتد اما امکان اینکه رفع اختلافات قابل‌تحقق خواهد بود یا خیر، محل بحث است و باید منتظر باشیم و ببینیم.

نکته دیگری که وجود دارد، واکنش‌هایی است که اخیرا مقامات آمریکا نسبت به مسائل داخلی ایران از جمله واقعه ناگوار فوت مهسا امینی داشتند. مثلا رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران یا جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، ایران را محکوم کردند. باتوجه به این هجمه‌ای که صورت گرفته، سفر رئیس‌جمهور کشورمان به نیویورک با چه فشارها یا حواشی می‌تواند همراه باشد؟
به‌هرحال یکی از مواردی که درباره این سفر مطرح است، حاشیه‌سازی‌هایی است که از مدت‌ها پیش سعی کرده‌‌اند انجام دهند. حاشیه‌ها در گام اول برای این بوده  تا دولت ایران را از سفر به نیویورک منصرف کنند، چون می‌دانند استفاده درست از سفر نیویورک می‌تواند در تأمین منافع ایران موثر باشد. در قدم بعدی هم با انجام سفر می‌خواهند، حاشیه را پررنگ‌تر از متن کنند. مثلا با انواع بیانیه‌ها و فراخوان‌ها و طرح مسائل حقوق بشری و موارد شبیه به این و حتی به کار بردن عناوین تروریستی برای ایران، می‌خواهند اهداف این سفر را به حاشیه ببرند. اینکه مقامات آمریکایی به خودشان جرأت می‌دهند راجع‌به این موارد اظهارنظر کنند واقعا مسأله خنده‌داری است. یعنی آمریکا یا حتی بقیه کشورهای غربی با آن کارنامه سیاهی که در این زمینه دارند، اظهارنظرشان جالب است، آن‌هم در موضوعی که حداقل ابعاد مختلفش هنوز روشن نشده است. کشورهایی درباره مسائل حقوق بشری اظهارنظر می‌کنند که خودشان به‌راحتی جان افراد را می‌گیرند و به هیچ‌جا پاسخگو نیست. در چند سال اخیر هم علی‌رغم همه انتقادات و اعتراضات و اتفاقاتی که در کشورهای غربی افتاده، یک مورد وجود داشت که در آن پلیسی که عامدانه فرد را کشت، با اتهام کیفری مواجه شد و بقیه موارد اصلا یا به دادگاه نمی‌رسد یا بلافاصله در دادگاه حذف می‌شد. این فقط درمورد آمریکا نیست. در فرانسه هم بودند افراد زیادی که در اعتراضات اخیر، عامدانه توسط پلیس بینایی‌شان را از دست دادند که اگر بخواهیم برایشان بنای یادبودی در شهرهای بزرگ فرانسه بسازیم، جا کم می‌آید. اینکه آنها راجع‌به این موضوعات اظهارنظر می‌کنند، همان دوگانه غیرقابل توجیهی است که غربی‌ها در رفتار و موضع‌گیری‌هایشان دارند و نمی‌خواهند آن را کنار بگذارند. درباره اینکه این رفتارها می‌تواند در سفر تاثیر بگذارد یا نه، به‌نظرم ما از این قبیل حواشی در این سفر حتما خواهیم داشت؛ چراکه آنها توانمندی رسانه‌ای خوب و بالایی دارند و احتمالا رسانه‌های غربی هم همراستا با آمریکا این سفر را پوشش می‌دهند و نقاط موردنظر خودشان را پررنگ هم خواهند کرد.  ‌

فکر می‌کنید دولت برای اینکه بتواند جلوی این حاشیه‌سازی‌ها را بگیرد، باید چه اقداماتی انجام دهد؟
این کار سختی است، چون مقابله با این حاشیه‌سازی‌ها بیشتر مرتبط با حوزه افکار عمومی است. بحث اصلی تصویرسازی واقعیت و کارکرد رسانه است که دولت در این زمینه ضعف قابل‌توجهی دارد.