معضل بزرگ آب در ایران و اولویت‌شناسی دولت

مهدی‌پیش‌بین: طرح بزرگ تامین و انتقال آب خلیج‌فارس با سرمایه‌گذاری سه شرکت بزرگ معدنی‌ (شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر، شرکت ملی مس و شرکت معدنی و صنعتی چادرملو) در اواسـط سـال 1392 و با تشکیل شرکت تامین وانتقال آب خلیج‌فارس فعالیت جدی خود را آغاز کرد. این طرح در خط اول به صورت سه مرحله‌ جداگانه به بهره‌برداری رسید و پس از تقریبا هشت سال در آستانه ورود به سال 1400، آب خلیج‌فارس به چادرملوی اردکان رسید.
اما در دولت سیزدهم عزم قاطع و جدی‌تری برای حل مشکل آب در کشور به‌ویژه از طریق طرح شیرین‌سازی و انتقال آب دریا دیده می‌شود. معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه مساله آب در آینده یک اولویت و نقش اساسی در معادلات منطقه‌ای و جهانی خواهد داشت، گفت: «درحال حاضر هیچ اولویتی مهم‌تر از مساله آب در کشور وجود ندارد.»
تا اردیبهشت 1401، دولت سیزدهم 9 جلسه برای طرح انتقال آب از خلیج‌فارس و دریای عمان از آب شیرین‌کن‌ها تحت خط دوم، سوم و چهارم برگزار کرده است. این اقدام اگر به نتیجه برسد موجب این می‌شود که طرح‌های نهایی و قابل بهره‌برداری در سال جاری بیش از میانگین و معادل کل طرح‌های اجرا شده در گذشته بشود که با بهره‌برداری کامل از ظرفیت ایستگاه‌های آب شیرین‌کن در بندرعباس و چابهار تا ۵۰۰ هزار متر مکعب به ظرفیت آب شیرین‌سازی شده در سال جاری اضافه می‌شود.
پروژه خط دوم برای انتقال آب به محدوده‌های بندرعباس، کرمان، بیرجند، سنگان و مشهد، خط سوم برای انتقال آب به اصفهان و خط چهارم برای بهره‌مندی سیستان‌وبلوچستان از آب‌های دریای عمان برنامه‌ریزی شده و عملیات اجرایی آنها پیشرفت چشمگیری داشته است. با اجرایی و نهایی شدن طرح‌های انتقال آب میزان سرانه آب بخش صنعت سه برابر خواهد شد که قطعا در زمینه‌های آب شرب و کشاورزی استان‌های بهره‌مند از این ابرپروژه‌ها تاثیر به‌سزایی خواهد داشت.
شایان ذکر است با تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، انجام ابرپروژه‌های انتقال آب در جهان مرسوم است. به‌طور مثال، به نقل از مقاله ابرپروژه‌های انتقال آب (WTMP)، انتقال آب از اقیانوس آرام در کالیفرنیای آمریکا به سانفرانسیسکو یا انتقال آب از دریاچه بایکال در چین به شهر لانژو از نمونه‌های ابرپروژه‌های انتقال آب هستند. به‌طور کلی در آمریکای شمالی 34 ابرپروژه انتقال آب وجود دارد که درمجموع توسط 24 هزار و 800 کیلومتر لوله و سرمایه‌گذاری 1900 میلیارد دلار درحال بهره‌برداری هستند.