در حلقه رندان: میراثِ جاودان ابوالفضل زرویی‌نصرآباد...

نسیم عرب امیری، شاعر: وقتی صحبت از «درحلقه رندان» می‌شود نخستین نامی که به ذهن مخاطبان جدی ادبیات طنز خطور می‌کند ابوالفضل زرویی‌نصرآباد است؛ نابغه‌ای که در عصر آدم‌های معمولی ظهور کرد. آدم‌هایی که یا آنقدر گوهرشناس بودند که چشم‌بسته مریدش می‌شدند یا آنچنان قدرناشناس بودند که به این حجم از نبوغ حسادت می‌کردند. زرویی سرحلقه «حلقه رندان» بود. مردی به دل‌نازکی ظریف‌ترین شاعران و به هیبت نجیب‌ترین پهلوانان که از خوش‌اقبالی ما اهالی سرزمین طنز در آسمان این وادی همچون خورشیدی ظهور کرد و درخشید. آری! ما خوش‌اقبال بودیم که در عصر زرویی زیستیم و از دریای دانش ادیب و حکیم بزرگ هم‌روزگارمان به قدر وسع بهره‌مند شدیم. اصلا اگر این مرد نجیب و خجالتی وارد عرصه طنز نمی‌شد بی‌شک آنچه امروز به اسم «شعر طنز» می‌شناسیم جایگاه و تعریف دیگری داشت. چنانچه اهل تحقیق و مطالعه معترفند که پیش از زرویی آنچه در مطبوعات به نام شعر طنز منتشر می‌شد تنها فکاهه‌های منظومی بود که به مسائلی پیش پاافتاده همچون گرانی و تورم می‌پرداخت!

تاثیر زرویی بر شعر طنز امروز ایران از دوجهت قابل‌بررسی است: نخست اشعار طنزآمیز سروده زرویی در شکل‌ها و قالب‌های مختلف (نیمایی، مثنوی، قطعه، محاوره و...) به دلیل طبع روان و شیرینی بیان او آنچنان بر طنزنویسان هم‌روزگارش تاثیر‌گذار بود که خواسته و ناخواسته خیلی از طنزنویسان پس از خود را به پیروی وامی‌داشت. قالب مثنوی که از دیرباز از قالب‌های رایج برای سرودن اشعار طنزآمیز بوده پس از زرویی آنچنان تحت‌تاثیر زبان و بیان او در حوزه طنز قرار گرفت که هرکس پس از او به نوشتن مثنوی طنزآمیز مبادرت می‌کرد به‌نوعی متاثر از زبان و بیان او بود. دومین تاثیر مهم زرویی بر شعر طنز امروز ایران راه‌اندازی و مدیریت نخستین شب‌شعر طنز ایران با عنوان «در حلقه رندان» بود؛ شب‌شعری که توانست افراد زیادی را به ادبیات طنز علاقه‌مند کند و شاعران زیادی را به این حیطه بکشاند. زرویی وقتی نخستین‌بار ایده و طرح راه‌اندازی شب‌شعری طنز را مطرح کرد هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد که این قالب شعری از چنین مقبولیتی در میان عامه بهره‌مند شود که کمی پس از تاسیس شب‌شعری با این عنوان در سالن جایی برای نشستن علاقه‌مندان و دوستداران ادبیات طنز نباشد؛ علاقه‌مندانی که برای دیدن سلبریتی‌‌ها و عکس‌انداختن با چهره‌ها به سالن هجوم نمی‌آوردند و تنها چیزی که آنها را بعدازظهر روزهای یکشنبه آخر‌ماه از نقاط مختلف کشور به زیر پل حافظ تهران می‌کشاند، برگزاری یک محفل ادبی و دیدن طنزپردازان بود! تا جایی‌که بسیاری از طنزنویسان از لطف شرکت در همین محفل ادبی تبدیل به چهره‌هایی مطرح در تلویزیون و رادیو شدند. چه کسی جز زرویی می‌توانست چنین ارج و منزلتی به شعر طنز ببخشد که بسیاری از شاعران جدی‌سرا را (که تا قبل از برگزاری «در حلقه رندان» ادبیات طنز را شوخی و تفنن می‌دانستند) با عنوان شاعر طنزپرداز دورهم جمع کند و یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات ادبی چند دهه اخیر را رقم بزند.  «درحلقه رندان» میراث جاودان ابوالفضل زرویی برای ما بود؛ میراث بزرگی که پس از او باید قدرش را بدانیم و به آن ارج دهیم. «در حلقه رندان» جایی است که حرمت، عزت و مقبولیت را درکنار هم به شعر طنز بخشید و ما همه کسانی که حضورمان در عرصه‌های ادبی و هنری مدیون زرویی بوده باید چراغ «در حلقه رندان» را روشن نگه داریم و برای شعر طنز همان حرمتی را قائل باشیم که او همواره آرزو داشت و برایش تلاش می‌کرد.