«فرهیختگان» گزارش می‌دهد
یگانه عرب، روزنامه‌نگار: نمایشگاه توانمندی‌ها و دستاوردهای جهاد دانشگاهی ۱۴۰۰ با هدف معرفی مهم‌ترین دستاوردهای این نهاد در حوزه پژوهش و فناوری، فرهنگ، آموزش، کارآفرینی و تجاری‌سازی و اقتصاد دانش‌بنیان، پنجم تا نهم دی‌ماه به‌صورت تخصصی برای مدیران، متخصصان و فعالان این حوزه در مرکز نمایشگاهی بوستان گفتگو برگزار می‌شود. این نمایشگاه با هدف روایت دستاوردها و توانمندی‌های نوآورانه جهاد دانشگاهی با باور به توان ملی و تکیه بر مدیریت جهادی به‌منظور معرفی و شناساندن توانمندی‌ها و دستاوردهای این نهاد به مدیران اجرایی و صنایع بزرگ و با توسعه همکاری‌های مشترک با سازمان‌های مختلف دولتی و غیردولتی مرتبط برگزار می‌شود.
نمایشگاه دستاوردهای جهاد دانشگاهی در دو سالن گلستان (آموزش، کارآفرینی، دانشگاه‌های جهاد دانشگاهی، حوزه آموزش مهارتی-نوین، اشتغال دانش‌آموختگان، پارک‌ها و مراکز رشد و دستاوردها در این زمینه‌ها) و سالن تهران (حوزه پژوهش و فناوری در چهار بخش فنی-مهندسی، علوم انسانی-اجتماعی و هنر، پزشکی و کشاورزی و ارائه دستاوردها) برگزار می‌شود و درحال حاضر بیش از 60 غرفه در نمایشگاه دستاوردهای جهاد دانشگاهی برای ارائه محصولات و دستاوردهای فناورانه‌شان حضور دارند.
البته نکته قابل‌توجه این است که در حاشیه برگزاری این نمایشگاه، تفاهمنامه‌هایی نیز میان مدیران صنایع و محصولات فناورانه با مدیران شرکت‌های بزرگ دولتی و غیردولتی حاضر در این رویداد منعقد می‌شود تا مدیران حوزه‌های مختلف اجرایی بدانند جهاد دانشگاهی بهعنوان نهادی فرابخشی و یک بازوی دانش‌بنیان و فناور می‌تواند با دریافت ماموریت در حل معضلات و مسائل کشور نقش‌آفرینی مناسبی ایفا کند.
برای بازدید و تهیه گزارش به این نمایشگاه رفتیم و با برخی مدیران غرفه‌های فناورانه و تولیدکنندگان دستاوردهای نوآورانه جهاد دانشگاهی گفت‌وگو کردیم. در ادامه به معرفی برخی از این محصولات فناورانه می‌پردازیم که از نظر می‌گذرانید.
تولید جنین‌های گاو از نژادهای ممتاز اقدامی برای خودکفایی در بازار شیر و گوشت
علیرضا مشهدی، مسئول غرفه پژوهشگاه ابن‌سینا درخصوص معرفی دستاورد این پژوهشگاه در نمایشگاه می‌گوید: «مرکز ما نخستین مرکز تولیدکننده جنین‌های گاو از نژادهای ممتاز به‌روش (ovum pick up) در ایران است. کاری که ما انجام می‌دهیم، نژادهای خالص را از کشورهای اروپایی خریداری کرده و در گله خودمان از این گاوها تخمک‌گیری می‌کنیم و در آزمایشگاه به‌روش آی‌وی‌اف با اسپرم خالص خریداری‌شده تلقیح انجام می‌دهیم و پس از هفت‌روز یک جنین خالص و ممتاز ژنتیکی برای تولید شیر و گوشت داریم.»
مشهدی‌نژاد جنین‌های تولیدشده در این پژوهشگاه را این‌طور بیان می‌کند: «جرزی صرفا برای تولید شیر، سیمنتال هم تولید شیر و گوشت، نژادهای لیموزین، شاروله و آکیتن نیز برای مصارف گوشتی است. هدف ما برای تولید نژادهای جرزی، خودکفایی در تولید کره و فرآورده‌های لبنی است و دیگر نژادها نیز می‌توانند برای تنظیم بازار گوشت کارساز باشند.» وی یکی از چالش‌های مشخص در فعالیت‌های این پژوهشگاه را بحث ارز و دلار می‌داند و در این رابطه می‌گوید: «طبق محاسباتی که انجام داده‌ایم، مرکز ما در سال نخست با تولید این گاوها، مانع از خروج دو‌ونیم میلیون یورو ارز از کشور شده است، البته که با توسعه بیشتر فعالیت‌ها این رقم افزایش پیدا می‌کند و حتی با صادرات نیز می‌توانیم ارزآوری داشته باشیم.»
به‌گفته مسئول غرفه پژوهشگاه ابن‌سینا، غرفه ما در نمایشگاه دستاوردهای جهاد دانشگاهی، غرفه نمایشی نیست بلکه کار تولیدی ما در بازار عرضه شده و از گوشت و شیر این گاوها و گوساله‌های 10ماهه استفاده می‌شود. قطعا با بازخورد این جریانات، مسئولان نیز می‌توانند حمایت‌های لازمه را از پیشبرد اهداف و فعالیت‌های ما داشته باشند.
تامین مواد اولیه صنعت غذا در پژوهشکده علوم و فناوری موادغذایی جهاد دانشگاهی
فرشته حسینی، معاون پژوهشی و آموزشی پژوهشکده علوم و فناوری موادغذایی جهاد دانشگاهی نیز درخصوص معرفی دستاوردهای این غرفه در این نمایشگاه بیان می‌کند که بیشترین چیزی که در پژوهشکده بر آن متمرکز بودیم، در حوزه مواد اولیه موردنیاز صنعت غذا بود. این مواد اولیه در صنعت غذا در حوزه رنگ‌های طبیعی خوراکی، مکمل‌های فیبری و اسنک‌های موردنیاز کودکان با مواد مختلف غنی‌سازی شده که هم ارزش غذایی را بالا ببرد و هم اینکه بتواند موارد ضدتغذیه‌ای که در بعضی محصولات مشابه وجود دارد را حذف کند.
وی با اشاره به معرفی یکی‌دیگر از محصولات این پژوهشکده می‌گوید: «کمپلکس معلق‌کننده ذرات نیز یک نوع دانش فنی محصولی است که کمک می‌کند ذرات را با دانسیته‌های مختلف در نوشیدنی‌ها به‌صورت معلق نگه دارد و در حال حاضر صنایع مختلف نوشیدنی که نوشیدنی پالم‌دار تولید می‌کنند، از این کمپلکس برای محصولات خود استفاده می‌کنند؛ چراکه عمده محصولات تولیدی ما تقاضامحور است؛ به این معنا که یا وابسته به واردات بودیم یا کمبود این محصول را در کشور داشتیم.» معاون پژوهشی و آموزشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاد دانشگاهی کارکرد نمایشگاه‌ها به‌ویژه نمایشگاه معرفی دستاوردهای جهاد دانشگاهی را این می‌داند که مسئولان با کارهای پژوهشی که نیاز صنعت است، آشنا شوند و در این خصوص توضیح می‌دهد که نهاد جهاد دانشگاهی با توانمندی و تخصصی که در نیروی انسانی خود دارد در حوزه‌های مختلف پزشکی، صنایع غذایی، کشاورزی، فنی-مهندسی و... دستاوردهای قابل‌توجهی داشته است. فعالیت جهاد دانشگاهی به این صورت است که دانش فنی را از سطح آزمایشگاهی تا سطح صنعتی دنبال کرده است و این نمایشگاه نیز موجب می‌شود تا بخش بسیاری از این دستاوردها به صنعت منتقل شود.
گلخانه هوشمند اتوماسیون جامع کشاورزی هوشمند
شعله عطایی، مدیر مرکز خدمات تخصصی کشاورزی جهاد دانشگاهی زنجان نیز درباره دستاوردهای ارائه‌شده این مرکز در نمایشگاه می‌گوید: «دو محصول گلخانه هوشمند محصولات کشاورزی و تولید، پرورش و کشت قارچ دارویی بانودرماست. قارچ بانودرما یک قارچ دارویی است که بر دو نوع قرمز و قهوه‌ای است که البته مرغوبیت قارچ قرمز به‌دلیل دارابودن از آنتی‌اکسیدان بیشتر است که با آزمایش و کار بر این ماده در پایان به محصولات آرایشی-بهداشتی بانودرما، پودر و عصاره و خود قارچ تبدیل شده است که گردش خون را بالا می‌برد و در حوزه پوست و مو گیاه موثری است.» وی در معرفی دستاورد گلخانه هوشمند خود نیز این‌طور بیان می‌کند که این گلخانه، یک اتوماسیون جامع کشاورزی هوشمند است که پایش شرایط محیطی (دما، رطوبت، دی‌اکسیدکربن) را تحت‌کنترل خودش دارد. این محصول بسیار کاربردی است؛ چراکه با استفاده از این محصول به بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌رسیم و این چالشی است که همه صنایع با آن دست به گریبان هستند؛ چراکه با پایش و کنترل هم مصرف انرژی را پایین می‌آورد و هم از ضایعات محصول جلوگیری می‌کند؛ یعنی در عین‌حال که صرفه اقتصادی ایجاد می‌کند، بسیار کاربردی بوده و هم صرفه‌جویی انرژی را به‌همراه دارد که این تمام ویژگی یک محصول مثبت و موثری است که بسیاری از صنایع به آن نیاز دارند. به‌گفته مدیر مرکز خدمات تخصصی کشاورزی جهاد دانشگاهی زنجان، ما نیروهای پژوهشی و علمی هستیم، نه بازاری. در بخش‌های بازاری و ارتباط با صنعت اطلاعات بسیاری نداریم. با برگزاری نمایشگاه، صندوق‌های مختلفی به ما اعلام کردند که می‌توانند از این پروژه حمایت کنند و قطعا در ادامه تاثیر بیشتری از این رویداد خواهیم گرفت.
صنعت درانتظار عرضه تنها دمنوش‌های گیاهی دارویی
نسرین قوامی، عضو هیات‌علمی گروه بیوتکنولوژی پژوهشکده گیاهان دارویی و معاون فناوری مرکز رشد واحدهای فناور گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی با اشاره به معرفی دستاوردهای خود در این رویداد می‌گوید: «به‌طور کلی پژوهشکده گیاهان دارویی چهار گروه پژوهشی و سه مرکز تولید نهال و بذر، آنالیز و عصاره‌های گیاهی و دارو دارد که درحال حاضر در این نمایشگاه یک‌سری دمنوش‌های گیاهی را با برند (impo herb) تولید کرده‌ایم و تنها دمنوش‌هایی هستند که گرید دارویی از سازمان غذا و دارو دارند. محصول دیگر داروهای گیاهی همچون داروی دتوکسین است که در سال 99 و برای ترک‌اعتیاد استفاده شده است.»
وی در ادامه عنوان می‌کند دو طرح فناورانه دیگر نیز داریم که سموم آفت‌کش گیاهی و داروهای گیاهی طیور و دام است که در این نمایشگاه ارائه کرده‌ایم. محصولات ما کاملا به‌صورت طبیعی و گیاهی بوده و از تولیدات خود پژوهشکده برای تولید محصولات بهره‌برداری می‌کنیم، نه خارج از آن.
به‌گفته عضو هیات‌علمی گروه بیوتکنولوژی پژوهشکده گیاهان دارویی، برگزاری نمایشگاه فرصت خوبی برای فعالیت‌های نوآورانه و فناورانه در جهاد دانشگاهی است. این دمنوش‌ها باید در داروخانه‌ها عرضه شود، اما به‌دلیل شناخته‌نشدن و تجاری‌سازی‌نشدن این امکان برای ما فراهم نیست و امیدواریم با برگزاری این نمایشگاه جریاناتی چون برندسازی، شناخت بیشتر مردم با این دستاوردها و جلوگیری از خروج ارز ممکن شود.
سلول‌های بنیادی به کمک درمان نارسایی‌های ناباروری آمده‌اند
رامین قهرمان‌زاده، دکترای شیمی عالی و معاون پژوهشی پژوهشگاه ابن‌سینا جهاد دانشگاهی با معرفی محصولات و دستاوردهای خود در این نمایشگاه می‌گوید: «کیت سلولوژی کووید-19 که «پروتئین اِن» این کیت را بهعنوان اولین و تنهاترین مرکز تکمیل کردیم. در زمینه نانو، دو سری زخم‌پوش را بر پایه فناوری نانو براساس پلیمر زیستی طراحی و تولید کردیم که با بدن سازگاری خیلی خوبی دارند. یکی‌دیگر از فناوری‌هایی که در پژوهشگاه ابن‌سینا 15 سال روی آن کار شده و درحال حاضر مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان یک‌سری نارسایی‌های ناباروری است.»
وی در ادامه توضیح می‌دهد که سلول‌های بنیادی‌ای که در مرکز ما کار می‌شود، از خون قاعدگی گرفته می‌شود و حسنی که دارند، این است که در دسترس بوده و نحوه نمونه‌گیری آنها تهاجمی نبوده و فرد دهنده دردی متحمل نمی‌شود و به‌زودی سمت اخذ مجوز می‌رود. دستگاه دیگر ما، دستگاه پرینتر سه‌بعدی در راستای فعالیت‌های پژوهشی ماست و پژوهشگاه دانش فنی این توان را دارد که به‌صورت انبوه این دستگاه را تولید کند و اغلب در مهندسی بافت پوست، استخوان و... و در درمان و سرعت آن اثرگذار است.»
به گفته معاون پژوهشی پژوهشگاه ابن‌سینا جهاد دانشگاهی، ما بسیار امیدوار هستیم که در دیدار مسئولان از نمایشگاه و شناسایی توانمندی‌های فناورانه و نوآورانه جهاد دانشگاهی، چالش‌های پیش‌روی فعالیت‌های این بخش را برداشته و از ما در راستای ارتقای کیفیت فعالیت‌هایمان حمایت کنند. ما با در معرض قراردادن این دستاوردها، مسئولان بالادستی را مجاب می‌کنیم حمایت‌ها را بیشتر کنند؛ یکی از مشکلات اصلی تولیدکنندگان داخلی، اختصاص ارز دولتی به کالاها و مواد خارجی است که موجب تخریب روحیه فعالیتی تولیدکنندگان داخلی می‌شود و دولت می‌تواند جلوی چنین واردات ارز دولتی را بگیرد تا با دستاوردهای عظیمی در تولید داخلی مواجه شود.
میکروارگانیسم نفت‌خوار در خدمت تجزیه و تصفیه پساب نفتی
فریبا استوار، مدیرگروه مهندسی محیط‌زیست پژوهشکده محیط‌زیست جهاد دانشگاهی گیلان نیز در ادامه درخصوص معرفی دستاوردهای خود در نمایشگاه جهاد بیان می‌کند: «زمینه فعالیت ما در حوزه آب و پساب است و در این زمینه، ساخت سیستم تصفیه پساب نفتی آب همراه جهت تخلیه به محیط پذیرنده را در پیش گرفتیم. در این فرآیند از روش هیبریدی و ترکیبی شیمیایی و بیولوژیکی پیشرفته استفاده کردیم و قابلیت ارجح این سیستم این است که از میکروارگانیسم‌های نفت‌خوار نمک‌دوست استفاده کرده‌ایم. از خاک آلوده مناطق نفت‌خیز، میکروارگانیسم را استخراج کردیم و متناسب با شرایط پساب آنها را نفت‌خوار کردیم که تجزیه و تصفیه پساب را انجام می‌دهند.»
استوار در ادامه اشاره می‌کند که این میکروارگانیسم‌ها توانایی زنده‌ماندن در شرایط شوری بالا را دارند تا فرآیند تصفیه بیولوژیک را انجام بدهند؛ حتی در جریان این نمایشگاه نیز قراردادی با شرکت نفت فلات قاره قشم برای ساخت سیستم تصفیه پساب واحد قشم با ظرفیت 750 بشکه در روز منعقد کرده‌ایم که توسط پژوهشکده ما به اجرا درمی‌آید.
مدیرگروه مهندسی محیط‌زیست پژوهشکده محیط‌زیست جهاد دانشگاهی گیلان درخصوص ویژگی منحصر به‌فرد این محصول بیان می‌کند: «ویژگی خاص محصول ما این است که با توجه به شرایط پساب‌های نفتی میزان آلایندگی نفتی بالا و شوری زیاد، روش‌های روتین تصفیه‌ای پاسخگو نیست، این دانش فنی در پژوهشکده ما ثبت شده تا میکروارگانیسم‌ها توانایی زندگی در شرایط شوری بالا و مصرف نفت را داشته باشند و این وجه‌تمایز محصول ماست. حتی این میکروارگانیسم‌ها را خشک کرده و به‌صورت پودر درآورده‌ایم تا بسیار راحت قابل‌حمل باشد.» وی در پایان نیز می‌گوید: «توانایی متخصصان داخلی کشور در این نمایشگاه به عرضه درآمده است و به‌نوعی می‌تواند اعتماد صنعت را به این توانایی‌های بومی جلب کند، حتما نیازی به بهره‌برداری از توانمندی‌های خارجی نیست و با اتکا به توان ملی می‌توان از خروج ارز جلوگیری کرد.»
تولید کربن اکتیو کروی، ارزش‌افزوده‌ای برای معادن قیر طبیعی در کشور
علی دارایی، عضو هیات‌علمی جهاد دانشگاهی کرمانشاه و مدیر پروژه تولید کربن اکتیو از معادن قیر طبیعی درخصوص معرفی دستاورد خود می‌گوید: «هدف از تولید این محصول، ایجاد ارزش‌افزوده و بازار مصرف جدید برای معادن قیر طبیعی است که یکی از پتانسیل‌های عمده در استان کرمانشاه است. ایران، سومین کشور از لحاظ ذخایر معادن قیر طبیعی در دنیاست که بیش از 80 درصد آن در استان کرمانشاه است و تاکنون نیز فقط به‌صورت کلوخه و پودر با قیمت پایینی به خارج از کشور صادر می‌شوند، درصورتی‌که در دنیا 160 کاربرد برای این ماده معدنی تعریف شده است و ما بیش از یک دهه است که بر بهره‌مندی از این ماده فعالیت می‌کنیم.»
وی بهره‌مندی از این منابع طبیعی را این‌طور بیان می‌کند که طی دو طرح کلان ملی موفق به تولید کربن فعال از این ماده شده‌ایم. ویژگی خاص محصول ما این است که برای نخستین‌بار در کشور کربن اکتیو را به‌صورت کروی تولید کردیم که در صنایع نظامی، نفت و گاز کاربرد ویژه پیدا می‌کند و مهم‌تر اینکه هیچ محدودیتی برای تولید و مصرف ندارد؛ حتی قراردادی هم با وزارت نفت برای شیرین‌سازی گاز امضا کرده‌ایم که پس از تولید انبوه در اختیار شرکت گاز قرار می‌گیرد.
به‌گفته عضو هیات‌علمی جهاد دانشگاهی کرمانشاه، برگزاری نمایشگاه از این حیث اهمیت بالایی دارد که در جریان توسعه محصول و تامین اعتبارات، تولید دستاوردها و تداوم این فعالیت نیاز به حمایت دارد. وقتی مسئولان بالارتبه از این توانمندی‌ها مطلع می‌شوند، جلوی رانت‌های خارجی واردات محصول گرفته می‌شود و تولیدکننده داخلی امکان فعالیت بیشتر و با خیال راحت‌تری در کشور دارد.
پمپبرقی درون‌چاهی، محصولی استراتژیک برای استخراج دائمی نفت
عباس نظری، مدیرگروه پژوهشی ماشین‌های الکتریکی سازمان جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیر با اشاره به معرفی محصول خود این‌طور بیان می‌کند که چاه‌های نفت تا مدتی با فشار طبیعی خودشان بالا می‌آیند، اما پس از مدتی فشار چاه افت کرده یا فشار مناسب را ندارد و باید با فرآوری مصنوعی، نفت را بالا آورده و از چاه خارج کنیم. یکی از استانداردترین روش‌ها، استفاده از پمپ‌های برقی درون‌چاهی است که محصول ما، مجموعه پمپ درون‌چاهی است و در نمایشگاه، صرفا موتور این پمپبرقی با مشخصات موتور 540، 130 اسب است که برای یکی از چاه‌های نفتی ایران طراحی شده است و 1250 بشکه خروجی نفت دارد. نمونه‌سازی و کارهای اولیه به‌همراه تست‌های اولیه آن انجام شده و منتظر هستیم که در یک چاه به‌صورت عملی بهره‌برداری شود.
مدیرگروه پژوهشی ماشین‌های الکتریکی سازمان جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیر اشاره می‌کند که چاه‌های نفتی در عمق دو تا سه‌هزار متری با دمای 170 درجه سانتی‌گراد و شرایط خورندگی نفت، نیازمند محصولی استراتژیک است که بتواند در آن عمق قرار گیرد و نفت را به‌صورت دائم و بدون توقف چاه استخراج کند. محصول ما بالغ بر 50 تکنولوژی کلیدی دارد و در سال 94 بهعنوان 10 کالای ضروری وزارت نفت اعلام شده است و از آن سال روی دانش فنی این محصول تمرکز و فعالیت کرده و به نتیجه رسیدیم.
نظری در ادامه با اشاره به تاثیر برگزاری این رویداد بر ارتقای فعالیت‌های گروه‌های فناورانه و نوآورانه جهاد دانشگاهی می‌گوید: «این نمایشگاه در شناساندن ما به پیمانکارها، کارفرماها و مصرف‌کنندگان مهم بوده است و این مسئولان قول داده‌اند که بتوانند ما را در پیشبرد اهداف و فعالیت‌های فناورانه تا رسیدن به تجاری‌سازی محصول و ورود به بازار حمایت کنند.»
فرستنده‌های MW و FM جهاد دانشگاهی در صدر بهره‌مندی ایستگاه‌های رادیویی صداوسیما
سام روزبهانی، استادیار و معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی دانشگاه خواجه‌نصیر با بیان اینکه جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیر در چهار حوزه مخابرات، تکنولوژی اطلاعات و... فعالیت می‌کند، می‌گوید که جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیر در بخش مخابرات، از سال‌ها قبل با فرستنده MW کار خود را شروع کرد و بزرگ‌ترین فرستنده رادیویی کشور با توان یک مگابایت در دشت قزوین بود. پس از آن در حوزه فرستنده رادیویی FM کار کرد که از توان 200 وات تا 20 کیلووات را در دستورکار قرار داد. بالغ بر 80 درصد ایستگاه‌های رادیویی FM سازمان صداوسیما فرستنده FM جهاد دانشگاهی را استفاده می‌کنند. در سال گذشته نیز آنتن‌های 4G تلفن‌همراه را در دستورکار قرار داد که در یکی از سایت‌های تهران نیز برای آزمایش از هفته گذشته نصب شده است. از دیگر خدمات ما، حوزه ماشین‌های الکتریکی همچون چراغ‌های فرودگاهی و تغذیه آنها بوده است. در بخش دیگر جهاد دانشگاهی محصول گیت‌های کنترل تردد را تولید کرده است که همگی برای عرضه در نمایشگاه حضور دارند.
وی همچنین اشاره می‌کند: «در غرفه ما، دستاوردهای آنتن 4G، فرستنده رادیویی FM و فرستنده تلویزیونی روستایی به‌همراه گیت‌های کنترل تردد قرار گرفته است تا نظر مسئولان و سرمایه‌گذاران را به خود جذب کنیم.»
به گفته معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی دانشگاه خواجه‌نصیر، تفاوت عمده کار جهاد دانشگاهی با دیگر نهادهایی که ادعای کپی‌سازی و مهندسی معکوس دارند، این است که طراحی و مهندسی موضوع در اختیار جهاد دانشگاهی است و این نهاد مهندسی معکوس نمی‌کند.
روزبهانی در ادامه سخنانش بیان می‌کند که نمایشگاه دستاوردهای جهاد دانشگاهی، نمود خوبی برای تبلیغ محصولات دارد؛ اما مهم‌تر از این، جزم ملی است که باید در کشور وجود داشته باشد و تمام ساختار به‌سمت حمایت از تولید داخل و فناوری واقعی و نه مونتاژ حرکت کند.
مطالب پیشنهادی
