در رویداد طب‌تاک در هسته سلامت مرکز رشد دانشگاه امام‌صادق(ع) مطرح شد
نشست افتتاحیه رویداد طب‌تاک در هسته سلامت مرکز رشد دانشگاه امام‌صادق(ع) چهارشنبه گذشته، ششم اسفندماه برگزار شد. این رویداد با هدف تبیین و ترویج نقش و اهمیت علوم انسانی در مسائل نظام سلامت طراحی شده است. اولین نشست این رویداد با حضور کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو و رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با موضوع سیاستگذاری و اقتصاد واکسن برگزار شد.
جهانپور در مقدمه بحث از ورود دانشگاه‌ها و مجموعه‌های علوم انسانی به موضوعات و مسائل نظام سلامت ابراز خرسندی کرده و ضمن تاکید بر دوطرفه بودن رابطه میان این دو حوزه، از آن به‌عنوان یک فرصت برای نظام سلامت نام برد.
وی بحث خود را با نگاهی به بعد اقتصادی بحران کرونا دنبال و اشاره کرد که برآوردها حاکی است هر سال درگیری با ویروس برای جهان، خسارتی معادل 3.4 تریلیون دلار درپی‌دارد. راهکارهایی مانند واکسن اگر با رویکرد اقدام و مسئولیت مشترک عملیاتی شود، می‌توان با یک‌پنجم خسارات ماهانه که کرونا ایجاد می‌کند، جلوی این بحران را گرفت و این شاید یکی از اصلی‌ترین علل تاکید بر برتری واکسن نسبت به سایر راهکارها باشد. البته جهانپور متذکر شد که در بحران کرونا پیش از تولید واکسن، کشورهایی موفق‌تر بوده‌اند که به‌لحاظ اجتماعی قوی‌ترند مثل کشورهای جنوب شرق آسیا و نه کشورهایی که از نظر اقتصادی، فناوری و... برتری داشته‌اند. در ادامه جهانپور وارد موضوع واکسن شد و خاطرنشان کرد که واکسن ورق را برمی‌گرداند، چراکه با تولید و تزریق آن می‌توان ایمنی جمعی ناشی از واکسیناسیون را محقق کرد، لذا وقتی از واکسن سخن می‌گوییم صحبت از جلوگیری از خسارت‌های سنگین با هزینه کم، سهولت بالا و فراگیری است. البته رقابت‌هایی که در تولید و توزیع واکسن ایجاد خواهد شد، باعث می‌شود ما شاهد آپارتاید واکسن باشیم و درحال‌حاضر می‌بینیم که عمده تولیدات در 10 کشور پیشرفته جهان استفاده می‌شود و بیش از 130کشور دنیا هم‌اکنون حتی یک دوز واکسن دریافت نکرده‌اند.
رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام سازمان بهداشت جهانی درخصوص ایجاد سازوکار کوواکس را بر پایه آینده‌نگاری و درست توصیف کرد: «کوواکس نوعی صندوق مشترک و تعاونی است که با هدف تولید و توزیع عادلانه واکسن طراحی شد. این سازوکار روی کاغذ موفق بود و باعث شد امروز آمریکا هم بعد از ترامپ به آن بپیوندد. قیمت واکسن برای کشورهای مختلف، متفاوت درنظر گرفته شد تا عدالت رعایت شود. کشور ما نیز از مهرماه به کوواکس پیوست و بخشی از تعهدات خود را تاکنون پرداخته است. ما در واکسن‌های کوواکس قدرت انتخاب داریم و می‌توانیم در آن، حداکثر انعطاف را داشته باشیم و همه اینها به‌لحاظ قانونی در توافق تنظیم شده‌است. ایران برای رسیدن به ایمنی جمعی ناشی از واکسیناسیون باید حدود 56 میلیون نفر را واکسینه کند. الان یک‌هفتم نیاز کلی خود را از کوواکس خریدیم و این را هم باید درنظر داشته باشیم که قیمت واکسن در آینده تعدیل خواهد شد، چون اکنون محدودیت‌هایی داریم که در آینده برداشته می‌شوند.»
جهانپور دور شدن از مزیت نسبی تولید واکسن در سه، چهار دهه اخیر را اشتباهی راهبردی دانست و اشاره کرد: «اما از مزایای کرونا این بود که موجب احیای دوباره صنعت واکسن در کشور شد و اگر این روند ادامه یابد در چندماه آینده، ما جزء تولیدکنندگان اصلی و هاب منطقه‌ای توزیع واکسن خواهیم بود. در داخل با 30 میلیون دلار می‌توانیم خط تولید واکسن ایجاد کنیم که عدد قابل‌توجهی نیست. این عدد را در ایران درنظر بگیرید، درحالی‌که آمریکا بسیار بیشتر از این سرمایه‌گذاری کرده و در مواردی هم شکست خورده‌اند. یکی از نکاتی که درمیان بحران کرونا مغفول واقع شد این بود که آمریکا تاکید شدیدی بر استفاده از فناوری MRNA از خود نشان داد و شاید به این دلیل بود که می‌خواست آن را در مرزهای خود انحصاری کند.»
وی افزود: «درکشور ما نوعی نگاه وجود دارد که با توجه به مزیت نسبی در مباحث اقتصادی و همچنین دامپینگ بزرگ‌ترین غول‌های داروسازی و تولید ارزان‌تر دارو نسبت به ایران، لزومی به تولید داخلی در بعضی از حوزه‌ها نیست. این نگاه در حوزه واکسن هم وجود دارد. درحالی‌که وقتی با شرایط تحریم و بحران کرونا مواجه می‌شویم، عملا این نگاه صحیح نیست، چون حتی کشورها بعضا فقط نیاز خود را می‌توانند تامین کنند و با اضافه شدن متغیرهای سیاسی و امنیتی که همیشه درمورد ما وجود دارد، لازم است این نگاه تغییر یابد.»
جهانپور با اشاره به پیگیری هر چهار مسیر متعارف اکتساب واکسن در کشورمان، گفت: «ما اکنون خوشحالیم که در وزارت بهداشت هیچ‌کدام از مسیرهای چهارگانه را رها نکرده‌ایم و هم فرصت‌های موجود در مذاکره و خرید مستقیم، هم فرصت‌های کوواکس، هم فرصت‌های تولید مشترک با انتقال دانش فنی و نهایتا فرصت‌های تولید داخلی حمایت شد. در خرید مستقیم اولین آنها روسیه بود و در ادامه از هند، چین و کره جنوبی احتمالا خرید خواهیم داشت. در کوواکس 16 میلیون و 800 هزار دوز خرید داریم و هم‌زمان فرصت تولید مشترک اسپوتنیک و کوبا را خواهیم داشت.»
سخنگوی سازمان غذا و دارو در ادامه با اشاره به هژمونی رسانه‌ای و نادیده گرفتن پیشرفت‌ها و ابداعات کشورهای مغضوب ابرقدرت‌های اقتصادی و سیاسی گفت: «باید توجه کرد که از لحاظ علوم انسانی و مدیریت رسانه‌ها به‌شدت هژمونی دنیا در بحث واکسن، کوبا را نادیده می‌گیرند. همین الان کوبا، چهار واکسن کرونا در کارآزمایی بالینی دارد، ولی در رسانه‌های دنیا اصلا این مباحث را مطرح نمی‌کنند! جالب ماجرا اینکه از روزی که کار مشترک ما با کوبا علنی شد، ظرف 10 روز، دو تحریم جدید برای کوبا وضع شد، درحالی که مدت‌ها بود که کوبا مورد تحریم‌های جدید واقع نشده بود.»
جهانپور در زمینه تولید داخلی واکسن کرونا به‌عنوان مسیر اصلی مهار کرونا افزود: «در ابتدا 17 موسسه شروع به تحقیقات واکسن‌سازی کردند و وزارت بهداشت نیز وعده داد هرکدام که موفق به تولید واکسن کرونا شوند، حداقل 15 میلیون دوز از هرکدام پیش‌خرید می‌کند. این موسسات بر‌مبنای فناوری‌های مختلف واکسن‌سازی در حال فعالیت هستند.»
وی ادامه داد: «این‌گونه نیست که تولید داخلی، در بلندمدت نسبت به واردات هزینه بیشتری داشته باشد، مثلا با استفاده از فناوری‌ای که شرکت شفافارمد در واکسن‌سازی از آزمایشگاه تا خط تولید نیمه‌صنعتی و صنعتی استفاده می‌کند، حداقل پنج، 6 واکسن دیگر را هم می‌توان تولید کرد و این زیرساخت‌ها نیز برای آینده خواهد ماند.»
در ادامه جهانپور در زمینه استفاده از متخصصان علوم انسانی و اجتماعی در ستاد ملی کرونا بیان کرد: «ما هنوز در پیوند کارهای میان‌رشته‌ای، چه در حوزه نظری و چه در عمل ضعف داریم. هرچند نمکی دیدگاه خوبی در این زمینه دارد و بارها تاکید کرده که جزیره‌ای عمل نکنیم، اما قطعا نیازمند شبکه‌سازی بین‌رشته‌های مختلف هستیم. الان حتی در یک رشته خاص مانند ایمنولوژی نیز یک شبکه بین متخصصان در دانشگاه‌های مختلف وجود ندارد. ما مبنای این را نداریم و در ستاد کرونا هم ضعف‌هایی در این زمینه بوده است.»
مطالب پیشنهادی
