«فرهیختگان» دستورالعمل‌های اخیر دانشگاه آزاد در اصلاح قوانین آموزشی را بررسی کرد
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، کیفیت آموزش به‌خصوص در مقاطع دکتری و ارشد، همواره یکی از دغدغه‌های مسئولان دانشگاهی بوده است. هرچند آبشخور بخش مهمی از انتقادات نظام تربیتی آموزش و پرورش کشور است، اما انتقادات به نظام آموزش‌عالی نیز کم نبوده و همین موضوع باعث شده مسئولان به دنبال اصلاح و تغییراتی در ساختار آموزشی کشور باشند. مدتی است دانشگاه آزاد اسلامی نیز تغییرات در دوره‌های آموزش خود را آغاز کرده است. جواد علمائی، سرپرست معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه خردادماه امسال با اشاره به نیاز به بسترسازی‌های لازم برای ریل‌گذاری جدید در این دانشگاه گفت: «باید در دانشگاه آزاد اسلامی بستری فراهم کنیم که اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی محقق شود. این دانشگاه در یک ریل جدید قرار گرفته و فرصت خدمت را برای مدیران فراهم کرده است.» او با اشاره به استراتژی‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «بازنگری و بهبود نظام آموزشی و پژوهشی با هدف افزایش کارآمدی، توسعه فناوری‌های متناسب با نیاز جامعه با نگرش ایجاد تحول در علوم، مهندسی و کشاورزی و توسعه ارتباط دانشگاه با صنعت، جامعه و کشاورزی از استراتژی‌های مهم آن است.»
علمائی در این نشست با تاکید بر اصلاح فرآیندهای اجرایی گفت: «براساس استراتژی‌های جدید دانشگاه در حوزه آموزشی و پژوهشی نسبت هرم هیات‌علمی اصلاح و بهبود می‌یابد و آموزش‌عالی براساس تقاضای اجتماعی و مزیت رقابتی واحدها و سند آمایش سرزمینی دانشگاه گسترش پیدا می‌کند.» او راهکار این تغییرات را در تغییرات و بازنگری در آیین‌نامه‌ها دانسته و می‌گوید: «ارائه برنامه آموزشی و درسی جدید، بازنگری آیین‌نامه‌ها، گسترش علوم بین‌رشته‌ای، تغییر رویکردهای پژوهشی محصول‌محور به‌جای مقاله‌محور و تقویت تسهیلات آموزشی و پژوهشی از فعالیت‌های درون‌سیستمی است.»مساله اصلاح روندها تنها به گفته‌های علمائی محدود نبود و دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز بارها بر دانشگاه «مساله‌محور» و کیفیت‌های آموزشی که دانشجویان را قادر به حل مسائل کشور کند، تاکید کرده است. برای مثال او 18 آبان‌ماه در مراسم افتتاح مرکز رشد و نوآوری واحد علوم و تحقیقات که یکی از ساختارهای لازم برای رشد علمی دانشجویان و ارتباط دانشگاهیان با صنعت است، گفت: «در گذشته این‌طور بود که یک جوان درس می‌خواند تا در یک سیری وارد محیط کار شود، اما امروز با تحول در علم و فناوری بحث آموزش، پژوهش، فناوری و حتی تولید محصول بسیار به هم نزدیک شده است؛ در حقیقت ما یک بازنگری در روش و شیوه دانشگاه و کارآمدسازی را پیش گرفته‌ایم که در دانشگاه‌های دنیا مطرح است.»
او در پاسخ به این سوال که تاسیس سرای نوآوری چقدر می‌تواند دانشگاه آزاد اسلامی را به سمت دانشگاه نسل سوم و افق ۱۴۰۴ نزدیک کند، گفت: «ما هیچ چاره‌ای نداریم جز اینکه آموزشی که به جوانان داده می‌شود، کارآمد باشد، و اینکه چرا نگاه دانشجویان به فرهنگ کار باید عوض شود.» همین مسائل باعث شده در چند وقت اخیر شاهد تغییراتی در روند آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی باشیم. خبرهایی مانند بازنگری در 14 رشته تحصیلی و تغییر در دستورالعمل‌های تعداد واحدهای درسی دانشجویان دکتری و نیز تغییراتی در دروس جبرانی این دانشجویان که از ابتدای امسال شنیده می‌شود، نشان‌دهنده حرکت دانشگاه آزاد اسلامی برای افزایش بهره‌وری دانشجویان و توجه به مسائل روز است.
افزایش سطح پژوهش به جای آموزش صرف
یکی از مسائل مهم در کارآمدسازی دانشجویان به‌خصوص در مقاطع تحصیلات تکمیلی، افزایش مسائل پژوهشی است. فرارفتن از مسائل آموزشی و اجازه به دانشجویان برای بررسی موضوعات مختلف یکی از موضوعاتی است که نظام‌های آموزشی گوناگون تاکنون مورد توجه قرار داده‌اند. پیرامون همین مورد دستورالعمل جدیدی در 21 آبان‌ماه مبنی‌بر افزایش میانگین دروس پژوهشی در مقطع دکتری به واحدهای دانشگاه‌های آزاد اسلامی ارسال شده است. بر این اساس «تعداد واحدهای درسی دوره دکتری تخصصی 36 واحد است که از این تعداد، 12 تا 18 واحد آن آموزشی و 18 تا 24 واحد پژوهشی (رساله) است.»
امیر احمری‌نژاد، معاون آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) پیرامون تغییرات این تعداد واحدهای درسی دوره دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «در دستورالعمل قبلی از 36 واحد درسی دوره دکتری تخصصی، به‌صورت میانگین 18 واحد به دروس آموزشی و 18 واحد به دروس پژوهشی اختصاص پیدا کرده بود، که برای 18واحد آموزشی بین 15 تا 21 واحد در نظر گرفته شده بود و بر این اساس افراد می‌توانستند بین 21 تا 15 واحد نیز براساس واحدهای باقیمانده از تعداد کل واحدها دروس پژوهشی را انتخاب کنند که به‌دلیل اینکه گروه‌های آموزشی در این مورد تصمیم می‌گرفتند، بسیاری از دانشگاه‌ها میانگین 18 را در نظر گرفته و 18 واحد را به دروس آموزشی و 18 واحد را نیز برای دروس پژوهشی اختصاص دادند.»
بر این اساس شاهد تغییر در میانگین دروس آموزشی و پژوهشی در مقطع دکتری هستیم. هرچند میانگین این دروس پیش از این 18 واحد بوده، اما براساس دستورالعمل جدید، میانگین دروس آموزشی به 15 واحد کاهش و میانگین دروس آموزشی به 21 واحد افزایش پیدا کرده است که می‌توان آن را نشان‌دهنده افزایش اهمیت به مقوله پژوهش دانست. تغییر در نگاه به دو مقوله آموزش و پژوهش در مقطع دکتری، دست دانشجویان برای انجام تحقیقات را باز کرده تا این گروه بتوانند براساس مسائل اساسی کشور مشکلات کشور را برطرف کنند.
تغییر در سرفصل‌ها
30شهریورماه خبر ابلاغ سرفصل‌های بازنگری‌شده ۱۴رشته در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی‌ارشد و دکتری دانشگاه آزاد اسلامی توسط جواد علمائی، سرپرست معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی و عبدالحسین خسروپناه، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی اعلام شد. بر این اساس سرفصل‌ها شامل رشته‌های مهندسی صنایع مبلمان و مهندسی ماشین‌های صنایع غذایی در مقطع کارشناسی، رشته‌های آمار اقتصادی، شیمی مهندسی معماری گرایش مسکن، مدیریت آموزشی، زبان و ادبیات فارسی، جغرافیای سیاسی، تحقیقات آموزشی و آموزش و بهسازی منابع انسانی در مقطع کارشناسی‌ارشد و رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، مدیریت رسانه، زبان‌های باستانی ایران و رفتار حرکتی در مقطع دکتری مورد بازنگری قرار گرفته است. بر این اساس برخی رشته‌ها با تاکید بر کارهای عملی و توجه به بازار تغییراتی داشته‌اند. توجه به اقداماتی از قبیل تغییر در سرفصل‌ها با توجه به تغییراتی که در روند علمی و بازار صورت می‌گیرد، از اهمیت خاصی در نظام آموزشی برخوردار است. باید توجه داشت سرفصل برخی از این دروس به‌خصوص در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری مربوط به سال‌های ۶۷ و ۶۸ بوده که اهمیت نیاز به بازنگری برای افزایش کارایی و کارآمدی در این دروس را افزایش داده است.
تغییر در دروس جبرانی دوره دکتری
براساس دستورالعمل تکمیلی دروس جبرانی دانشجویان دوره‌های دکتری تخصصی مورخ 6/7/95، دروس جبرانی کلیه دانشجویان باآزمون و بدون آزمون به دو دسته دروس جبرانی الزامی مشترک و غیرمشترک تقسیم می‌شود. براین اساس دو درس روش تحقیق، مقاله و رساله‌نویسی پیشرفته و زبان تخصصی پیشرفته جز دروس جبرانی الزامی مشترک برای کلیه پذیرفته‌شدگان ارائه می‌شود. دروس جبرانی غیرمشترک به مجموع دروسی گفته می‌شود که هرکدام از گروه‌های آموزشی براساس نیازهای خود به دانشجویان ارائه می‌کنند. شرایط ارائه این دروس نیز به سه دسته تقسیم می‌شود؛ دسته اول دانشجویانی هستند که مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد آنها با رشته تحصیلی دوره دکتری‌شان مرتبط و متجانس است، در این دسته گروه آموزشی می‌تواند اگر دانشجو را از نظر علمی نیازمند به گذراندن دروس جبرانی تشخیص دهد، حداکثر تا سقف 6 واحد درسی برای آنها ارائه کند.دسته دوم دانشجویانی هستند که یکی از مقاطع تحصیلی کارشناسی یا کارشناسی‌ارشد آنها با رشته تحصیلی دوره دکتری‌شان متجانس باشد، گروه آموزشی می‌تواند برای این دسته از دانشجویان تا سقف 6 واحد درسی، شامل دروس مقطع کارشناسی یا کارشناسی‌ارشد متناسب با رشته تحصیلی در مقطع دکتری تخصصی تعیین کند.دسته سوم نیز دانشجویانی هستند که هیچ‌کدام از مقاطع تحصیلی آنها متجانس و مرتبط با رشته تحصیلی در دوره دکتری‌شان نباشد، این دانشجویان فارغ از دخالت آموزش، ملزم به گذراندن 6 واحد دروس جبرانی از مقطع کارشناسی متناسب با رشته تحصیلی دوره دکتری تخصصی خود هستند. براین اساس لازم است دانشجویان حداکثر تا 10 واحد جبرانی را بگذرانند.
* نویسنده: امین خلیق، روزنامه نگار
مطالب پیشنهادی
