چیپ‌هایی که ماندگار شدند

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، روز 20 ژوئن سال 1976 آنتونین پاننکا حرکت جدیدی را در تاریخ فوتبال خلق کرد که به نام خودش ثبت شد. پنالتی پاننکا یا چیپ در این تاریخ ابداع شد. دیدار نهایی جام ملت‌های اروپا میان چکسلواکی و آلمان غربی برای نخستین‌بار به ضربات پنالتی کشیده شد. زمانی که نوبت به پاننکا رسید او با ضربه‌ای عجیب که تا آن زمان سابقه نداشت، دروازه آلمان غربی را گشود. با اینکه تیمش درنهایت قهرمان نشد اما نامش در تاریخ به‌عنوان مبدع این ضربه ثبت شد و حتی این پنالتی را به نام او می‌شناسند. پاننکا درباره اینکه چگونه ایده این ضربه به ذهنش رسید، می‌گوید: «در آن زمان پس از هر تمرین من با دروازه‌بان تیم‌مان مسابقه پنالتی می‌دادیم. او گلر بسیار خوبی بود و خیلی از ضربه‌های مرا مهار می‌کرد. حتی شب‌ها قبل از خواب به این فکر می‌کردم که چگونه می‌توانم او را مغلوب کنم تا اینکه به ذهنم رسید اگر کمی مکث کنم و ضربه را به صورت چیپ بزنم چون دروازه‌بان به یک سمت شیرجه رفته فرصتی برای مهار آن ندارد. این‌گونه بود که این ایده را در چند بازی اجرا کردم و درنهایت در فینال یورو 76 به همه معروف شد.»

شاید دومین پنالتی پاننکای معروف تاریخ ضربه زیدان در فینال جام جهانی 2006 برابر ایتالیا بود که در دقیقه 7 دروازه جیالوئیجی بوفون باتجربه را با ضربه چیپ گشود تا اعتمادبه‌نفس بالایش را به رخ بکشد. در سال‌های اخیر نیز ستارگانی چون آندره‌آ پیرلو، لیونل مسی، ادن هازارد، سرخیو راموس، الکسیس سانچز و آرون رمزی در دیدارهای حساس و سرنوشت‌ساز تیم‌شان تصمیم گرفتند پنالتی‌های خود را به همین شیوه به ثمر برسانند و البته موفق هم بوده‌اند.  البته این تنها یک روی سکه است. اگر دروازه‌بان پیش از ضربه ذهن بازیکن حریف را بخواند، کار تمام است و با توجه به اینکه این‌گونه ضربات معمولا قدرت کمی دارند به راحتی قابل‌مهار هستند. این اتفاق حتی برای بزرگانی چون پیرلو، فرانچسکو توتی و گری لینکر هم افتاده و پنالتی‌های پاننکای خود را به راحتی تقدیم دروازه‌بان حریف کرده‌اند.

آندره‌آ پیرلو در دیدار دوستانه میلان و بارسلونا تلاش کرد دروازه خوزه پینتو را با ضربه چیپ باز کند اما گلر بارسا روی خط ایستاد و ضربه او را مهار کرد. اگرچه از دست دادن این پنالتی چندان مهم نبود اما هموطن او در یکی از دیدارهای رم در لیگ برابر لچه تلاش کرد پنالتی خود را چیپ بزند و ناکام بود. فرانچسکو توتی که متخصص ضربات آزاد و پنالتی بود به راحتی این ضربه را از دست داد.  نیمار هم سابقه از دست دادن پنالتی به این شیوه را دارد. او زمانی که در سانتوس برزیل بازی می‌کرد در یک بازی لیگ خودش پنالتی گرفت و به راحتی آن را با ضربه چیپ آرام هدر داد. گری لینه‌کر، ستاره سابق فوتبال انگلیس هم در آخرین بازی ملی‌اش در ورزشگاه ومبلی تلاش کرد خاطره‌ای ماندگار از خود به جای گذاشته و به سبک پاننکا دروازه برزیل را باز کند اما ضربه‌اش به بیرون رفت و به نوعی دیگر در خاطره‌ها ماند.

الکساندر میتروویچ نیز سال گذشته و در جریان دیدارهای لیگ ملت‌های اروپا به همراه صربستان چنین ناکامی را تجربه کرد. او که یک گل برای صربستان زده بود، پس از اعلام ضربه پنالتی پشت توپ ایستاد و به سبک فرشید اسماعیلی در دربی پایتخت توپ را به بیرون زد. البته میتروویچ خوش‌شانس بود که تیمش درنهایت 2 بر یک مونته‌نگرو را برد و 3 امتیاز این دیدار حساس را کسب کرد.

الکساندر پاتو دیگر بازیکن سرشناسی است که یک پنالتی حساس چیپ را در فینال جام حذفی برزیل و در دیدار کورینتیانس برابر گرمیو از دست داد و باعث شد تیمش جام قهرمانی را از دست بدهد. او در ضربات پنالتی تصمیم گرفت چیپ بزند و همین کار کافی بود تا دروازه‌بان گرمیو توپ را به راحتی مهار کرده و قهرمانی به این تیم برسد.  در فوتبال ایران شاید بدترین خاطره برای هواداران ضربه چیپ یحیی گل‌محمدی در نیمه‌نهایی جام ملت‌های آسیا در سال 2004 و برابر چین بود که در ضربات پنالتی بدترین زمان را برای پاننکا انتخاب کرد و ضربه او توسط دروازه‌بان حریف مهار شد و ایران در حسرت فینال ماند تا جمله «چه وقت چیپ زدن بود آقای گل‌محمدی» در فوتبال ایران ماندگار شود.

* نویسنده: سیامک خاجی،  روزنامه‌نگار