محمد اسدی، مشاور عالی معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد است که مسئولیت نظارت دبیرخانه‌های برنامه‌های علمی کشوری را برعهده دارد؛ در چندسالی که طرح پایش متولد شده بر برنامه‌های علمی، چالش‌ها و زمینه‌های پژوهشی نظارت داشت و بر عملکرد دبیرخانه‌های استان نظارت کرد. چندی پیش او در گفت‌وگویی با «فرهیختگان» از اتفاقات جدیدی که در برنامه‌های علمی ایجادشده سخن گفت. به‌گفته او در آخرین تحول، معاونت‌های دانشگاه به‌دنبال تعریف برنامه علمی‌اند و قرار است استان‌هایی که تاکنون برنامه علمی نداشته‌اند برنامه‌های علمی جدید تعریف کنند. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید. 

آخرین تحولات برنامه‌های علمی پایش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 
ما دو موضوع بسیار مهم و جذاب در برنامه‌های علمی داشته‌ایم؛ در مورد اول اکنون معاونت‌های این دانشگاه به‌دنبال تعریف برنامه علمی‌اند. این حرکت از معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی آغاز شده که دو برنامه علمی را به‌صورت مستقل تعریف، پیاده‌سازی و اجرا کرده‌اند. یکی از این برنامه‌ها مربوط به حوزه هوش مصنوعی بود که با دستور آقای علی‌اکبری اجرایی شد. در حال حاضر چالش‌های این برنامه احصاشده، نظام موضوعات آن نگاشته و بخشی از آن نیز در سامانه «پژوهشیار» پیاده‌سازی شده است. اکنون دانشجویان می‌توانند از زمینه‌های پژوهشی این برنامه بهره‌مند شوند. مجری این برنامه علمی، معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی بوده است. 
برنامه علمی دیگر با دستور دکتر طهرانچی تعریف و آغاز شده و مشاور عالی رئیس دانشگاه به‌عنوان مجری این برنامه معرفی شدند. این برنامه مربوط به «زنان و خانواده» بوده که با جدیت شروع به کار کرده است. اگرچه این برنامه حدود یک‌سال تا یک‌سال و نیم پیش به نوعی آغاز شده بود، اما در هفت یا هشت ماه اخیر با شدت بیشتری پیگیری شده است. مجری برنامه تعیین شد، شورا‌های مربوطه و رؤسای آن‌ها مشخص و چالش‌ها بررسی شدند و پس از بررسی، تأیید و تصویب در کمیته نظارت، بخشی از این برنامه در سامانه آمده و قسمتی دیگر هم درحال پیاده‌سازی است. 

معاونت‌های دیگر هم برنامه علمی تعریف کرده‌اند؟ 
بله، این اتفاقات سبب شده دیگر معاونت‌ها نیز متوجه شوند می‌توانند در برنامه‌های علمی نقش داشته باشند. برای مثال ما ماه گذشته جلسه‌ای با معاونت علوم تربیتی و مهارتی در ساختمان این معاونت داشتیم. در این جلسه، آقای نادی، معاون علوم تربیتی و مهارتی حضور داشت. آقای حمیدی‌فر، رئیس دانشکدگان تعلیم‌وتربیت از ما دعوت کرد. جلسه مفصلی با او و مدیران گروه کشوری این دانشکدگان داشتیم. در این جلسه درباره برنامه‌های علمی و نقش این مدیران گروه کشوری در حوزه‌های مربوطه به‌طور مفصل گفت‌وگو شد. یکی از بخش‌های دستور جلسه این بود که بررسی کنیم این مدیران چگونه می‌توانند در برنامه‌های علمی سهم داشته باشند و گفتیم از چه طریقی می‌توانند ورود کنند. 
پیشنهادی که شخصاً به آن‌ها ارائه دادم و احساس کردم پیشنهاد خوبی است و مطمئناً مورد استقبال قرار خواهد گرفت، این بود که در حوزه معاونت علوم تربیتی و مهارتی، برنامه‌ای علمی تعریف کنیم. این پیشنهاد در همان جلسه نیز تصویب شد. بناست به‌دلیل وجود چالش‌های خیلی بزرگ در حوزه مدیریت آموزش و برنامه‌ریزی، یک عنوان برنامه علمی مرتبط با این چالش‌ها به ما معرفی شود تا در فرایند تثبیت، اجرا و پیاده‌سازی برنامه علمی قرار گیرد. 
معاونت علوم انسانی و هنر نیز از مدت‌ها پیش با ما همکاری داشته و علاقه زیادی به افزایش فعالیت‌های خود در این حوزه نشان داده است. آن‌ها مجموعه بسیار گسترده‌ای از نظام موضوعات را جمع‌آوری کرده‌اند، اما متأسفانه این نظام موضوعات هنوز در قالب و ساختار مورد نظر ما قرار نگرفته است. 

علت چه بوده است؟ 
با وجود ظرفیت‌های بسیار بالایی که در این مجموعه مشاهده می‌شود و من شخصاً نظام موضوعات آن‌ها را دیده‌ام، نبود تطبیق با ساختار سامانه باعث‌شده نتوانند وارد سامانه شوند. بااین‌حال، آن‌ها تمایل زیادی به تعریف یک برنامه علمی مستقل دارند که در سامانه پژوهشی قرار گیرد. 

در حال حاضر همه استان‌ها برنامه علمی دارند؟ تاجایی‌که به‌خاطر دارم چند استان فاقد برنامه علمی بودند. 
نقطه عطفی که اکنون در برنامه‌های علمی با آن روبه‌روییم، این است که به‌ویژه پس از ابلاغ دستورالعمل‌های تشویقی، علاقه‌مندی قابل‌توجهی در بسیاری از استان‌ها ایجاد شده که پیش‌تر فاقد برنامه علمی بودند. حداقل هفت یا هشت استان وجود دارند که تاکنون برنامه علمی نداشته‌اند و اکنون به‌شدت به‌دنبال تعریف برنامه‌های علمی‌اند، به عنوان مثال استان‌هایی مانند کردستان، مرکزی، بوشهر، چهارمحال‌وبختیاری و ایلام که تلاش می‌کنند برنامه‌های علمی خود را تعریف کنند. کنار این موضوع، ما تعدادی برنامه علمی داشتیم که بنابر دلایلی غیرفعال شده بودند. 

تلاش داریم برنامه‌های غیرفعال احیا شوند 
چرا غیرفعال شدند؟ 
برخی از این برنامه‌ها قدیمی بودند یا به دلایل دیگر به‌حالت تعلیق درآمده بودند. نقطه عطف این است که در حال حاضر، استان‌هایی که برنامه‌های علمی آن‌ها غیرفعال بوده، به‌شدت به‌دنبال فعال‌سازی مجدد این برنامه‌ها هستند، مثلا استان یزد از مدت‌ها پیش در ارتباط با برنامه‌های علمی فعال بوده و دو برنامه علمی در دو حوزه «نساجی» و «کاشی و سرامیک» داشته است. برنامه نساجی با وجود اینکه یکی از قدیمی‌ترین برنامه‌های علمی ما به‌شمار می‌رود، مدت‌ها غیرفعال بوده، زیرا نتایج مورد انتظار را برآورده نکرده است. برنامه «کاشی و سرامیک» نیز به صورت 50-50 و نیمه‌فعال درحال کار بوده است. تلاش کردیم آن را زنده نگه داریم، اما خروجی مطلوب را نداشته است. اکنون این برنامه‌ها عملیاتی شده‌اند و به‌شدت حمایت می‌شوند. آن‌ها وارد عمل شده‌اند و جلسات مختلفی به‌صورت مجازی، برگزار شده است. درنهایت، چند روز پیش فردی که برای ریاست دبیرخانه معرفی شده بود به سازمان آمد و نشست خوبی برگزار کردیم. اکنون درتلاشیم این برنامه‌ها به‌طور کامل احیا شوند. 

روند برنامه‌های علمی با این تحولات چطور ادامه خواهد داشت؟ 
روند برنامه‌های علمی ما شامل سه بخش اصلی است؛ اول، ورود معاونت‌ها. معاونت‌هایی که علاقه‌مند به تعریف برنامه‌های علمی مستقلند با این شرط اصلی که برنامه‌های آن‌ها همپوشانی با دیگر برنامه‌ها نداشته باشد. دوم، استان‌هایی که تاکنون برنامه علمی نداشتند. این استان‌ها اکنون به‌سمت تعریف برنامه‌های علمی حرکت کرده‌اند. سوم، احیای برنامه‌های غیرفعال. استان‌هایی که برنامه علمی داشتند، اما غیرفعال شده بود، اکنون به‌شدت تلاش می‌کنند این برنامه‌ها را مجدداً فعال کنند. برای تمامی این موارد، شرایط و ضوابط مشخصی در نظر گرفته شده که باید رعایت و احراز شود تا این برنامه‌ها وارد چرخه علمی شوند. این نکته می‌تواند به‌عنوان یک خبر داغ درخصوص برنامه‌های علمی ما مطرح شود. 

متن کامل مصاحبه سارا طاهری خبرنگار گروه فرهنگ با محمد اسدی، مشاور عالی معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.