سقوط دولت بشار اسد، گرچه بخشی از مردم برای ابراز شادی به خیابان‌ها آمدند و مخالفان یا معارضان مسلح نیز پرچم پیروزی برافراشتند، اما خبر‌ها نشان می‌دهد طی چند روز اخیر رژیم‌صهیونیستی اغلب زیرساخت‌های دفاعی این کشور را مورد هدف قرار داده و درحال خلع‌سلاح سوریه است. پرواضح است دولت آینده سوریه هر شخص و گروهی که باشد، علاوه‌بر مشکلات اقتصادی، با انبوهی از چالش‌های دفاعی و امنیتی نیز روبه‌رو خواهد شد که علاوه‌بر 13 سال جنگ، همین حالا نیز توسط جنایتکاران صهیونیست درحال تخریب است. اما از موضوعات دفاعی و امنیتی که بگذریم، چالش اصلی دولت آینده سوریه، بحران‌های اقتصادی است که از چندسال پیش بر سر دولت بشار اسد آوار شده بود.

برخی گزارش‌های رسمی ازجمله گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان نشان می‌دهد 90 درصد از مردم سوریه زیر خط فقر قرار دارند و در بین آن‌ها کودکان زیادی در فقر شدیدند. تخریب زیرساخت‌ها، بحران تأمین نیاز‌های اولیه، تخریب مسکن، قیمت عجیب‌وغریب مسکن، کمبود غذا و مشکلات تغذیه‌ای، درکنار مشکلات مربوط به تأمین آب، برق و سوخت و...، همه چالش‌هایی‌اند که دولت آینده را با دیوار سخت واقعیت روبه‌رو خواهد کرد.

در بین همه گرفتار‌ی‌هایی که مردم مظلوم سوریه به‌واسطه عملکرد دولت بشار اسد، تحریم‌های ظالمانه خارجی و خیانت‌های خارجی از رژیم‌صهیونیستی گرفته تا ترکیه متحمل شده‌اند، اما نکته قابل‌تأمل ماجرای سوریه، برنده ظاهری آن یعنی ترکیه است. آمار‌ها نشان می‌دهد سهم ترکیه از بازار سوریه از حدود 10 یا 12 درصد در قبل از جنگ، حالا به 50 درصد از کل بازار رسیده است. این وابستگی به ترکیه، قطعاً برای دولت آینده سوریه نیز چالش کوتاه‌مدت و میان‌مدتی خواهد بود. همه این‌ها درحالی است که ترک‌ها در جنگ سوریه با داعش، در سمت مقابل دولت سوریه قرار داشتند. 

آمارهای کوچ صنعتگران سوری به کشورهای همسایه، ازجمله کوچ به ترکیه، از این منظر حائز اهمیت است که زمانی صنعت نساجی سوریه بالاتر از صنعت رقیب خود در ترکیه و در صدر خاورمیانه بود. براساس گزارش انجمن نساجی ایران، صنعت نساجی در سوریه برای نسل‌ها سنگ بنای اقتصاد این کشور بوده و قدمت آن به حضور این کشور در مسیر جاده ابریشم برمی‌گردد. ابریشم برای مدتی طولانی جزء منسوجات اصلی سوریه بوده و محصولات ابریشمی این کشور، از جمله پارچه دمشقی و پارچه ابریشمی زربافت سوری، بسیار محبوب و مشهور بوده‌اند.

در سال‌های اخیر نیز با وجود مشکلات و پیامدهای منفی جنگ داخلی سوریه، صنعتگران سوری همچنان به حفظ این صنعت مهم ادامه می‌دهند. ارزش تولیدات بخش نساجی این کشور از ۸۳۳ میلیون دلار در سال ۱۹۹۵ به رقم ۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۷ رسید. در سال ۲۰۰۹، صنعت نساجی ۲۷ درصد از خالص تولید صنعتی غیرنفتی سوریه و نزدیک به ۴۵ درصد از صادرات غیرنفتی این کشور را تشکیل می‌داد.

جنگ داخلی سوریه یکی از پیچیده‌ترین درگیری‌ها در تاریخ معاصر است. عوامل مختلفی مانند تنوع قومی و مذهبی و پیچیدگی ساختار سیاسی و اجتماعی و همچنین عوامل چندجانبه خارجی و منطقه‌ای به شدت بر بحران در این کشور تأثیر گذاشت. براساس برخی گزارش‌ها، با وقوع جنگ در سوریه تقریباً 6.5 میلیون نفر در داخل سوریه آواره شدند و بیش از دومیلیون نفر به‌عنوان پناهنده از مرزها عبور کردند. این تغییرات جمعیتی و همچنین وضعیت درگیری بر بخش‌های تولیدی سوریه تأثیر نامطلوبی گذاشت که منجر از بین رفتن زیربناهای تولیدی و تشدید وابستگی این کشور به‌ویژه به ترکیه شد. 

سوریه با عراق، رژیم‌صهیونیستی، اردن، لبنان و ترکیه مرز خاکی و با قبرس مرز آبی دارد. گرچه برخی از این کشورها شرکای تجاری اصلی سوریه‌اند، اما در بین آنها، برنده اصلی در بازار سوریه، کشور ترکیه است. این کشور درحالی‌که درطول دوره جنگ 13 ساله هم پذیرای پناهجویان سوری بوده و هم درکنار معارضان سوری ایستاد، اما سهمش از بازار این کشور به‌طور قابل‌توجهی افزایش داشته است. 

متن کامل گزارش مهدی عبداللهی، دبیر گروه اقتصاد را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.