هر سال پیش از تصویب قانون بودجه در مجلس، بخش‌های مختلف تلاش می‌کنند تا سهم بیشتری از بودجه عمومی داشته باشند اما بعد از تصویب و ابلاغ آن، مسئله اصلی نحوه هزینه‌کرد بودجه‌های تخصیص‌یافته است؛ چرا‌که در مواردی با اینکه بند قانونی برای نحوه هزینه‌کرد مبالغ تخصیص‌یافته وجود دارد، اما دستگاه‌ها به دلایل مختلف حاضر به اجرای آن نیستند. حوزه آموزش و پژوهش را هم نمی‌توان از این مسئله مستنثی کرد.

با وجود اینکه براساس قانون بودجه باید اعتبارات قابل‌توجهی به عرصه پژوهشی کشور برسد، اما در واقعیت شرایط به گونه‌ای دیگری در تمام این سال‌ها دنبال شده است. به‌طوری‌که گزارش‌های تفریغ سال‌های 1401 و 1402 نیز نشان می‌دهد حداقل در حوزه پژوهش وضعیت تخصیص بودجه آن‌طور که باید بر اساس قوانین بودجه این دو سال پیش نرفته است. با وجود اینکه گزارش تفریغ سال 1401 را به دلیل تأخیر زیاد در انتشار آن می‌توان جزء گزارش‌های به‌اصطلاح سوخته حساب کرد اما با مقایسه این دو باید عنوان کرد؛ شرکت‌ها، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی در سال 1401 حاضر نشدند 40 درصد از بودجه پژوهشی خود را به کامل به خزانه‌داری واریز کنند و این موضوع در سال گذشته نیز هر چند با سهم کمتر اما باز هم وجود داشت تا جایی که از این محل فقط 75 درصد اعتبارات در قالب قرارداد‌ها به دست دانشگاه‌ها رسیده بود. موضوع مهم در این میان نیز عدم گزارش‌دهی شورای عالی عتف درباره نحوه هزینه‌کرد بودجه‌های پژوهشی دستگاه‌هاست.

از سوی دیگر وضعیت تسهیلات برای توسعه خوابگاه‌ها هم نشان می‌دهد با وجود اینکه دانشگاه‌ها در سال گذشته بیش از 140 میلیارد تومان وام برای این منظور گرفته بودند، اما نصف آن تنها به این حوزه اختصاص پیدا کرد. موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانیم سال گذشته 536 میلیارد تومان تسهیلات به دانشجویان کشور از سوی صندوق‌های وزارتین علوم و بهداشت پرداخت شد که سهم دانشجویان آزادی از آن کمتر از 10 درصد بود. در ادامه بند‌های مختلف تبصره 9 را در گزارش‌های تفریغ 1401 و 1402 مورد بررسی قرار دادیم. 

«فرهیختگان» جزئیات تفریغ بودجه سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ را بررسی کرده که نتایج قابل توجهی داشته است. بر این اساس: 

- شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری (عتف) گزارش هزینه کرد پژوهشی ارائه نکرده
- هزینه‌کرد پژوهشی استان‌ها یک‌سوم کاهش یافته
- منابع مالی صندوق عتف از 380 میلیارد تومان فراتر رفته
- 11 درصد تسهیلات صندوق رفاه سهم دانشگاه آزادی‌ها شده 
- نصف تسهیلات کلان دانشگاه‌ها به خوابگاه‌های متأهلی نرسیده
-120 دانشگاه یک ریال هم به توسعه خوابگاه‌ها اختصاص نداده‌اند
- 43 درصد بودجه پژوهشی شرکت‌ها و بانک‌ها به دانشگاه‌‌ها رسیده
- 563 میلیارد تومان تسهیلات به دانشجویان در سال 1402 پرداخت شده

متن کامل گزارش زهرا رمضانی خبرنگار گروه دانشگاه را در فرهیختگان بخوانید.