بررسی ظرفیت‌های قاهره در گفت‌وگو با «فرهیختگان»
فرهیختگان: عباس عراقچی آخرین روزهای هفته را در مصر و ترکیه سپری کرد تا بعد از لبنان، سوریه، عربستان سعودی، قطر، عراق، عمان و اردن، تعداد سفرهای منطقه‌ای‌اش در دو هفته اخیر را به 9 کشور برساند. علیرضا مجیدی، کارشناس مسائل منطقه در رابطه با بررسی جزئیات سفر عراقچی به قاهره و ارزیابی فرصت‌ها و ظرفیت‌های کشور مصر؛ در گفت‌وگو با خبرنگار فرهیختگان گفت: «موقعیت ژئوپلیتیک» از مهم‌ترین مشخصه‌هایی است که مصر را در شرایط کنونی مورد توجه قرار می‌دهد. علیرضا مجیدی با اشاره به اینکه مصر در مسئله غزه از دو جهت بسیار مهم است، توضیح داد: «اول اینکه جبر جغرافیا ایجاب می‌کند که تنها دروازه ارتباطی مصر با جهان خارج از اراده اسرائیل، دروازه مصر باشد. این صرف نظر از این است که در غزه چه کسی حاکم باشد و مصر به جز دوره «محمد مرسی» با اراده اسرائیل در محاصره غزه همراهی کرد.
اما به هرحال مسیر دور زدن اسرائیل در هر سطحی، مصر است. این را تمام دنیا می‌دانند. قبل از اینکه حماس هم بر غزه حاکم شود، اسرائیل غزه را در سال 2005 تحویل داد و حماس در 2007 حاکم شد. در این فاصله دروازه ارتباطی غزه با دنیا همین مصر بود. این بحث مطرح است که حکومت بعدی غزه چه باشد و مسئله حصار نه‌تنها کنار می‌رود که بحث بازسازی غزه مطرح می‌شود. تنها راه ارتباطی مصر است. در همین دوران هم اصلی‌ترین مسیر برای ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به جنگ‌زدگان باز هم مصر است.»
اصلی‌ترین مذاکرات پایان جنگ در مصر انجام می‌شود
مجیدی درباره دومین ویژگی مهم مصر توضیح داد: «در بحث توافق بر سر سیستم حکمرانی آینده غزه، خود آمریکا هم به جد روی مصر نظر دارد و نهایتا اجماع کشورهای خوزه خلیج فارس که در ابتدا ابتکار خلیجی بود و مصر هم کاملا با آن نگاه همراهی می‌کند، این بحث را دارد که باید دولت را تحویل دولت خودگردان بدهند که در این زمینه مصر خیلی مؤثر است در اینکه نظام آینده غزه چه باشد. فعلا توافق این است که در یک چهارچوب تحویل دولت خودگردان داده شود و این اجماع خلیجی مصر است و در این زمینه مصر اصلی‌ترین مسیر مذاکرات است. الان، هم مقامات رژیم‌صهیونیستی و هم مقامات آمریکایی و هم قطر به‌عنوان ضلع چهارم مذاکرات قاهره، اصلی‌ترین مذاکراتشان بر سر نحوه پایان دادن به جنگ غزه را در مصر انجام می‌دهند.»
آمریکا توجه ویژهای به مصر دارد
این کارشناس مسائل منطقه با یادآوری برنامه سفر شهید رئیسی به مصر افزود: «پیش از هفت اکتبر، تلاش‌هایی در ایران صورت گرفت و بحث بر سر این بود که شاید رئیس‌جمهور فقید ما، آقای رئیسی به قاهره سفر کند اما مسیر تحولات منطقه بعد از هفت اکتبر عوض شد. در هر صورت ما الان رایزن فرهنگی بسیار فعالی در قاهره داریم و توافقاتمان هم بر سر بازگشایی سفارت انجام شده ولی «هفت اکتبر» در این زمینه اثرگذار بوده است. آمریکا هم در قضیه آتش‌بس و آینده غزه، لاجرم توجه ویژهای به مصر دارد و خیلی به آن بها می‌دهد. از این حیث نقش تعاملات ایران با مصر می‌تواند در آینده غزه و البته بر آمریکا اثرگذار باشد؛ البته نه در برجام که مشخصا در بحث معادلات منطقه‌ای.»
جایگاه تاریخی و جغرافیایی مصر را نمیتوان نادیده گرفت
مصر در گذشته دارای نفوذ و قدرت زیادی بود؛ کمااینکه امروز هم یکی از قدرتمندترین ارتش‌های دنیا را دارد. مجیدی با تأکید بر اینکه به صورت تاریخی مصر یکی از دو ابرقدرت جهان عرب بوده، گفت: «یعنی ما اگر به تاریخ نگاه کنیم، مصر جزء اولین کشورهایی بود که در دوره عثمانی شبه‌استقلالی داشت و بعدا که مرزهای جدید کشیده شد، در زمان کنفرانس قاهره کشورهای سوریه و عراق تأسیس شدند و در سال‌هایی عراق و سوریه یارای رقابت با مصر را داشتند اما هردوی اینها خیلی زود به علل مختلف سقوط کردند و به صورت کلاسیک و سنتی تا یک دهه قبل مشهور بود که دو قدرت اصلی جهان عرب، «مصر» و «عربستان» هستند یعنی این دو کشور تعادل نهایی جهان عرب را تعیین می‌کنند.
مصر از لحاظ تاریخی چنین نفوذی داشت و از لحاظ جغرافیایی کانال سوئز، مسیر اتصال دریایی غرب آسیا به دنیاست. به عللی طی 10 سال اخیر، یعنی از سال 2013، مصر مسیری را طی کرده که وزن سابق را ندارد اما بالاخره جایگاه تاریخی و جغرافیایی مصر به‌گونه‌ای است که نمیتوان آن را نادیده گرفت. فراموش نکنیم مصر یکی از قوی‌ترین ارتش‌های جهان را دارد و در همسایگی فلسطین است. این خیلی مهم است. از آن طرف در کمپ دیوید متعهد بودند که وارد صحرای سینا نشوند و این یک خلأ ایجاد کرد که باعث شد صحرای سینا به بازار سیاه سلاح در کل جهان و خصوصا گروه‌های سلفی و اسلام‌گرای مبارز و همچنین گروه‌های جهادی فلسطینی تبدیل شود و بعدا در چهارچوبی خود رژیم‌صهیونیستی خواستار این بود که ارتش مصر به شکل محدود وارد صحرای سینا شود و این مسئله هم در معادلات منطقه مهم است.»
همچنین متن مصاحبه علی ملکی، خبرنگار گروه نقد روز با احمد بروایه، پژوهشگر مسائل مصر و شمال آفریقا را نیز در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
مطالب پیشنهادی
