شعلۀ آتش اوکراین بر دامان احزاب ایران

محمدرضا قرقانی: مطالعه «جنگ اوکراین به عنوان جنگ در ایکس ایرانیان» نوشته احسان شاه‌قاسمی به بازنمایی و گفتمان جنگ اوکراین در رسانه‌های اجتماعی ایران، به‌ویژه پلتفرم X (توئیتر سابق) می‌پردازد. این درگیری که با حمله روسیه به اوکراین در 24 فوریه 2022 به طور قابل توجهی تشدید شد و نه تنها در میدان نبرد فیزیکی آشکار شد، بلکه به حوزه فضای مجازی و رسانه های اجتماعی نیز کشیده شد. هدف این مطالعه درک چگونگی درک و بحث از جنگ در اوکراین در رسانه‌های اجتماعی ایران است که منعکس‌کننده شکاف‌های سیاسی و ایدئولوژیک گسترده‌تر در داخل کشور است.

جنگ اوکراین که از الحاق کریمه به روسیه در سال 2014 سرچشمه گرفته و با تهاجم تمام عیار در سال 2022 به اوج خود رسید، به یک درگیری پیچیده با پیامدهای جهانی تبدیل شده است. این جنگ فراتر از مناقشات سرزمینی صرف است که شامل بسیاری از بازیگران ژئوپلیتیکی از جمله ناتو، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و بازیگران منطقه ای مانند ایران و ترکیه است. این درگیری همچنین تغییر قابل توجهی در پارادایم های جنگ، ادغام استراتژی های نظامی سنتی با تاکتیک های دیجیتال و سایبری را نشان می دهد. با گسترش جنگ، این جنگ به میدان نبردی برای جنگ اطلاعاتی تبدیل می شود و هر دو طرف از رسانه های اجتماعی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و انتشار تبلیغات استفاده می کنند.
شاه‌قاسمی از تکنیک های داده کاوی برای استخراج و تحلیل 2027 پست از X استفاده کرد که حاوی عبارت «Ukraine War» یا معادل فارسی آن «جنگ اوکراین» بود. این تحلیل بر درک نحوه موضع گیری کاربران ایرانی رسانه های اجتماعی در مورد مناقشه اوکراین متمرکز بود. این مطالعه با استفاده از پایتون، ابزاری قوی برای تحقیقات رسانه‌های اجتماعی، پست‌ها را بر اساس همسویی سیاسی و احساساتشان نسبت به جنگ دسته‌بندی کرد.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که دوقطبی شدید در میان کاربران ایرانی X وجود دارد که منعکس کننده شکاف های سیاسی عمیق در داخل کشور است. دو جناح سیاسی اصلی در ایران، اصلاح طلبان و اصولگرایان، مواضع روشن و متضادی در قبال جنگ اوکراین از خود نشان دادند. اصلاح طلبان که عموماً  بیش از اصولگراها از ایدئولوژی ها و سیاست های غربی حمایت می کنند و با آن همگرا تر اند، تمایل به حمایت از اوکراین داشتند و با مقاومت این کشور در برابر تجاوز روسیه ابراز همبستگی کردند. از سوی دیگر، اصولگرایان که به اتحادهای شرقی تمایل دارند و اغلب از روسیه حمایت می کنند، تمایلی به حمایت از طرف روسی در درگیری نشان دادند.
این تقسیم‌بندی در رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که جنگ اوکراین به‌عنوان یک درگیری دور یا نامرتبط تلقی نمی‌شود، بلکه به‌عنوان جنگی که با نبردهای سیاسی و ایدئولوژیک داخلی ایران طنین‌انداز می‌کند و بر آن تأثیر می‌گذارد. هر جناحی از جنگ اوکراین به‌عنوان نیابتی برای پیشبرد روایت‌ها و برنامه‌های سیاسی خود استفاده می‌کند و در نتیجه یک درگیری خارجی را به میدان نبرد داخلی برای نفوذ و افکار عمومی تبدیل می‌کند.
یافته‌های این مطالعه بر ماهیت در حال تحول درگیری‌های مدرن تأکید می‌کند، جایی که جنگ سنتی به طور فزاینده‌ای با جنگ اطلاعاتی انجام‌شده بر روی پلت‌فرم‌های دیجیتال در هم تنیده می‌شود. رسانه‌های اجتماعی به عرصه‌ای حیاتی برای شکل‌دهی به برداشت‌های عمومی و تأثیرگذاری بر گفتمان سیاسی تبدیل شده‌اند و آن را به یکی از اجزای اصلی درگیری‌های معاصر تبدیل کرده‌اند. جنگ اوکراین به عنوان یک مطالعه موردی برای درک اینکه چگونه درگیری های جهانی می توانند به بافت های محلی نفوذ کنند و چگونه رسانه های دیجیتال می توانند شکاف های سیاسی و ایدئولوژیکی را تقویت و منعکس کنند، عمل می کند.

علاوه بر این، این مطالعه اهمیت رفتار رسانه های اجتماعی را به عنوان شاخصی از روندهای سیاسی و اجتماعی گسترده تر نشان می دهد. نحوه واکنش ایرانیان به جنگ اوکراین در X بینشی در مورد انگیزه ها، وابستگی ها و تأثیر رویدادهای خارجی بر سیاست داخلی آنها ارائه می دهد. این به هم پیوستگی پویایی جهانی و محلی چالش ها و فرصت های جدیدی را برای سیاست گذاران، استراتژیست های رسانه ای و محققان در درک و پرداختن به ماهیت چند وجهی درگیری های مدرن ارائه می دهد.
جنگ اوکراین، همانطور که در رسانه‌های اجتماعی ایران بازنمایی و به چالش کشیده شد، نمونه‌ای از ادغام جنگ متعارف و دیجیتال در قرن بیست و یکم است. واکنش های قطبی شده کاربران ایرانی X منعکس کننده صف بندی های ژئوپلیتیکی گسترده تر و نبردهای ایدئولوژیک در داخل ایران است که نشان دهنده تأثیر گسترده درگیری های جهانی بر زمینه های محلی است. همانطور که کشورها به حرکت در این چشم انداز جدید ادامه می دهند، پرداختن به چالش های اخلاقی، قانونی و سیاسی ناشی از همگرایی جنگ سنتی و دیجیتال ضروری است.