سرپرست وزارت امور خارجه:
علی باقری کنی روز شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ در حاشیه حضور در اجلاس فوق العاده وزیران امور خارجه گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه (دی ۸) که به میزبانی ترکیه برگزار شد، با شبکه خبری سی ان ان ترک گفت وگو کرد.
اجلاس فوق‌العاده گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه (دی ۸) روز شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ در استانبول ترکیه آغاز به کار کرد.
متن کامل مصاحبه علی باقری کنی سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با شبکه سی ان ان ترک بدین شرح است:
جناب آقای باقری پیش از هر چیز اگر اجازه بفرمایید، به دلیل فاجعه عظیمی که اخیراً رخ داد، خدمت جنابعالی، دولت و ملت ایران تسلیت عرض کنم. امروز برای حضور در اجلاس دی ۸ به ترکیه تشریف آورده‌اید. با توجه به تحولات غزه اهمیت این اجلاس از نظر شما برای جلوگیری از خونریزی در غزه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چه تدابیری اتخاذ خواهد شد؟ تلاش‌های ترکیه برای جلوگیری از خونریزی در غزه را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا گام مشترکی با ترکیه در این راستا در نظر دارید یا خیر؟
من هم خوشوقتم که از این طریق می‌توانم با مردم ترکیه گفتگو کنم. همانطور که اشاره کردید، غزه مهم‌ترین مسئله در جهان امروز ماست. جنایت و نسل کشی صهیونیست‌ها در غزه یک واقعیت اسفبار این روزهای جهان است. همه دولت‌ها باید تلاش کنند تا جنایت و نسل کشی صهیونیست‌ها را متوقف کنند. کشورهای اسلامی به ویژه ۸ کشور اسلامی در حال توسعه مسئولیت سنگینی در این مقطع حساس بر دوش دارند. برگزاری جلسه وزرای خارجه ۸ کشور اسلامی در حال توسعه نشان دهنده اراده جدی آنها برای انجام اقدامات موثر در برابر جنایت و نسل کشی صهیونیست‌ها و همین طور کمک و امدادرسانی به مردم مظلوم غزه است. به نظر ما مهم‌ترین و موثرترین اقدام توسط کشورهای اسلامی این است که آن دسته از کشورهای اسلامی که ارتباط با رژیم صهیونیستی دارند، روابط سیاسی و اقتصادی خود را با این رژیم قطع و صادرات و واردات از این رژیم را تحریم کنند. امروز ما شاهد یک نمایشگاه زنده از انواع نقض های حقوق بشر در غزه هستیم؛ در عین حال کشورهای مدعی حمایت از حقوق بشر به ویژه غربی‌ها از جمله آمریکا و چند کشور اروپایی عملکرد بسیار غیر قابل قبولی در قبال این جنایت‌ها داشته اند، چرا که نه تنها در قبال رژیم صهیونیستی اقدام عملی انجام نداده اند، بلکه متاسفانه از این رژیم در کشتار مردم بیگناه و بی‌پناه غزه حمایت و پشتیبانی کرده اند.
کشورهای غربی از جمله آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی که به خاطر یک مسئله یا یک ادعای دروغ یا راست در مورد نقض حقوق بشر موردی و جزئی در یک کشور، همه ظرفیت‌های بین‌المللی را علیه آن کشور بسیج می‌کنند، امروز نه تنها در مقابل نقض حقوق بشر در غزه، بلکه در مقابل محو وجود بشر در غزه سکوت مرگبار کرده اند و حتی متاسفانه از این رژیم در محو بشریت در غزه حمایت می‌کنند. لذا یکی از ماموریت‌های این نشست در استانبول این است که به کشورهای غربی به ویژه آمریکا و چند کشور اروپایی فشار بیاورند تا بیش از این از جنایت و نسل کشی در غزه از صهیونیست‌های اشغالگر حمایت نکنند.
جناب آقای وزیر، اینک همه نگاه‌ها به مرز لبنان دوخته شده است. همانطور که مستحضر هستید اسرائیل در حال آمادگی برای یک حمله گسترده به لبنان است. چند روز پیش جنابعالی با مسئولین حزب الله گفتگو کردید. ایران چه حمایت‌هایی از حزب الله به عمل می‌آورد و به نظر شما آیا این حمله صورت خواهد گرفت؟
جمهوری اسلامی ایران همواره از جریان مقاومت در برابر تجاوز، جنایت و اشغالگری صهیونیست‌ها حمایت کرده و حمایت خواهد کرد و این وظیفه بدیهی هر انسان آزاده و هر مسلمان و هر دولت اسلامی است که از مظلومان فلسطین در مقابل اشغالگران صهیونیست حمایت کند. شما اگر به تاریخ چند سال گذشته مراجعه کنید، می‌توانید وضعیت صهیونیست‌ها را زمانی که مجبور شدند از جنوب لبنان عقب‌نشینی کنند یا وضعیت صهیونیست‌ها در پایان جنگ ۳۳ روزه در لبنان را مشاهده کنید. ما هیچگاه به صهیونیست‌ها توصیه نمی‌کنیم که به خاطرات شکست سهمگینشان در عقب نشینی از لبنان و شکست سهمگینشان در جنگ ۳۳ روزه مراجعه کنند و آن تجربه‌های شکست بار و خفت بار از مقاومت اسلامی را در ذهنشان مرور کنند. اگر صهیونیست‌ها می‌خواهند از باتلاق غزه در چاه لبنان سقوط کنند، ما توصیه نمی‌کنیم که به چاه لبنان نیفتند.
جناب آقای وزیر همزمان با جریان تحولات در غزه، یک تنش و درگیری مستقیم بین ایران و اسرائیل در ماه آوریل رخ داد. پشت سر گذاشتن و زیر پا گذاشتن این خطوط قرمز به چه معناست؟ آیا ایران از طریق ترکیه به آمریکا و اسرائیل پیامی دارد؟
عملیات وعده صادق نشان داد که بازدارندگی رژیم صهیونیستی یک دیوار پوشالی است. حمله صهیونیست‌ها و تجاوز آنها به سفارت ایران در دمشق موجب شد که در واقع ایران مقتدرانه از ثبات و امنیت منطقه با استفاده از مولفه‌های قدرت خودش به خوبی و هوشمندانه استفاده کند. به نظر من صهیونیست‌ها به خوبی متوجه شده‌اند که هر گاه ثبات منطقه در خطر بیفتد و آنها بخواهند در منطقه بی‌ثباتی ایجاد کنند، ایران هوشمندانه و مقتدرانه از مولفه‌های قدرت خویش برای نشاندن صهیونیست‌ها بر سر جای خودشان استفاده خواهد کرد. صهیونیست‌ها در جریان عملیات وعده صادق نه تنها در میدان از ایران شکست خوردند، بلکه در دیپلماسی نیز از ایران شکست خوردند، چون حتی نتوانستند یک بیانیه از یک مرجع بین المللی علیه اقدام مشروع و قانونی ایران علیه صهیونیست‌ها بگیرند. این نشان دهنده این است که همانند ارتقاء توانمندی سخت افزاری جمهوری اسلامی ایران در تقویت مولفه‌های قدرتش، توان و هنرمندی دیپلماتیک ایران در صحنه بین المللی نیز در تراز بسیار بالایی ارتقا پیدا کرده و استفاده همزمان و توأمان ایران از دو قدرت میدانی و دیپلماسی اش، توانسته است هم پیروزی برای ایران و هم اقتدار را برای منطقه به دنبال بیاورد.
جناب آقای وزیر، جنابعالی سال‌های طولانی به عنوان مذاکره کننده ارشد ایران در حساس‌ترین دوران ها فعالیت داشتید؛ آیا تحولات اخیر موجب تغییر سیاست ایران در زمینه هسته‌ای شده است؟
ایران برنامه هسته‌ای خودش را در چارچوب مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی و معاهده ان‌پی‌تی و بر اساس برنامه‌های ملی خودش طراحی کرده است و ادامه خواهد داد. برنامه و فعالیت‌های هسته‌ای ایران، فعالیت‌های مشروع است که کاملاً تحت نظارت آژانس جریان دارد.
جناب آقای وزیر، همانطور که مستحضر هستید در حمله اخیر صهیونیست‌ها سعید آبیار، یکی دیگر از مسئولین مهم ایران جان خود را از دست داد. قبلاً نیز در حملات متعدد آمریکا و اسرائیل تعداد زیادی از مسئولین محترم ایرانی از جمله ژنرال قاسم سلیمانی جان خود را از دست داده اند. برخی بر این باورند که ایران در مقابل این حملات واکنش لازم را نشان نمی‌دهد. نظر شما در این خصوص چیست؟
عملیات وعده صادق نشان داد که ایران در زمان خودش از مؤلفه‌های قدرت خویش برای اینکه متجاوز را تنبیه کند، هوشمندانه استفاده می‌کند. هیچ تجاوزی بی پاسخ نخواهد ماند. صهیونیست‌ها باید منتظر باشند.
جناب آقای وزیر در ارتباط با حادثه دردناک اخیر که در آن رئیس جمهور محترم و وزیر محترم امور خارجه و هیئت همراه جان خود را از دست دادند، در اصل اعلام شد که این یک حادثه و سانحه بوده است. ولی الان این علامت سوال در ذهن همه هست که چرا در این شرایط آب و هوایی این تعداد از مسئولین ارشد ایران در یک هلیکوپتر پرواز کرده اند. آیا تحقیقات همچنان در رابطه با این سانحه ادامه دارد و اگر بله در چه مرحله‌ای است؟
همانطور که اشاره کردید بعد از وقوع این حادثه تاسف بار، ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به یک هیئت متخصص و ارشد ماموریت داد تا ابعاد مختلف این سانحه را بررسی کند. این هیئت تاکنون دو گزارش در اختیار افکار عمومی قرار داده و روند تحقیقات و بررسی های این هیئت موظف از سوی ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ادامه دارد.
جناب آقای وزیر، (حضرت) آیه الله خامنه ای، رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران بعد از این حادثه فرمودند که این حادثه هیچ خللی در کار کشور ایجاد نخواهد کرد. با توجه به کلیه این جوانب، انتظار و توقع شما از میزان مشارکت در انتخابات چیست و چطور خواهد بود؟
تجربه ۴۵ سال گذشته انقلاب اسلامی در ایران نشان داده است که هرگاه چنین حوادثی در کشور رخ داده است، همبستگی ملی و انسجام ملی بیشتر و مستحکم‌تر شده است. ما بیش از چهل سال پیش رئیس جمهور و نخست وزیر کشورمان را در یک جلسه توسط تروریست‌هایی که الان در برخی از کشورهای اروپایی به راحتی زندگی و فعالیت می‌کنند، از دست دادیم. ولی مردم با بلوغ سیاسی عالی این حادثه را تبدیل به یک فرصت کردند و بعد از آن آیه الله خامنه‌ای توسط مردم به ریاست جمهوری اسلامی ایران انتخاب شدند. انتخابات پیش رو هم فرصتی است که مردم ایران قهرمانانه و هوشمندانه در چند هفته آینده آن را خلق خواهند کرد و دنیا با همه وجود این حماسه را خواهد دید.
جناب آقای وزیر: در حادثه زلزله ۶ فوریه ایران به کمک ترکیه شتافت. در حادثه دردناک ۱۹ می نیز ترکیه به همان شکل به کمک کشور همسایه شتافت. با توجه به روابط نزدیک میان ایران و ترکیه که در طول تاریخ در همه زمینه‌ها نیز وجود داشته است؛ ظرفیت افزایش همکاری‌ها در کدام عرصه‌ها بیشتر است؟ ۲۴ ژانویه در دیدار میان رئیس جمهور ترکیه و رئیس جمهور مرحوم ایران در نشست مطبوعاتی مشترک، رئیس جمهور ترکیه بر قاطعیت آنها برای همکاری در مبارزه با گروه پ‌ک‌ک، پ‌ی‌د و پژاک و رئیس جمهور مرحوم ایران نیز بر تمایل به همکاری در زمینه مبارزه با ترور تاکید کردند. همانطور که مستحضر هستید، آنکارا از ایران درخواست دارد که از عبور تروریست‌ها در مرز ایران و عراق جلوگیری کند. در ارتباط با همکاری‌های دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم نظرتان را بفرمایید.
ایران و ترکیه دو شریک پایدار در منطقه هستند. پیوندهای میان دو ملت ایران و ترکیه ریشه در تاریخ دارد. حوزه‌های مشترک میان مردم دو کشور و فرهنگ و تاریخ دو کشور آنقدر زیاد است که اگر انسان بخواهد دنبال نقاط اختلاف و افتراق بگردد، باید با ذره بین جستجو کند لذا تا این حد این اشتراکات زیاد است. حوزه‌های همکاری ایران و ترکیه بسیار متنوع است. ایران و ترکیه آنقدر از بلوغ و هوشمندی سیاسی برخوردار هستند که حتی در حوزه‌هایی که با هم اختلاف دارند نیز گفتگو و همکاری می‌کنند. تعامل، همبستگی و پیوند میان ایران و ترکیه ضامن امنیت و ثبات منطقه است. ما فکر می‌کنیم که سطح و تراز همکاری‌های اقتصادی میان ایران و ترکیه می‌تواند بسیار بیشتر از وضعیت موجود باشد. ظرفیت‌های استفاده نشده در تعاملات اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه بسیار زیاد است. دو کشور برنامه‌های بسیار جدی و موثری برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی دارند. همین چند روز گذشته قرار بود دور جدیدی از نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکیه برگزار شود، اما به دلیل مصادف شدن زمان برگزاری این نشست با شهادت آیت الله رئیسی و جناب آقای دکتر امیرعبداللهیان این نشست کمی به تاخیر افتاد. عزم ایران و ترکیه برای ارتقاء همه جانبه روابط یک عزم مشترک است. در همین چهارچوب دو کشور در مبارزه با تروریسم تلاش جدی و مشترک دارند. ما اعتقاد داریم که تروریسم یکی از ابزارهای سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ از جمله آمریکا است. مسئولان عالیرتبه آمریکا اذعان کرده‌اند که جریان تروریستی داعش را آنها ایجاد کردند؛ لذا ایران و ترکیه هم تجربه بسیار خوبی برای مبارزه با تروریسم دارند و هم برنامه و تلاش جدی برای مبارزه با تروریسم خواهند داشت. آینده روابط ایران و ترکیه آینده درخشانی است.
جناب آقای وزیر همانطور که مستحضر هستید اخیراً بین ترکیه و عراق در زمینه مبارزه مشترک و عملیات مشترک علیه تروریسم تفاهم‌هایی صورت گرفته و قرار است یک عملیات مشترک علیه تروریسم انجام شود؛ نظر ایران در این خصوص چیست؟ آیا ایران قصد مشارکت در این عملیات را دارد؟ از سوی دیگر ترکیه و عراق برای توسعه پروژه جاده توسعه نیز تلاش می‌کنند. نظر ایران در خصوص این جاده توسعه چیست و آیا ایران هم قصد مشارکت در این جاده را دارد؟
ما مناسبات دو جانبه در زمینه مبارزه با تروریسم با عراق هم داریم. ما تلاش‌های جمعی برای مبارزه با تروریسم را نیز در دستور کار داریم از جمله در چارچوب سازمان همکاری شانگهای. لذا ما از همکاری چند جانبه در سطح منطقه برای مقابله با تروریسم استقبال می‌کنیم. طرح‌های مختلف که می‌تواند توان منطقه را برای توسعه افزایش دهد، یک امر مثبت و مبارک است. لذا هم افزایی برای پیشبرد طرح‌های توسعه‌ای در سطح منطقه به نفع آینده منطقه و به نفع رفاه و پیشرفت ملت‌های منطقه است.
جناب آقای وزیر همانطور که مستحضر هستید ترکیه علاوه بر عراق، خواستار پاکسازی تروریسم در سوریه نیز هست و در این خصوص حتی بارها تمایلش را برای همکاری با دولت دمشق در زمینه مبارزه با تروریسم و پاکسازی سوریه با تاکید بر حمایت خود از تمامیت ارضی و حاکمیت این کشور تکرار کرده است. اما دولت سوریه تاکنون تن به همکاری در این زمینه نداده است. در سفر اخیر جنابعالی به دمشق آیا این موضوع مطرح شد و آیا در این خصوص در پشت درهای بسته مذاکراتی برای برطرف کردن انسداد در روند مذاکرات بین ترکیه و سوریه جریان دارد؟
در چهارچوب ساز و کار آستانه که ایران، روسیه و ترکیه در آن حاضر هستند، در چند نوبت طرف سوری مشارکت داشته است و این نشان دهنده این است که عزم طرف‌های مختلف برای تعامل و مناسبات رو به جلو میان ترکیه و سوریه وجود دارد. ما از هر ابتکاری که بتواند در بستر سیاسی زمینه‌های گفتگو و تعامل میان دو طرف ترک و سوری را ایجاد کند، استقبال می‌کنیم و در این زمینه همه امکانات و ظرفیت‌های خود را به کار می‌بریم.
همانطور که مستحضر هستید مذاکرات در کریدور زنگه‌زور جهت ارتباط میان نخجوان و مناطق مختلف آذربایجان همچنان ادامه دارد. بین آذربایجان و ارمنستان مذاکرات صلح جریان دارد. نظر ایران درباره این کریدور و مذاکرات چیست؟
باقری: من همانطور که در پاسخ به سوال قبلی عرض کردم، ما از هر ابتکاری که بتواند زمینه توسعه را در منطقه فراهم کند، استقبال می‌کنیم، ولی در عین حال تحت هیچ شرایطی تغییر دموگرافی و تغییر مرزهای پایدار و ماندگار در منطقه را بر نمی‌تابیم.
به عنوان آخرین سوال، همانگونه که مستحضر هستید سه سال است که جنگ بین اوکراین و روسیه ادامه دارد و البته گفتگوهایی در راستای تشدید این جنگ ارائه می‌شود، حتی برخی از کارشناسان بر این باورند که جنگ جهانی سوم از خیلی وقت پیش آغاز شده است. نظر شما در این خصوص چیست؟
باقری:ما جنگ را راهکار نمی‌دانیم. توصیه ما به هر دو طرف این است که در بستر سیاسی از راهکار گفتگو استفاده کنند.
