معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان:
ندا اظهری، مترجم: روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی در نشست روز گذشته خود از تحولات اخیر در حوزه هوش مصنوعی گفت و مروری بر فضای دانش‌بنیان‌های کشور داشت.
رشد 300 درصدی بودجه معاونت علمی
او در پاسخ به سوال خبرنگار «فرهیختگان» درخصوص وضعیت و رشد بودجه معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری در سال 1403 گفت: «بودجه عمومی امسال معاونت علمی مانند بسیاری از دستگاه‌ها 20 درصد افزایش داشته است. امسال برخی منابع اختصاصی هم اضافه شد. سال گذشته بودجه بخش تملکی معاونت 200 میلیارد تومان بود اما امسال این بودجه 7 هزار و 200 میلیارد تومان است که اگر این بخش را هم به بودجه اضافه کنیم، بودجه معاونت نسبت به سال گذشته 300 درصد افزایش پیدا کرده اما این ردیف خاص امسال و سال آینده است. علاوه بر این در بند «ز» که به بحث عوارض گمرکی اشاره می‌کند، در سال گذشته بخشی از آن به معاونت علمی تعلق گرفت که بین معاونت و صندوق نوآوری و شکوفایی تقسیم شد. امسال قانون مصوب کرده که کل این بودجه به معاونت تعلق بگیرد که اگر محقق شود، بودجه معاونت چهار پنج برابر خواهد شد.»
او درخصوص کاهش بودجه برخی مجموعه‌ها مثل بنیاد ملی علم ایران که با کاهش بودجه 68 درصدی مواجه شده یا رشد محدود و اندک ستادهای زیرمجموعه معاونت علمی مثل ستاد توسعه زیست فناوری و ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی که به ترتیب با افزایش 15 و 16 درصدی بودجه مواجه شده‌اند، توضیح داد: «ستادها از قبل یک بودجه اختصاصی داشته‌اند. سیاست ما این بوده که به‌دلیل خرد نشدن این مبلغ بودجه، عموم بودجه ستادها در مرکز توسعه فناوری‌های راهبری جمع شود که بالاتر از سایر ستادها قرار گرفته است تا بتوان آنها را مدیریت کرد. من نگران کاهش بودجه ستادها نیستم، چون همان‌طور که اشاره کردم ردیف بودجه‌ای برای این ستادها تعیین شده و اگر از این طرف با کاهش بودجه مواجه شده‌اند، از طرف مرکز راهبردی بودجه‌شان افزایش پیدا کرده که متوسط 20 درصد را شاهد هستیم. به‌عنوان مثال، ستاد نانو و ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی تنها از بودجه خودشان استفاده نمی‌کنند، بلکه معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری نیز از محل مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی به ستادها کمک می‌کند.»
بودجه بنیاد ملی علم ایران نگران‌کننده است
او با اشاره به وضعیت بودجه بنیاد علم ایران تصریح کرد: «آنچه باعث نگرانی و ناراحتی من شده، بودجه بنیاد علم ایران است که با کاهش بودجه 67 درصدی در سال‌جاری مواجه شده است. بنیاد علم ایران امسال تشکیل شد و زحمات زیادی هم برای شکل‌گیری آن انجام شده، سال گذشته یک افزایش هفت هشت برابری بودجه برای آن اتفاق افتاد که این افزایش با کمک معاونت علمی و افزایش بودجه این ستاد رخ داد. این افزایش بودجه اثرات بسیار خوبی به‌دنبال داشت و امید خوبی را در دانشگاه پراکنده کرد. امسال بودجه‌ای که سازمان برنامه‌وبودجه برای بنیاد ملی علم ایران مشخص کرده، بسیار نگران‌کننده است. البته تا هفته گذشته اوضاع عادی بود و خبری از این کاهش بودجه نبود و پیگیر هستیم تا مساله حل شود. من درباره کاهش بودجه بنیاد ملی نخبگان و بنیاد ملی علم ایران بسیار نگرانی دارم و نگران این مساله هستم که کاهش این بودجه آزاردهنده باشد.»
سرمایه 10 هزار میلیاردی برای صندوق پژوهش فناوری هوش مصنوعی
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری با اشاره به رتبه 17 ایران در علم هوش مصنوعی و رتبه 70 تا 80 در کاربردهای این فناوری گفت: «از مهم‌ترین لازمه‌ها برای توسعه کاربردهای هوش مصنوعی، بهره‌مندی از زیرساخت‌ها و امکانات کاربری است و عزم دولت برای توسعه این زیرساخت‌ها، با ایجاد زیرساختی برای ارائه خدمات اپراتوری به مخاطبان، جزم شده است.»
دهقانی با اشاره به حمایت جدی دولت از توسعه زیرساخت‌ها و راهبری فناوری هوش مصنوعی گفت: «سال گذشته گفت‌و‌گوها و تعاملات گسترده‌ای با دستگاه‌های مختلف شکل گرفت و تمامی دستگاه‌های اثرگذار از شخص رئیس‌جمهوری محترم تا سازمان برنامه‌وبودجه و دیگر بخش‌ها، بر ضرورت شکل‌گیری یک مرکز ملی و شورای ملی راهبری در حوزه هوش مصنوعی به توافق رسیدند. با مطالعه و بررسی مدل‌های مختلف در کشورهای مختلف توسعه هوش مصنوعی در کشورهای مختلف، پس از ده‌ها جلسه با متخصصان و صاحب‌نظران حوزه هوش مصنوعی قرار بر این شد که یک شورای ملی راهبردی، کار نظارت، تنظیم‌گری، فراهم‌آوری و کمک به توسعه زیرساخت‌های کلان هوش مصنوعی را عهده‌دار شود. مرکز ملی هوش مصنوعی ذیل رئیس‌جمهور تشکیل شده و با معرفی اعضای شورای راهبری، نشست‌های مختلفی با بخش‌های مختلف از جمله صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق توسعه ملی برگزار شد تا درنهایت ایجاد صندوق پژوهش فناوری با سرمایه‌گذاری 10 هزار میلیارد تومانی مصوب شد.»
وی با بیان اینکه «مرکز ملی هوش مصنوعی» در اولین گام خود کمک به ایجاد و توسعه یک اپراتور هوش مصنوعی را در کشور عهده‌دار شده است، افزود: «این اپراتور قرار است سه خدمت مهم و زیرساختی برای توسعه هوش مصنوعی شامل ایجاد یک «مزرعه پردازشی بزرگ»، مراکز داده یا دیتاسنتر بزرگ و نیز کتابخانه‌های بزرگ مانند کتابخانه‌های بزرگ زبانی و تصویری را ارائه دهد. این اپراتور هوش مصنوعی، خدمات سه‌گانه یادشده را در اختیار دانشگاه‌ها، پژوهشگران، سازمان‌ها و نهادها قرار خواهد داد و امید داریم همان‌طور که توسعه خدمات اینترنت نسل چهارم تلفن همراه، تحولی را در اقتصاد دیجیتال و کسب‌وکارهای این حوزه به ارمغان آورد، راه‌اندازی این مرکز و ارائه خدمات اپراتوری بتواند زمینه‌ساز تحول هوش مصنوعی در کشور شود.» معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با اشاره به ضرورت نقش‌آفرینی همه دستگاه‌ها در تحول هوش مصنوعی کشور عنوان کرد: «مرکز ملی هوش مصنوعی، ماهیت و کاربردی فراتر از معاونت علمی دارد و معاونت علمی قرار است یکی از کمک‌کننده‌ها به این مرکز باشد، بنابراین از همه دستگاه‌ها دعوت می‌کنم به توسعه این مرکز کمک کنند. ستاد هوش مصنوعی معاونت علمی قرار است با استفاده از ابزارهای این اپراتور به دانشگاه‌ها، متخصصان، پژوهشگران و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور کمک کند تا زمینه را برای توسعه این فناوری راهبردی و آینده‌ساز فراهم کنند.»
رشد 100 درصدی شرکت‌های دانش‌بنیان بورسی تا پایان امسال
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با اشاره به حمایت از مردمی‌شدن شرکت‌های دانش‌بنیان با ورود این شرکت‌ها به بازار بورس گفت: «یکی از مصادیق بلوغ شرکت‌های دانش‌بنیان که نشانگر واقعی اقتصاد دانش‌بنیان هستند، عرضه این شرکت‌ها در بازار سرمایه و ورود به بورس است.» او در ادامه افزود: «خوشبختانه با ایجاد بازارهای تخصصی و تعریف شاخص‌های جدید در بورس، حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در بورس رشد قابل توجهی داشت و اکنون بالغ بر 108 شرکت دانش‌بنیان در بورس حضور دارند و امید داریم این میزان تا پایان سال‌جاری رشد دو برابری داشته باشد.»
تخصیص متناسب حمایت‌ها در قالب نظام ارزیابی جدید دانش‌بنیان‌ها
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با بیان اینکه تصویب و اجرای «نظام جدید ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان» گامی در راستای تسهیل ایجاد دانش‌بنیان‌های نوپا، کمک به توسعه فعالیت شرکت‌ها متناسب با ابعاد و اندازه و تخصیص حمایت‌هایی متناسب با ماهیت و نیاز این شرکت‌هاست، افزود: «در قالب نظام جدید ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان، علاوه‌بر سطح فناوری، میزان ایجاد اشتغال تخصصی و گردش مالی شرکت‌ها هم بررسی می‌شود و شرکت‌ها در این نظام جدید ارزیابی، به سه دسته دانش‌بنیان نوپا، فناور و نوآور تفکیک می‌شوند. بر مبنای معیارهای نظام ارزیابی جدید، بالاتر بودن سطح فناوری شرکت از میانگین فناوری کشور مورد توجه است و میزان رشد شرکت، ایجاد اشتغال و گردش مالی مدنظر قرار می‌گیرد و متناسب با نوع هر شرکت، حمایت‌ها به‌صورت دقیق و متناسب اختصاص می‌یابد.» دهقانی ادامه داد: «در نتیجه اجرای نظام جدید ارزیابی و شناخت شرکت‌های دانش‌بنیان، در‌حال‌حاضر قریب‌به هفت هزار شرکت نوپا، دو هزار شرکت نوآور و دو هزار شرکت فناور در کشور فعالیت دارند. معاونت علمی نیز متناسب با ماهیت، ابعاد، گردش مالی و روند فعالیت هر کدام از این شرکت‌ها، حمایت‌ها و تسهیلات را تخصیص می‌دهد.»
وی با اشاره به محول شدن فرآیند ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان به 10 پارک علم و فناوری معتمد کشور و تسهیل فرآیند دانش‌بنیان شدن هسته‌های فناور دانشگاهی افزود: «در قالب نظام ارزیابی جدید، پارک‌های علم و فناوری صاحب تجربه و معتمد به‌عنوان کارگزار ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا، کمک‌کار معاونت علمی شده‌اند. با ارزیابی این دسته از شرکت‌ها توسط پارک‌های علم و فناوری، فرآیند دانش‌بنیان شدن و طی فرآیندهای کاری برای گروه‌های فناور دانشگاهی تسهیل خواهد شد و عمده ارزیابی‌ها به‌صورت غیر‌حضوری صورت می‌گیرد.» دهقانی تصریح کرد: «پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری و به کمک این نظام ارزیابی، حمایت از شرکت‌ها متوازن‌تر پیش برود، شناخت از نقاط ضعف و توانمندی شرکت‌ها، شکلی واقعی‌تر و شفاف‌تر پیدا کند، ضمن آنکه تعداد قابل توجهی از شرکت‌ها و هسته‌های فناور دانشگاهی و تحقیقاتی نوپا، آسان‌تر و سریع‌تر در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا به زیست‌بوم فناوری و نوآوری ملحق شوند.»
حمایت از شکل‌گیری حداقل 10 «غزال» فناوری
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری، با اشاره به حمایت از شکل‌گیری شرکت‌های «غزال» فناوری عنوان کرد: «در ادبیات فناوری و اقتصاد دیجیتال دنیا، شرکت‌های با رشد متوالی و یکه‌تاز عرصه خودشان، تحت عنوان یونیکورن یا تک‌شاخ مطرح شده‌اند که عمدتا شرکت‌هایی در حوزه اقتصاد دیجیتال هستند و با رشد فزاینده و کنار زدن رقبای خود، به شرکت‌هایی با ارزش‌های بالای یک میلیارد دلار به یکه‌تاز آن حوزه تبدیل می‌شوند.» وی با بیان اینکه تجربه سرمایه‌گذاری روی تعداد قابل توجهی از استارتاپ‌ها در قالب پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و... تا به یک یونیکورن در عرصه خود تبدیل شوند، نشان می‌دهد حمایت از این شرکت‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری خطرپذیر واقعی است، افزود: «عمدتا دست کشورهایی همچون ما برای این نوع سرمایه‌گذاری چندان باز نیست اما نوع دیگری از سرمایه‌گذاری و حمایت وجود دارد از شرکت‌هایی همچون غزال‌ها، که ملاک حمایت و سرمایه‌گذاری روی آنها، میزان رشد این شرکت‌هاست و نوع نوآوری و فناوری این شرکت‌ها از جنس برافکن و تحول‌آفرین نبوده و از جنس بهبودبخش و ارتقا دهنده است.» دهقانی با بیان اینکه جامعه 800تایی شرکت‌های دانش‌بنیان فناور، از ظرفیت بالقوه غزال فناوری شدن برخوردارند، ادامه داد: «در قالب برنامه شرکت‌های پیشرو که از چهار ماه پیش اجرایی شده، قرار است از این 800 شرکت فناور که 8 درصد کل شرکت‌ها را شامل می‌شود در قالب این برنامه، 100 شرکت برای تبدیل شدن به غزال‌های فناوری و نوآوری هدف‌گذاری شده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال حداقل 10 شرکت به‌عنوان شرکت‌های غزال معرفی شوند.»
مطالب پیشنهادی
