وحید پورتجریشی: رای مثبت اعضای کنگره آمریکا به قانون رسیدگی به جنایات احتمالی دولت عربستان سعودی در پرونده حادثه ۱۱ سپتامبر که به «جاستا» موسوم شده، اختلاف میان دولت و کنگره آمریکا را بیش از پیش نمایان کرده و در عمل، به رقابتی میان اکثریت جمهوریخواهان کنگره و دولت دموکرات «باراک اوباما» تبدیل شده است.

کنگره آمریکا با وجود فرمان وتوی رئیس جمهوری این کشور مبنی بر عدم پذیرش تصویب چنین قانونی، توانست با کسب اکثریت آراء وتوی «اوباما» را ملغی کرده و نهایتا لایحه مذکور را به تصویب نهایی رسانده و تبدیل به قانون کند. مخالفین این قانون اما معتقدند که تصویب آن می تواند ضربه ای بزرگ به منافع ملی این کشور و رابطه پر سود میان واشنگتن و ریاض وارد کند. ضمن اینکه آنها معتقدند، از آنجا که کمیسیون تحقیق در مورد واقعه ۱۱ سپتامبر نتوانسته هیچ سند معتبر و مشخصی دال بر دست داشتن مستقیم دولت سعودی و مقام های عالی رتبه این کشور در  این حمله تروریستی پیدا کند، لذا تصویب چنین قانونی نیز کمکی به خانواده های جانباختگان این حمله تروریستی نکرده و آنها نخواهند توانست حقانیت خود را در دادگاه ثابت کنند.

در خصوص این موضوعات گفتگویی با «ریچارد مورفی» سفیر پیشین آمریکا در عربستان انجام داده ایم که در ادامه می آید.

مورفی از دیپلمات های کهنه کار آمریکایی است با دهها سال کار در خاورمیانه و کشورهای عربی. وی در سالهای جنگ ایران و عراق سفیر آمریکا در عربستان سعودی و بعد معاون وزیر خارجه در امور خاورمیانه بود.

*باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکاطرح «جاستا» را وتو کرد، در حالیکه کنگره وتوی وی را باطل کرد. دلایل این امر چه بود؟

رای کنگره بازتاب دهنده همدلی و حمایت از خانواده های قربانیان آمریکایی حادثه ۱۱ سپتامبر بود. این رأی دارای بازخورد منفی بر روابط بین المللی آمریکا خواهد داشت. تعدادی از اعضا ظنین بودند که دولت سعودی و یا مقام های ارشد آن در حملات ۱۱ سپتامبر القاعده نقش داشته اند و این در حالی بود که گفته شد هیچ مدرکی مبنی بر این دخالت که حاصل تحقیقات ناشی از یک دوره مطالعه جامع پرونده این حمله که به دست کمیسیون (تحقیق) یازده سپتامبر در سال ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ انجام شد، به دست نیامده است. هرچند اکثر اعضا به پیشنهاد خانواده های قربانیان رای دادند تا آنها بتوانند به دادگاه رجوع کنند. آنها رای خود را به چشم ابزاری علیه عربستان سعودی نگاه نمی کنند.

*آیا تصویب این قانون نشان دهنده آن است که عربستان اهمیت استراتژیک خود را برای آمریکا از دست داده است؟

خیر، اهمیت عربستان سعودی برای آمریکا همچنان حفظ خواهد شد. چند تن از رهبران کنگره نیز به شکلی عمومی بر این موضوع تاکید کرده و متعهد شده اند که هر کاری لازم باشد برای جلوگیری از ضربه خوردن به روابط دوجانبه میان دو کشور خواهند کرد.

*کدام گروه ها و جریانات در سنای آمریکا بر تصویب این قانون و رد وتوی اوباما پافشاری کردند؟

در سنا نوعی همدلی و یکصدایی در خصوص لغو فرمان وتوی رئیس جمهور وجود داشت و در مجلس نمایندگان هم فضا به همین گونه بود و اکثریت نمایندگان از آن حمایت می کردند. یعنی این یک مساله حزبی نبود.

*مجلس مشورتی عربستان سعودی تصویب این قانون را مایه ایجاد نگرانی در جامعه بین المللی دانسته است. تبعات تصویب چنین قانونی چه خواهد بود؟

این رای در فضای بین المللی بازخوردی منفی داشته است. من فقط می توانم بگویم که رای به چنین مساله ای دولت سعودی را در شوک فرو برده و احساس (نارضایتی) خود را به دولت (آمریکا) هم انتقال داده اند.

*به نظر می رسد کنگره تلاش خود را برای ملغی کردن این قانون آغاز کرده است. نظر شما درباره این مساله چیست؟

اعلام شده اعضای کنگره نیز یا از اینکه با این کار چه آسیبی به دکترین مصونیت حکومتی وارد کرده اند آگاه نیستند و یا برایشان مهم نیست که رای آنها چه تبعات منفی بین المللی به خصوص در رابطه دوجانبه با عربستان سعودی خواهد داشت. باید دید که کنگره نهایتا چگونه متوجه این موضوع خواهد شد و با آثار منفی به جای مانده (از این رای) چه می خواهد بکند.