به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، سالی که نکوست از بهارش پیداست؛ یکی از ضرب‌المثل‌هایی است که مصداق آن را می‌توان در اکران‌های نوروزی سینما دید. قدیم‌ترها ایام عید نوروز برای مردم ایران فرصتی برای سفر و دید‌و‌بازدید بود ولی در سال‌های اخیر، تماشای فیلم‌های نو بخش جدایی‌ناپذیر برنامه‌ریزی برخی از خانواده‌ها برای ایام نوروز است. البته که اشتیاق مخاطبان برای تماشای فیلم‌ها یک سوی ماجراست و جدل‌های پشت‌پرده تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان سینمای ایران برای نمایش آثارشان، کمتر جلوی چشم مخاطبان است. جدل‌هایی که گاه سرنوشت آرایش اکران نوروزی را رقم می‌زنند.

سال 1390

مسعود ده‌نمکی در گفت‌وگویی سال‌ها بعد از اکران سری فیلم‌های اخراجی‌‌ها ادعا کرد که اکران فیلم‌هایش در ایام نوروز، مهم‌ترین عامل برای درک اهمیت اکران نوروزی بین سینماگران ایران بود و تا قبل از اکران نوروزی اخراجی‌ها، ایام عید، فصل مرده اکران بودند. البته فروش میلیاردی این فیلم در نوروز 86 نشان می‌دهد که ادعای ده‌نمکی گزافه نبوده است. ده‌نمکی در سال 1390 سومین قسمت از «اخراجی‌ها» را اکران کرد و مضمون سیاسی و طنز فیلم باعث شد که گوی رقابت را از بقیه فیلم‌ها برباید و در صدر بنشیند. دو فیلم مهم اکران نوروز 90، «اخراجی‌ها3» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی، «جدایی نادر از سیمین» به کارگردانی اصغر فرهادی بود. اکران این دو فیلم از این جهت مهم شده بود که فضای رسانه‌ای آن سال‌ها، دوقطبی عجیبی را برای مخاطبان سینما شکل داده بود و تماشاگران «اخراجی‌ها» و «جدایی نادر از سیمین»، به‌نفع پخش‌کننده مشترک فیلم در این بازی حضور داشتند. دو فیلم دیگر اکران نوروز 90، که اقبالی از سوی مخاطبان نداشتند، فیلم‌های «یکی از ما دو نفر» به کارگردانی تهمینه میلانی و «زن‌ها شگفت‌انگیزند» به کارگردانی مهرداد فرید بود.براساس آمار ارائه شده از فروش سال سینمای ایران در 1390، از مجموع فروش کل سینماهای کشور، فیلم‌های ژانر کمدی 20 میلیارد، ژانر اجتماعی 13 میلیارد و دفاع مقدس 450 میلیون تومان فروش داشتند، طبق این آمار می‌توان گفت همچنان و به مانند سال‌های آخر دهه 80، کمدی پرمخاطب‌ترین ژانر سینمای ایران است.
 
سال 1391

سینما در سال 91، بدترین دوره اکران خودش را می‌گذراند. به گفته برخی کارشناسان، باعث شد مخاطبان زیادی با سینما قهر کنند. اکران نوروز91، با نمایش دو فیلم جنجالی «خصوصی» و «گشت ارشاد» همراه بود. حاشیه‌سازی برای این فیلم و جنجال برخی از افراد برای عدم نمایش این فیلم باعث شد که شورای صنفی نمایش مجبور شود در میانه‌های راه اکران، این دو فیلم را از پرده سینما‌ها پایین بکشد. شدت گرفتن این تنش، از جایی شروع شد که چیدمان اکران نوروز فیلم سینمایی «قلاده‌های طلا» که مضمون سیاسی داشت را درکنار دو فیلم با موضوعی دیگر قرار داده بود و همان دوگانه‌ای که سال گذشته برای فیلم ده‌نمکی و فرهادی شکل گرفته بود، در نوروز 91 برای دو فیلم دیگر رقم زد و آخر سر دعواها به‌نفع اکران قلاده‌های طلا تمام شد.حواشی اکران نوروز 91 آنچنان دامنه‌دار بود که گریبان کل سال را گرفت و تعداد تماشاگران سینما به نسبت سال قبلش یک میلیون نفر کم شد. افزایش قیمت بلیت سینما، افزایش تورم در زندگی شهری، کم بودن درآمد خانوارها و چیدمان غلط اکران، دست‌به‌دست هم داده تا سینمای سال ۹۱، تبدیل به یک سینمای به گل نشسته شود. «انتهای خیابان هشتم» به کارگردانی علیرضا امینی، «فیتیله و ماه پیشونی» به کارگردانی آرش معیریان هم از دیگر فیلم‌های اکران نوروز آن سال بودند.

سال 1392

انگار قرار بود که پرنده همای فروش فیلم در دولت احمدی‌نژاد، فقط روی شانه مسعود ده‌نمکی بنشیند. ده‌نمکی این‌بار با «رسوایی» توانست عنوان پرفروش‌ترین فیلم نوروز 92 را از آن خود کند. درکنار فیلم ده‌نمکی، فیلم‌های «رژیم طلایی» به کارگردانی رضا سبحانی، «حوض نقاشی» به کارگردانی مازیار میری، انیمیشن «تهران 1500» ساخته بهرام عظیمی، فیلم سینمایی «قاعده تصادف» ساخته بهنام بهزادی، «آقای الف» ساخته علی عطشانی از جمله فیلم‌های اکران نوروز بودند. اگرچه نوروز این سال به نسبت سال قبل رشد فروش و مخاطب را شاهد هستیم ولی در کل نتوانست رکورد سال 90 و میلیاردی‌های سینما را بزند. فروش 58 فیلم ایرانی اکران شده در سال 92 نشان می‌دهد میزان فروش سالن‌های سینمای کشور در سال جاری، حدود 37 میلیارد و 400 میلیون تومان بوده است؛ فروشی که به مدد افزایش قیمت بلیت نسب به سال 91، افزایش پنج میلیارد تومانی داشته است. در سال 92، فروش سینماهای تهران 21 میلیارد و 300 میلیون تومان و فروش سینماهای شهرستان کمی بیش از 16 میلیارد تومان بوده است و همان‌طور‌که مشاهده می‌شود، باز هم مانند سال‌های قبل، میزان استقبال مخاطبان شهرستانی از سینما نسبت به تهرانی‌ها کمتر بود. با این حساب باید گفت، اکثر فیلم‌های نمایش داده شده در سینمای ایران در این سال، ورشکسته شدند و نتوانستند هزینه تولید خود را از محل فروش در گیشه بازگردانند. در سال 92 حدود هشت میلیون و 691 هزار نفر در کل کشور به سینما رفتند که نسبت به سال گذشته، 700 هزار نفر کمتر شده بود. در سال 91، حدود 9 میلیون و 390 هزار نفر به سینما رفته بودند و این در‌حالی است که به ترتیب در سال‌های 88، 89 و 90، 14‌میلیون نفر، 12‌میلیون نفر و 18‌میلیون نفر فیلم‌ها را در سینما دیده بودند. با این حساب باید گفت تعداد مخاطبان سینمای ایران در سال 92 (پایان فعالیت دولت دهم) نسبت به سال 88 (آغاز فعالیت دولت دهم)، نصف شده است! به‌عبارت دیگر می‌توان گفت در سال 92، سهم مخاطب هر فیلم اکران شده، حدود 150 هزار نفر بوده که چیزی در حدود 0.2‌درصد جمعیت کل کشور است.

جایگاه پرفروش‌ترین فیلم سال 92 به مسعود ده‌نمکی و فیلم «رسوایی» رسید که توانسته حدود 5.5 میلیارد تومان در سراسر کشور فروش داشته باشد. پس از این فیلم هم، «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» پوران درخشنده با چهار میلیارد و 100 میلیون تومان در جایگاه دوم ایستاده است.

سال 1393

اکران نوروز 93، با اکران مهم‌ترین فیلم سال‌های اخیر حاتمی‌کیا یعنی «چ» همراه بود. فیلم «چ» از این جهت مهم بود که برخی منتقدان، این فیلم را نقطه‌عطفی در کارنامه کاری حاتمی‌کیا می‌دانستند؛ فیلمی که نقطه آغازی برای حاتمی‌کیای دهه90 بود. البته سال 93 با اکران نوروزی و ژانرهای متفاوت، توانست مخاطبان زیادی را به سینما بکشاند. نوروز آن سال را که می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین مقطع اکران سالیانه سینمای ایران نامگذاری کرد، پنج فیلم سینمایی «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا در گروه سینمایی آزادی، «طبقه حساس» به کارگردانی کمال تبریزی در گروه سینمایی استقلال، «معراجی‌ها» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی در گروه سینمایی قدس، «خط ویژه» به کارگردانی مصطفی کیایی در گروه سینمایی آفریقا، «با دیگران» به کارگردانی ناصر ضمیری در گروه سینمایی فرهنگ اکران شد. فروردین‌ماه سال 93 با اکران این فیلم‌ها، فروش کل سینماها در تهران به ۵۹۵ میلیارد و ۷۲۵ میلیون و ۴۵۰ هزار ریال رسید. فیلم سینمایی «طبقه حساس» در تهران با فروش بیش از دو میلیارد و 23 میلیون تومان بیشترین آمار فروش در ماه فروردین را به خود اختصاص داد. طی سال‌های گذشته که فیلم سینمایی «اخراجی‌ها» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی با فروش بیش از هفت میلیارد تومان عنوان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را یدک می‌کشید، ولی در همین سال بود که فیلم سینمایی «شهر موشها۲» به کارگردانی مرضیه برومند با آمار فروش بیش از هشت میلیارد تومان توانست رکورد فروش فیلم در سینمای ایران را بشکند. در این سال، فصل جدید اکران پرفروش رقم خورد و پرفروش‌ترین ماه‌های سال ۹۳ اردیبهشت و شهریورماه بودند.

سال 1394

موضوع غالب اکران فیلم‌ در نوروز 94، به مسائل اجتماعی و سیاسی می‌پرداخت. «رخ دیوانه»، «استراحت مطلق»، «ایران‌برگر»، «طعم شیرین خیال» و «روباه» فیلم‌های اکران نوروزی انتخاب شدند. درمقایسه با فیلم‌های دیگری که در این سال اکران شدند، می‌توان گفت تنها دوفیلم اکران نوروزی، فروش میلیاردی داشتند. از میان کل فیلم‌های اکران‌شده در سال 94، فیلم‌های «محمد رسول‌الله»، «نهنگ عنبر»، «ایران‌‌برگر»، «در مدت معلوم»، «گینس»، «رخ دیوانه»، «دوران عاشقی»، «عصر یخبندان»، «استراحت مطلق»، «شیفت شب»، «قندون جهیزیه» و انیمیشن «شاهزاده روم»، 12 فیلمی بودند که با فروش بالای یک میلیارد تومان، در گروه فیلم‌های میلیاردی قرار گرفتند.

نکته جالب توجه امسال ورود یک فیلم انیمیشن به باشگاه میلیاردی‌ها بود. انیمیشن «شاهزاده روم» مورد توجه خانواده‌ها قرار گرفت و توانست فروش بالایی را کسب کند. این فیلم توانست با فروش چهار میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی در ردیف چهارم جدول فروش فیلم‌های سینمایی سال 94 قرار بگیرد.سینمای ایران در سال 94 گیشه متوسطی داشت. متوسط از این لحاظ که بالا رفتن قیمت بلیت و رسیدن به سقف هشت هزار تومان باعث شد میلیاردی شدن به مانند سال‌های قبل به رویایی دست‌نیافتنی برای صاحبان آثار بدل نشود و آن دسته از آثاری که توانسته بودند حدی نسبی از کیفیت را داشته باشند و البته در زمینه اطلاع‌رسانی هم درست عمل کردند، زودتر از حد تصور میلیاردی شدند. گیشه سینمای سال 94، فروشی نزدیک به 18میلیاردتومان داشت.

سال 1395

«من سالوادور نیستم!» به‌عنوان اولین فیلم اکران نوروزی سال 95 انتخاب شد؛ فیلمی که توانست فروش هشت میلیارد تومانی داشته باشد و به‌عنوان اولین فیلم پرفروش نوروز معرفی شود. فیلم بعدی «۵۰ کیلو آلبالو» بود که فروش سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی داشت. فیلم بعدی «بادیگارد» ابراهیم حاتمی‌کیا که دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان فروخت. اما امسال ظهور یک پدیده در سینمای جوان ایران باعث شد نوید دوران جدیدی برای سینمای ایران باشد. «ابد و یک روز» با کارگردانی سعید روستایی، فیلمی که گرفتار کلیشه‌های طنز آن روزها نبود و با توجه به جایزه‌هایی که در جشنواره فیلم فجر سال 94 گرفت، توانست فروش یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومانی را از آن خود کند. «خشم و هیاهو» ساخته هومن سیدی فروش۳۵۰ میلیون تومانی داشت و «کفش‌هایم کو» ۳۰۰ میلیون تومان فروخت، اما فیلم «کوچه بی‌نام» که از سال گذشته اکران شده بود، در اکران نوروز به فروش ۶۷۰ میلیون تومانی رسید.

نکته قابل تحلیل در آمار سال 95، توجه مخاطب به آثار بدون درنظر گرفتن ژانر و گونه آن است. در میان فیلم‌هایی که بیش از 10 میلیارد فروش داشتند، شاهد دو فیلم صرفا کمدی با مولفه‌های این نوع آثار (50 کیلو آلبالو و من سالوادور نیستم) هستیم. فیلم «بارکد» یک کمدی موقعیت در گونه اجتماعی طبقه‌بندی می‌شود و دو فیلم «فروشنده» و «ابد و یک روز» نیز صرفا آثاری اجتماعی هستند که یکی از آنها نگاهی به طبقه پایین اجتماع دارد. یکی از آثار (سلام بمبئی) نیز که در میان فیلم‌های بالای 10میلیارد قرار دارد، فیلمی با موضوع ملودرامی اجتماعی است. با نگاه درست به ارقام و اعداد می‌توان به ذائقه مخاطب به درستی پی برد؛ مخاطبی که به‌راحتی به آثار سینمای جهان دسترسی دارد، به کیفیت و قصه اثر توجه بسیاری دارد تا کمدی یا اجتماعی بودن یک فیلم. در میان فیلم‌ها آثاری را شاهد هستیم که کمدی صرف هستند، اما نتوانستند نظر مخاطب را جلب کنند. دو سال است که فیلم‌های کمدی نتوانسته‌اند پیشتاز جدول فروش و صدرنشین باشند و این گواه مدعایی است که فیلم باکیفیت توسط مخاطب پسندیده و مورد توجه قرار می‌گیرد.

سال 1396

سال 96 و اکران نوروزی‌اش ترکیبی از فیلم‌های سیاسی، اجتماعی و طنز بود. ماجرای نیمروز، دومین فیلم بلند سینمایی محمدحسین مهدویان پس از ساخت اثر موفق «ایستاده در غبار» بود. دومین فیلم مهدویان در سی‌وچهارمین جشنواره فیلم فجر و در اکران عمومی با استقبال روبه‌رو شد. «یک روز بخصوص» به کارگردانی همایون اسعدیان، «خوب، بد، جلف» به کارگردانی پیمان قاسم‌خانی، سه بیگانه به کارگردانی مهدی مظلومی، آباجان به کارگردانی هاتف علیمردانی و گشت2 به کارگردانی سعید سهیلی فیلم‌های اکران نوروزی 96 بودند.میزان فروش اکران نوروزی سال 96 نسبت به سال 95 کاهش داشت و اگر 6 ماه اول را که فصل تابستان و فراغت است نیز حساب کنیم، سینمای ایران در 6 ماهه نخست امسال بیش از دو میلیون مخاطب به نسبت سال گذشته کاهش داشته است. ساخت‌وساز سالن‌های سینمایی باعث تغییر در وضعیت فروش و تعداد مخاطبان سینما شده بود. تعداد مخاطب از هفت میلیون در سال 92 به 25 میلیون مخاطب در سال 95 رسیده بود، اما در سال 96، از این آمار کم شده بود. اما با وجود این، به‌دلیل افزایش قیمت بلیت در سینماها، شاهد بالا رفتن رقم فروش فیلم‌ها در گیشه هستیم؛ فروشی که با کاهش 6.5 درصدی مخاطب همراه بوده است. ضمن اینکه طبق گفته کارشناسان سینمایی در یک ارزیابی جهانی، ایران با 24 میلیون بلیت و سرانه 0.3 بار مراجعه به سینما به نسبت جمعیت در رده‌های پایین (20 کشور انتهای جدول جهانی) قرار گرفته است.در میان فیلم‌های کمدی سال 96، «نهنگ عنبر» با 20 میلیارد و 945 میلیون تومان، «گشت2» با 19 میلیارد و 781 میلیون، «آینه بغل» با 18 میلیارد و 495 میلیون، «خوب، بد، جلف» با 16 میلیارد و 288 میلیون تومان و «اکسیدان» با 10 میلیارد و 787 میلیون تومان، پرفروش‌ترین فیلم‌های کمدی در سال96 بودند. در میان فیلم‌های اجتماعی نیز «رگ خواب» با چهار میلیارد و 931 میلیون، «زرد» با چهار میلیارد و 844 میلیون، «ماجرای نیمروز» با چهار میلیارد و 323 میلیون، «خفگی» با چهار میلیارد و هشت میلیون و «خانه دختر» با دو میلیارد و 850 میلیون بیشترین فروش را داشتند.

سال 1397

در اکران نوروز 97، دوباره شاهد بازگشت یک انیمیشن به سینمای ایران بودیم. انیمیشن «فیلشاه» رکورد «شاهزاده روم» را هم زد و ثابت کرد که مخاطبان سینمای ایران علاقه دارند که هنرمندان از کلیشه فیلم طنز بفروش فاصله بگیرند و فرصت را برای ژانرهای دیگر باز کنند. «به وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیا، فیلم سینمایی «لونه زنبور» سومین ساخته برزو نیک‌‌نژاد، «مصادره» به کارگردانی مهران احمدی، «فراری» به کارگردانی علیرضا داوودنژاد، «خرگیوش» به کارگردانی مانی باغبانی و «لاتاری» ساخته محمدحسین مهدویان از دیگر فیلم‌های اکران نوروز 97 بودند. با وجود اینکه فیلم‌ها از ژانرهای مختلف در چیدمان اکران قرار گرفته بودند، ولی همچنان دست‌های قدرتمندی در پخش و توزیع فیلم‌ بودند که سایه سنگین کمدی را روی سر سینمای ایران نگه می‌داشتند. برای سال 97، براساس آمار ثبت‌شده، فیلم سینمایی «هزارپا» بیشترین میزان مخاطب را به‌خود اختصاص داد و بیش از چهار میلیون بلیت برای آن فروخته شد و درنهایت ۲۷ میلیون و ٤١٠ هزار و ٨٣٦ نفر تعداد کل مخاطبان سینمای ایران بودند. در این سال، ۷۹ فیلم سینمایی روی پرده رفتند که در میان آنها ژانرهای سینمایی مختلفی وجود دارد. با این حال بیشترین سهم از گیشه به فیلم‌های‌ کمدی اختصاص یافته است که طی سال، گاهی بیش از سهم خود از اکران گرفتند. با نگاهی به جدول اکران‌های ۹۷، بین ۱۰ فیلم پرفروش سال، ۶ فیلم مضمونی کمدی و طنز داشتند. «هزارپا»، «مصادره»، «تگزاس»، «لونه زنبور»، «قانون مورفی»، «لس آنجلس تهران» این ۶ فیلم هستند.

سال 1398

نوروز 98 با جنجال‌های اکران یک فیلم طنز همراه بود. «رحمان 1400» ماحصل چندسال فرمانروایی فیلم‌هایی بود که نام کمدی را یدک می‌کشیدند و بر گرده اکران سینمای ایران نشسته بودند. فیلم با سوءاستفاده از محدودیت‌هایی که در سینمای ایران برای سایر فیلمسازان وجود دارد، سراغ تابوشکنی‌های سخیفی رفته بود و سازندگانش برای رسیدن به فروش بیشتر، از هرگونه کاری دریغ نکردند. فیلم برای اولین‌بار در سینماها رونمایی شد و واکنش‌ها و انتقادات مردم باعث شد که حساسیت رسانه‌ها نسبت به نمایش این فیلم در سالن‌های سینمایی بیشتر شود. دامنه اعتراضات به حدی رسید که وزارت ارشاد هم زیر بار مسئولیت اکران این نسخه از فیلم نرفت و تهیه‌کننده و پخش‌کننده متهم شدند که نسخه اصلاح‌نشده را اکران کردند و بعد از چند هفته، فیلم از پرده پایین کشیده شد. نوروز امسال شگفتی دیگری هم داشت. ده‌نمکی، سردمدار فروش در سینمای ایران بالاخره فیلمی را ساخت که نفروشد. «زندانی‌ها» نه‌تنها نتوانست رکورد فیلم‌های ده‌نمکی را بشکند، بلکه در بین فیلم‌های کم‌فروش سال قرار گرفت. فیلم «ژن خوک» به کارگردانی سعید سهیلی، «چهار انگشت» به کارگردانی حامد محمدی، «غلامرضا تختی» به کارگردانی بهرام توکلی و «متری شیش‌و‌نیم» به کارگردانی سعید روستایی دیگر فیلم‌های اکران نوروزی 98 بودند و البته از کنار «آهوی پیشونی سفید ۳» سید‌جواد هاشمی هم که برای ژانر کودک و نوجوان ساخته شده بود که در این ماه اکران شد، نباید گذشت. فروش 27 میلیاردی «متری شیش‌ونیم» نشان داد فیلم‌های غیرکمدی هم می‌توانند سردمدار فروش و جذب مخاطب در سینمای ایران باشند.