به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر اسبق ایران در نروژ با اشاره به در پیش بودن گام چهارم ایران در مسیر کاهش تعهدات هسته‌ای به «فرهیختگان» گفت: «کاهش تدریجی تعهدات هسته‌ای بیش از هر چیز اقدامی برای ایجاد فشار بر طرف‌های مقابل جهت عمل به تعهدات خود و ایجاد زمینه برای عمل طبق بند 36 برجام درصورت عمل‌نکردن آنها به این تعهدات بود.»
وی با اشاره به برداشته شدن سه گام قبلی و قرار گرفتن در آستانه گام چهارم گفت: «در این مدت به‌طور مشخص دو اتفاق افتاد؛ نخست اینکه ثابت شد اینستکس نمی‌تواند کارایی داشته باشد و اروپایی‌ها در قالب اینستکس توان مقابله با آمریکا و عملیاتی‌کردن ارتباط مالی و تجاری با ایران را ندارند و دوم اینکه اروپایی‌ها مخصوصا فرانسوی‌ها به این نتیجه رسیدند که در خارج از بحث اینستکس باید برنامه‌ای را تنظیم کنند که هم مورد موافقت ایران باشد و هم رضایت آمریکایی‌ها را به‌همراه داشته باشد.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی ادامه داد: «آمریکایی‌ها این موضوع را به ملاقات موکول کردند و طبیعتا طرف ایرانی هم اعلام کرد تا اقدام مثبتی از سوی آمریکا برای برداشتن تحریم‌ها صورت نگیرد، اقدامی برای ملاقات انجام نمی‌دهد.»
فرجی‌راد خاطرنشان کرد: «در چنین شرایطی فرانسوی‌ها درصدد تعدیل طرح پیشنهادی خود برآمده‌اند و با این وصف باید ماند و دید که آیا قبل از آغاز فاز چهارم کاهش تعهدات ایران، موفق خواهند بود یا خیر.»وی نهایی‌شدن چنین طرحی تا پیش از اجرای گام چهارم را چندان قابل انتظار ندانست و با اشاره به قفل‌شدن فضا بعد از مذاکرات نیویورک یادآور شد: «با وجود این نمی‌توان گفت فضا به کلی مسدود و تمام درها بسته شده است.»
این کارشناس مسائل ژئوپلیتیک در توضیح ضرورت برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای عنوان کرد: «طبیعتا وقتی طرف مقابل ما اقدام عملی در انجام تعهدات خود انجام نمی‌دهد، ایران نیز باید به‌صورت تدریجی از سطح عمل به تعهدات خود بکاهد.»
وی با اشاره به لزوم اقناع افکارعمومی در داخل و نیز در محیط بین‌الملل برای این فرآیند گفت: «اگر ایران بلافاصله بعد از خروج آمریکا مجموعه‌اقداماتی را که در سه گام قبل صورت گرفت انجام داده بود آنقدر تبلیغات می‌شد که ایران مقصر جلوه داده شود ولی الان در وضعیتی هستیم که می‌گویند ترامپ از برجام خارج شد و حتی رسانه‌های اروپایی می‌گویند اروپا توان اجرایی‌کردن تعهدات خود را ندارد.»فرجی‌راد درخصوص تاثیر گام‌های هسته‌ای ایران در محاسبات طرف اروپایی خاطرنشان کرد: «طرف مقابل این گام‌ها را جدی گرفته و اروپایی‌ها حتی تهدید کرده‌اند به شرایط قبل از برجام –ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت- بازمی‌گردیم.»
سفیر اسبق ایران در نروژ تصریح کرد: «عملی‌کردن این تهدیدات خیلی آسان نیست و در شرایط منطقه‌ای فعلی و بحران‌های مختلف که در منطقه وجود دارد، اروپایی‌ها به مصلحت نمی‌دانند مساله را حاد کنند.»
وی افزود: «اساسا اگر آنها وارد یک معامله با ایران شدند دلیل این موضوع بیش از هر چیز بحران‌هایی بود که در منطقه وجود داشت و آنها بیشتر نگران این بودند که نوعی درگیری در منطقه رقم بخورد. لذا به‌نظر نمی‌رسد اراده‌ای برای حرکت به سمت عملی‌کردن این تهدیدها ازجمله خروج از برجام در اروپا وجود داشته باشد؛ حتی اگر ایران گام چهارم را بردارد.»
فرجی‌راد ضافه کرد: «ایران در این مسیر به‌صورت تدریجی تعهدات خود را کم می‌کند و با رسیدن به نقطه صفر چندماهی فاصله داریم.»
این دیپلمات سابق کشورمان خاطرنشان کرد: «خروج اروپا از برجام صرفا یک احتمال بود و وقتی آقای جانسون قدرت گرفت مطرح شد ولی بعد انگلیسی‌ها جانسون را توجیه کردند و او از این موضع عقب‌نشینی کرد و مواضع مشابه مقامات دیگر اروپایی نیز اصلاح شد. لذا ممکن است جانسون حرفی در ابتدا زد تا خود را همراه آمریکا نشان دهد، اما اروپایی‌ها جلوی این اقدام را گرفتند.»
وی درخصوص این شائبه که تکثر گام‌های کاهش تعهدات هسته‌ای ممکن است تا حدی به لوث‌شدن و جدی گرفته نشدن ماجرا از سوی طرف مقابل منجر شود، گفت: «به هر ترتیب این مسیر تا جایی پیش می‌رود که تعهدات به صفر برسند و ما با این اقدامات به‌نحوی پیش رفتیم که حداقل مقصر از بین رفتن برجام شناخته نشویم. اگر ایران عجولانه عمل می‌کرد ایران هم جزء کشورهایی به شمار می‌آمد که به از بین رفتن برجام کمک جدی کردند. امروز اما ایران در انتهای صف است و تاریخ هم این موضوع را خواهد نوشت.»
فرجی‌راد در توضیح ابعاد احتمالی گام چهارم خاطرنشان کرد: «دولت با توجه به اینکه نمی‌خواهد برجام از بین برود سعی می‌کند گام چهارم قدری با استیضاح ترامپ هماهنگ باشد. به هر ترتیب هرچند شانس استیضاح بالا نیست اما اکنون دنیا گوشه نگاهی به استیضاح ترامپ دارد. ضمن آنکه تا یک‌سال دیگر در آمریکا انتخابات انجام می‌شود و این احتمال ولو به‌صورت اندک وجود دارد که ترامپ با این استیضاح بازنده انتخابات باشد. لذا به‌نظر می‌رسد دولت با گوشه نگاهی به این موضوع در حال سبک و سنگین کردن نحوه معامله با کاندیداهای دیگر و درواقع جانشین ترامپ است.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی ادامه داد: «ما در گام سوم فعالیت تحقیق و توسعه را افزایش دادیم و ممکن است در گام چهارم اقداماتی مثل افزایش تعداد سانتریفیوژها یا غنی‌سازی در دستورکار باشد.»
وی افزود: «این موضوع تا حد زیادی بستگی به تحولات جاری در محیط بین‌الملل دارد. اولا باید دید فرانسوی‌ها و اروپایی چه اقدامی می‌کنند. ثانیا شرایط داخلی آمریکا نیز در این مرحله تعیین‌کننده است. ثالثا گفت‌وگوهایی که در منطقه شکل گرفته نیز می‌تواند ولو به‌صورت اندک پارامتری تاثیر‌گذار باشد. کویتی‌ها تحرکاتی را شروع کرده‌اند. عربستان اقداماتی انجام داده و تعدادی از ماهی‌گیران ایرانی را بعد از مدت‌ها آزاد کرده است. آتش‌بس در یمن در حال جدی‌شدن است و عربستانی‌ها و اماراتی‌ها به فرانسوی‌ها اعلام کرده‌اند آمادگی آتش‌بس دارند. اینها بی‌ارتباط با این مسائل نیست و تا روز آخر نمی‌توان پیش‌بینی خیلی دقیقی از جزئیات گام چهارم داشت، چراکه تحولات بین‌المللی مدام در حال تغییر فضاست و این تحولات بر گام چهارم بی‌تاثیر نیست.» فرجی‌راد در پایان پیش‌بینی کرد گام چهارم به احتمال زیاد ناظر به میزان غنی‌سازی بوده و ایران حجم غنی‌سازی را افزایش دهد.