چالش مانکن

سیدمهدی موسوی‌تبار،روزنامه‌نگار: تیزر یک قطعه موسیقی به‌نام «تهران توکیو» از ساسی مانکن در صفحه شخصی‌اش منتشر شده است. نزدیک به 6 میلیون نفر از این تیزر 28 ثانیه‌ای بازدید کرده‌اند. حدود 120 هزار کامنت زیر این پست دیده می‌شود که اکثر آنها تعریف و تمجید از این قطعه است و در میان آنها بازیگران و چهره‌های مشهوری دیده می‌شوند که داخل ایران فعالیت می‌کنند و در پست‌ها و استوری‌های خودشان از اخلاق و هنر فاخر و توجه به نسل‌های جدید می‌گویند.

این قطعه با حضور یک ستاره مشهور فیلم‌های پورن و بازسازی سکانس معروف فیلم «ابد و یک روز» ساخته شده است. باتوجه به اسم قطعه، احتمالا بخش‌های دیگری از آن در توکیو ساخته شده و مانند اکثر قطعات ساخته‌شده توسط ساسی، ملغمه‌ای است از الفاظ رکیک و اسامی مخرب یا مواد مخدر و بعضی ارجاعات گل‌درشت سیاسی و بی‌فایده. مساله عجیب، تلخ و مهم اما واکنش‌های مثبت و دفاعیات غیرقابل توجیه بخش اعظمی از مردمی است که در داخل ایران زندگی می‌کنند و با استدلال «همه باید فرصت فعالیت داشته باشند» زیر پست تیزر قطعه جدید ساسی، از آن دفاع می‌کنند. آنهایی که خودشان فرزند دارند، اما آنقدر مطالعه ندارند که بدانند در همه‌جای جهان، قانون دربرابر محتواهای غیراخلاقی و به‌طور خاص پورن از کودکان و نوجوانان دفاع می‌کند و حتی در آزادترین کشورها هم از حریم کودک و نوجوان به‌شدت و قاطعانه دفاع می‌شود.برخی معتقدند باید بین قطعه موسیقی و نماهنگ آن تفاوت قائل شد و گروهی دیگر اما ارائه توام آن توسط خواننده را آگاهانه و حساب‌شده می‌دانند و مرزی بین صدا و تصویر این قطعات قائل نیستند. فارغ از این تحلیل‌ها در فرم اما بهتر است کمی به صورت‌مساله بپردازیم.

یک خواننده جوان که در دهه80 و به همراه گروهی از دوستانش، قطعاتی را تولید و در شبکه‌های فارسی زبان پخش می‌کرد، آنقدر محبوب شد که برای یکی از کاندیداهای انتخابات پرسروصدای 88 قطعه مخصوص تولید و حتی از او حمایت کرد. پس از مدتی و درحالی‌که چندان در داخل موفق نبود، مهاجرت کرد و بعد از تولید و پخش قطعات مختلف، در سال 97 و با آهنگ «جنتلمن» مجددا مشهور شد و شنیده شدن میلیونی این قطعه در داخل دوباره او را سر زبان‌ها انداخت و تغییرات مالی و جایگاهی مثبت برایش رقم زد. استقبال از این آهنگ از طرف کودکان و نوجوانان به‌حدی بود که حتی پای آن به مدرسه هم باز و به مناسبت روز معلم! از بلندگوی برخی مدارس پخش شد؛ اتفاقی که منجربه تغییر چند مدیر مدرسه شد و این خواننده ادعا کرد حتی استعفای وزیر آموزش‌وپرورش هم به آهنگ او ربط دارد.

ساسی اسفند سال گذشته و همراه با تعدادی از خوانندگان مشهور آن‌طرفی به عربستان سعودی رفت و اصرار داشت که پس از انتشار آهنگ «دکتر» در روزهای ابتدایی کرونا، کارنامه خود را سیاه و سیاه‌تر کند. دریافت پول از سعودی‌ها هم با واکنش‌های اغلب منفی مواجه شد، اما قطعه «دکتر»ش با نمایش عریانی بیشتر و ابتذال در کلام و ملودی طرفدارانی هم در داخل داشت. تعداد این طرفداران البته نسبت‌به «جنتلمن» کمتر شده بود، اما همچنان غالب این هواداران، کودکان و نوجوانان و درنهایت دانش‌آموزان بودند. آنهایی که سهمی از موسیقی داخلی نداشتند و آنچه در حوزه موسیقی برایشان در شبکه‌های «پویا» و «نهال» پخش می‌شد، چیزی شبیه به شوخی بود. گروهی دیگر مثل همیشه قائل به محدودکردن فضای مجازی و اینستاگرام بودند و خبری از واکاوی و بررسی فنی و ارائه راهکارهای همراه با مطالعه و نه احساسی، نبود.

   دست به دامن ابتذال

موسیقی در داخل و خارج از کشور اوضاع خوبی ندارد و کارشناسانش معتقدند پول، این وضعیت را به‌وجود آورده است. بنگاه‌های شرط‌بندی، برای کسب درآمد بیشتر هر کاری می‌کنند و نشان دادند که هم می‌توانند خوانندگان مشهور آن‌طرفی را جذب کنند و هم خوانندگان دسته‌چندم داخلی را. حالا و پس از حضور یک ستاره پورن در کلیپ تازه ساسی، عده‌ای می‌گویند همه اینها می‌تواند قطعاتی از یک پازل بزرگ باشد که هدفش درنهایت جذب دنبال‌کننده‌های بیشتر و درپی آن، کسب درآمدهای هنگفت باشد. اما سوال اصلی این است که در حوزه و بازار موسیقی داخلی ما چه اتفاقاتی افتاده است که قطعات ضعیف و مبتذلی مانند «دکتر» و«تهران توکیو» ساخته می‌شود و خیال سازندگانش هم راحت است که در داخل ایران با استقبال مواجه می‌شوند. نکته جالب اما اینجاست که مدیران موسیقی ارشاد ادعا دارند که در ارائه مجوزها سعی کرده‌اند به نیازهای نسل جدید توجه کنند و با تسامح به برخی ترانه‌ها و تنظیم جواز بدهند. قطعه تازه ساسی مانکن، یک ابتذال کامل است و مخاطب آگاه، این سوال جدی و ترسناک را از خودش دارد که قدم بعدی این مسیر چیست و کجاست؟ خانواده‌ها قرار است خودشان را برای چه پدیده تازه‌ای آماده کنند؟ آیا تنها راه چاره به قول مدیر شبکه پویا، شکایت از این خواننده است؟ آیا این مدیر و مدیران دیگر نباید پاسخگوی وضعیت فعلی موسیقی و سلیقه کودکان و نوجوانان ما باشند؟ الان دیگر صرفا مساله ابتذال کلام و ریتم در میان نیست و پای مسائل جنسی و آموزش و الگوسازی‌های غیرمستقیم و مستقیم در میان است.  بازی ترویج بی‌بند و باری و تبلیغ آن با استفاده از ستاره‌های مشهور پورن، درنهایت به ضرر این خواننده و دست‌اندرکاران پشت‌پرده تمام می‌شود، زیرا سابقه تاریخی ایرانیان نشان می‌دهد برخلاف آنچه در رسانه‌های مجازی و ماهواره‌ای مطرح می‌شود، نسبت‌به این موضوع، هنوز هم حساسیت‌های زیادی وجود دارد و تحلیل درستی از آن‌سو نسبت‌به جامعه ایرانی وجود ندارد.

درنهایت شاید گفتنش تلخ باشد، اما داستان این است که یک جوان که در داخل ایران مشهور شده و رشد کرده، می‌تواند با انتشار یک قطعه درطول سال، چنان فضا را آلوده و پیچیده کند که ده‌ها دستگاه و رسانه مرتبط و غیرمرتبط به آن واکنش نشان دهند و درنهایت به یک تصمیم قاطع و منطقی نرسند. ساسی مانکن در سه سال اخیر، سه قطعه جنجالی منتشر کرده که هر سه آنها پرطرفدار و محبوب بوده و در این سه سال، اتفاق خاصی برای مقابله فرهنگی و موسیقایی با او نیفتاده است.