به گزارش «فرهیختگان»، در طول سالیان گذشته یکی از لوازم پیشرفت هر نظام و جامعهای، بهره‌گیری از اندیشه‌ها و عمق‌یافته‌های متفکران و نخبگان آن زمان بوده است؛ در بین اسلام‌شناسان و عالمان دینی معاصر، قطعا استاد شهید مطهری از معدود قهرمانان این میدان است که آثار او در مقایسه با آثار دیگر اندیشمندان بزرگ، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است. شهید مطهری را از این جهت که بر ارائه اسلام متکی بر مبنای اصیل و معتبر اصرار ورزید و از اجتهادهای غیرمستند به‌شدت پرهیز می‌کرد و برحذر می‌داشت، شخصیتی منحصر و نادره زمان بود. استاد مطهری در اسلام‌شناسی و فنون مختلف اسلام و قرآن، کم‌نظیر بود. بنابراین در زمان معاصر تنها کسی که هم از لحاظ کمیت و هم از لحاظ کیفیت، خوب‌ترین فرآورده‌ها را تقدیم محیط اندیشه اسلامی کرده، شهید مطهری است. مطهری از معدود اندیشمندانی قلمداد میشود که در آن واحد، علم و دین را ممزوج با هم ساخته و پرداخته کرده و با زبانی شیوا، رسا و ساده به جان عموم تزریق می‌کرد. او توانست با استعانت از تعالیم الهی و آموزه‌های دینی و قرآنی انحرافات موجود در جامعه را شناسایی و با ریشه‌یابی علل و عوامل آن به بیان راهکارها و نکات کلیدی و راهگشا بپردازد.
شهید مطهری همیشه دنبال نیازهای نسل معاصر بوده و آثار او ابعاد مختلفی را پوشش می‌دهد؛ از داستان راستان برای نوجوانان گرفته تا اصول فلسفه و روش رئالیسم برای فلاسفه. این نشان از این است که مطهری در متن جامعه بوده و نیازهای فکری، معنوی و روحی جوانان را شناخته و در همه آن حوزه‌ها ورود بسیار عالی داشته است. به همین دلیل است که او الگو و نمونه متعالی از یک استاد و معلم واقعی است. بنابراین دانشگاه آزاد اسلامی تلاش دارد با اجرای طرح ملی بینش مطهر، مروج فکری و معنوی اسلام ناب در سطح دانشگاه باشد.
مقام‌معظم‌رهبری نیز از مدیران دانشگاه سه چیز را مطالبه کرده‌اند؛ اول حفظ کیان دانشگاه آزاد اسلامی، دوم تقویت و شکوفایی گفتمان اسلامی و سوم گفتمان انقلابی است. این سه مطالبه سرلوحه همه مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی است و طرح بینش مطهر میتواند با انسجام و برنامه‌‌ریزی دقیق‌تر و همچنین استمرار جزء سرفصل‌های همین سه مطالبه باشد. به اذعان مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی تفکر استاد مطهری یک تفکر ناب اسلامی است که با خیال راحت می‌توان مطالعه آن را به نسل جدید توصیه کرد. فلسفه پسوند اسلامی موجود در اسم دانشگاه آزاد اسلامی نیز این است که بتواند الگویی از یک دانشگاه ایرانی اسلامی ایجاد کند. بر همین اساس قرار است طرحی با عنوان بینش ملی مطهر در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شود که متقاضیان میتوانند برای شرکت در مرحله اول این طرح، تا ۱۳ بهمن‌ماه ۱۳۹۹ ثبتنام کنند. ارتقای مرتبه هیات‌علمی، مرخصی‌های تشویقی برای کارکنان، دریافت مبالغی پول نقد، زیارت عتبات عالیات، استفاده از امکانات آموزشی، فرهنگی، ورزشی و... از امتیازات طرح برای برگزیدگان دوره‌های مذکور است.
طرح بینش ملی مطهر با هدف ایجاد یک نظام فکری و منسجم
محمد نیرو، معاون توانمندسازی مرکز جذب و امور هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص طرح ملی بینش مطهر توضیح داد: «دانشگاه آزاد اسلامی با داشتن حدود 70 هزار عضو هیات‌علمی و استادان مدعو در صدها رشته مختلف، از پدیده‌های علمی-فرهنگی شگرف کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است. با توجه به جایگاه رفیع و نقش محوری اعضای هیات‌علمی در توسعه جایگاه علمی کشور، تحقق دانشگاه تمدن‌‌ساز اسلامی و همچنین تربیت همه‌‌جانبه صدها هزار دانشجوی این دانشگاه، داشتن برنامه جامع توانمندسازی استادان در تقویت ظرفیت‌‌های علمی و تربیتی ایشان، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌‌کند.»
او اضافه کرد: «بر این اساس و همسو با ماموریت‌محوری معاونت توانمندسازی و سامان‌دهی مرکز جذب و امور هیات‌علمی در این خصوص، یکی از برنامه‌‌های تنظیم‌شده برای استادان، طرح بینش مطهر است.»
او در پاسخ به این سوال که هدف طرح بینش مطهر چیست، توضیح داد: «این طرح با هدف ایجاد یک نظام فکری و منسجم و فراتر از انباشت دیگری از اطلاعات معرفتی برای استادان است و هیچ جامعهای فراتر از اندیشههای استادانش رشد نخواهد کرد. استادانی که بر اساس انتظار، جایگاه و امکان خود، میتوانند مبتنی‌بر این معارف، بسیاری از سوالات و شبهات معمول دانشجویان و حتی فرزندان خود را به‌درستی رفع کنند.»
نیرو در ادامه اظهار کرد: «سوالاتی از‌جمله اسلام یا غرب، کدامین انسان محورتر است، همه محدودیت در اسلام سدی برای ایجاد و نشاط نمی‌شود؟ آیا آزادی و حجاب در تقابل یکدیگر نیستند؟ توجیه دعا در معادلات علمی چیست؟ تربیت دینی، تحجر است یا روشنفکری؟ و سوالاتی از این دست همان سوالاتی هستند که استادان میتوانند به آنها پاسخ دهند.»
او تاکید کرد: «امید است از این ره گذر، کادرسازی و تربیت استاد و مربی برای گسترش طرح حتی برای عموم اقشار جامعه در راستای رسالت و مسئولیت اجتماعی دانشگاه و ان‌شاءالله زمینه‌‌سازی اندیشه ظهور صورت پذیرد.»
معاون توانمندسازی مرکز جذب و امور هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص محتوای طرح بینش مطهر نیز صحبت به میان آورد و گفت: «این طرح بر اساس آثار شهید مطهری با ساختار نظام‌‌مند و به‌صورت موضوعی در سیر آسان به سخت طراحی‌شده و با حضور اساتید مجرب دانشگاهی و حوزوی برگزار میشود. آثاری که مورد وثوق بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی و تایید و تاکید مقام‌معظم‌رهبری بوده است.» به گفته او طرح مزبور درقالب 11 مرحله و بر اساس ۴۰ جلد کتب بینش مطهر و همراه با ۱۱ جلد کتب بینش و رفتار قرآنی تنظیم شده است.
مشوق‌های استادان شرکت‌کننده در طرح بینش مطهر
نیرو در ادامه سخنان خود درخصوص مشوق‌های استادان شرکت‌کننده در طرح بینش مطهر نیز صحبت به میان آورد و گفت: «جدا از تحقق هدف معنوی و اصلی ذکرشده برای طرح حاضر، استادانی که در این دورهها ثبتنام کرده و با موفقیت آن را سپری کنند، مشمول امتیاز ارتقا مبتنی‌بر ماده یک فرهنگی آیین‌نامه مربوطه قرار می‌‌گیرند. همچنین استادان حقالتدریس موفق در این دوره که در فراخوان سال ۹۹ نیز ثبتنام کنند، در اولویت صلاحیت‌‌های عمومی مرکز جذب قرار خواهند گرفت.»
به گفته او توانمندی‌‌‌های حاصله در دوره میتواند به‌طور ضمنی در ارتقای نتایج ارزیابی عملکرد استادان مبتنی‌بر برگه‌‌های جدید نظرسنجی از دانشجویان، مؤثر باشد. همچنین استادان علاقه‌مند و برگزیده میتوانند با دریافت حقالتدریس، در برگزاری کلاس‌‌های مربوطه در داخل و خارج از دانشگاه سهیم شوند.
معاون توانمندسازی مرکز جذب و امور هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره فرآیند اجرای طرح بینش مطهر نیز توضیح داد: «متقاضیان برای شرکت در مرحله اول این طرح، باید در سامانه مربوطه به نشانی http://binesh.iauec.ac.ir تا ۱۳ بهمن‌ماه ۱۳۹۹ ثبتنام کنند. در این مرحله، ۵ کتاب بر اساس بخش‌‌های مقرر، مورد مطالعه و طی ۱۲ هفته مورد تدریس، مباحثه و ارائه قرار می‌‌گیرد.»
او اظهار کرد: «نحوه تهیه و خرید کتاب‌‌ها از طریق سایت انجام خواهد شد؛ در چهاردهم بهمن‌ماه مقارن با شب میلاد حضرت فاطمه زهرا، جلسه افتتاحیه و توجیهی طرح با حضور سیدمحمد‌صالح هاشمی‌گلپایگانی برگزار میشود که در آن شرح جامعی از چرایی، چیستی و چگونگی این دوره تبیین خواهد شد.»
نیرو در پایان گفت: «شرحی که در کتاب اول این مرحله به آن اختصاص یافته است پس از آن هر هفته یک جلسه آموزشی به شکل آنلاین با امکان دسترسی آفلاین به فیلم ارائه میشود. در این میان شرکت‌‌کنندگان گروه‌‌بندی شده و با انتخاب یک تسهیلگر برای هر گروه، مباحثه و کارگاه ارائه محتوای مقرری صورت می‌‌پذیرد. ارزیابی این دوره بر اساس شرکت در کلاس‌‌ها، همچنین حضور فعال در گروه‌‌های مباحثه و کارگاه‌‌ها انجام خواهد شد.»
بینش مطهر، زمینه‌ساز آشنایی نسل جوان با اندیشههای شهید مطهری
دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی نیز در برگزاری دوره ملی بینش مطهر نقش اساسی دارد. دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی به‌منظور ترویج اندیشههای استاد شهید مرتضی مطهری در زمینه اسلام‌شناسی و روشنفکری اسلامی در قالب دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در دو بخش آموزشی و تربیت مربی با همکاری نهاد مقام‌معظم‌رهبری، معاونت فرهنگی و مرکز جذب و امور هیات‌علمی اقدام به برگزاری این طرح کرده است.
سمیه قدیری، سرپرست دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص این طرح توضیح داد: «اجرای این طرح اقدام موثری در ایجاد نظام فکری و بسترسازی اعتقادی بر‌اساس تعالیم اسلامی است که میتواند زمینه‌ساز آگاهی و آشنایی نسل جوان کشور با اندیشههای استاد شهید مطهری و بسط و توسعه تعالیم اسلامی شود.»
او هدف از اجرای این دورهها را ایجاد نظم فکری و روش زندگی اسلامی-ایرانی دانست و افزود: «هستی‌شناسی و توحید بدنه درخت معرفت است و ارتباط انسان‌شناسی و توحید میتواند درخت انسانیت را مزین به ریشه توحید و ایمان کند؛ بنابراین برای بسط و گسترش شجره‌طیبه انسانیت و جهان‌بینی توحیدی باید انسان موحد و آزاد را به مفاهیم توحید، معاد، عدل، نبوت و امامت آشنا کرده و از این طریق بتوانیم بستر اولیه فکر سالم و مطمئن اسلامی را فراهم آوریم.» قدیری در ادامه افزود: «آثار شهید مطهری دارای مبانی عمیق فکری و فلسفی با زبان ساده و روان است که می‌توان با بیان آنها به حقیقت انسانیت دست یافت.»
سرپرست دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی دیگر هدف اجرای این طرح را ایجاد مبانی فکری اسلامی دانست و افزود: «انسان امروز باید بداند برای دورماندن از انحراف و سردرگمی‌ها باید به ریسمان امامت چنگ انداخت و حرکت به‌سوی قله‌های رستگاری فردی و اجتماعی را تجربه کرد.»
او همچنین بیان کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی نقش موثری در توسعه دانش و ارتقای فرهنگ در سطوح مختلف جامعه داشته و دارد لذا این دفتر به‌عنوان متولی تربیت نیروی انسانی توانمند از طریق شناسایی نیازهای آموزشی و برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در دانشگاه درنظر دارد نسبت به برگزاری دوره‌های مذکور در سطح دانشگاه آزاد اسلامی و برای آحاد مردم جامعه اقدام کند.»
سیر مطالعاتی بینش مطهر در 11 مرحله تدوین شده است
قدیری افزود: «با استفاده از پتانسیل‌های دانشگاه، دوره‌های یادشده با عنوان سیر مطالعاتی بینش مطهر در 11 مرحله تدوین و محتوای برنامه درسی آن تهیه شده است که شامل امتیازات و تسهیلاتی برای کارکنان، اعضای هیات‌علمی و مدیران است.»
سرپرست دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی زمان شروع برگزاری دوره بینش مطهر را از 14 بهمن‌ماه اعلام کرد و افزود: «امتیاز اولویت استفاده از وام‌های دانشجویی صندوق رفاه دانشجویی یا وزارت علوم، استفاده از تخفیف‌های دانشجویی از امتیازات این دوره برای دانشجویان مقاطع مختلف است.»
ارتقای مرتبه هیات‌علمی یکی از امتیازات طرح ملی بینش مطهر است
قدیری همچنین به تجربه 20ساله دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی در برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت اشاره کرد و گفت: «چنانچه موضوعات و محورهای اصلی دوره‌های بینش مطهر منجر به تولید و چاپ مقالات ISC و یا علمی پژوهشی شود، استفاده از امتیازات تشویق مقالات علمی است.»
او مهم‌ترین دغدغه دفتر را ارتقای سطح توانمندسازی کارکنان، اعضای هیات‌علمی و مدیران اعلام کرد و افزود: «از دیگر امتیازات طرح می‌توان به امتیاز ارتقای مرتبه هیات‌علمی اشاره کرد که درخصوص مشاوره و راهنمایی پایان‌نامه‌هایی با موضوعات و محورهای اصلی دوره‌های بینش مطهر است.» او همچنین ادامه داد: «کسب گواهینامه پایان‌دوره آموزشی این طرح در ارتقای مرتبه هیات‌علمی موثر است.»
مرخصی‌های تشویقی برای کارکنانی که در طرح ملی بینش مطهر شرکت می‌کنند
قدیری، دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی را مرکزی پویا و فعال معرفی و بیان کرد: «در برگزاری این طرح برای کارکنان نیز امتیازاتی درنظر گرفته‌ایم که افراد پس از گذراندن هر مرحله مبالغی پول نقد و همچنین مرخصی‌های تشویقی دریافت کنند.»
او زیارت عتبات‌عالیات را از دیگر مزایای این طرح خواند و گفت: «استفاده از امکانات آموزشی، فرهنگی، ورزشی و... نیز از امتیازات طرح برای برگزیدگان دوره‌های مذکور است.»
سرپرست دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی همچنین شیوه اجرای دوره‌های آموزشی مذکور را باتوجه به دوران کرونا، مجازی خواند و افزود: «طرح مذکور به‌منظور احیای حرکت روشنفکری اسلامی در ایران موثر خواهد بود و برای مقابله با جمود عامیانه و خرافه‌پرستی باید تلاش کنیم که مبانی اسلام ناب محمدی را توسعه ببخشیم.»
* نویسنده: سارا طاهری، روزنامه‌نگار