به گزارش «فرهیختگان»، مدتی است که مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی مدارسی با عنوان «بوستان تربیت» را در دستور‌کار خود قرار داده‌اند. مدارسی که مبتنی‌بر آموزه‌های تعلیم و تربیت اسلامی بوده و نقشه راه آن نیز تربیت سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش است. درواقع مدارس بوستان تربیت به‌دنبال این هستند که فارغ‌التحصیلان به‌مراتبی از حیات طیبه دست پیدا کنند.
درواقع قرار است دانش‌آموزان در این مدارس در کنار مفاهیم علمی با مهارت‌هایی که در زندگی فردی و جمعی به آن نیازمندند، آشنا شوند؛ بنابراین در این مدارس محفوظات محض و حافظه‌محوری کنار گذاشته میشود و افرادی که از این‌گونه مدارس فارغ‌التحصیل می‌شوند، باید حداقل یک مهارت را که منتج به اشتغال شود را بیاموزند. دانش‌آموزان مدارس بوستان تربیت در کنار تقویت بنیه علمی باید به یک مهارت هم تسلط داشته باشند.
آن‌طور که معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس سازمان سما چندی پیش گفته است دانش‌آموزان مدرسه بوستان تربیت علاوه‌بر تسلطی که به زبان عربی دارند، باید به یک زبان خارجی نیز مسلط شوند. دانش‌آموزان در این مدارس در دوره متوسطه دوم در کنار دروس تعریف‌شده و رسمی، با موضوعاتی همچون منطق، فلسفه، تاریخ اسلام و فقه اسلامی آشنا خواهند شد. کسانی که از مدرسه بوستان تربیت دیپلم می‌گیرند، باید علاوه‌بر مفاهیم علمی در زمینه‌های کاربردی زندگی و اجتماعی از همسالان خود برتر باشند. در مدرسه بوستان تربیت به‌جای زنگ تفریح، زنگ بازی و مهارت درنظر گرفته شده و برنامه‌های خاصی برای زنگ بازی و مهارت پیش‌بینی شده است. در بوستان تربیت دانش‌آموزان از پایه پیش‌دبستانی تا متوسطه دوم تحصیل خواهند کرد و با توجه به مدیریت هزینه‌ها در این مدارس تلاش خواهد شد تا شهریه دریافتی از میانگین مدارس غیردولتی کمتر باشد. به دانش‌آموزان این مجموعه از دوران مهدکودک تا مرحله دیپلم، مسئولیت‌‌پذیری آموزش داده میشود و وجه تمایز این مدارس در آینده نمرات و مدال‌های المپیکی نخواهد بود، بلکه این دانش‌آموزان کارآمدی، آگاهی به دانش‌ها، تاریخ، اطلاعات روز و... را خواهند آموخت. دانشگاه آزاد اسلامی سعی دارد دانش‌آموزان در یک محیط کاملا تعریف‌شده در نظام تعلیم و تربیت اسلامی مورد آموزش و تربیت قرار بگیرند. برای رسیدن به این چشم‌انداز فضایی استاندارد نیاز است که بوستان تربیت این فضا را برای آنها مهیا می‌کند.
سلطانی‌صبور: مدرسه بوستان تربیت نمونه عملی در تراز سند تحول
عطاءالله سلطانی‌صبور، رئیس مرکز مدیریت و راهبری دارالفنون دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص چشم‌انداز این مدارس گفت: «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در سال 91 به‌تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و بارها مورد توجه مقام‌معظم‌رهبری و مورد تاکید ایشان نیز قرار گرفته است. مقام‌معظم‌رهبری خواستند برای اجرایی‌شدن این سند برنامه‌ریزی‌های لازم صورت بگیرد.»
او اضافه کرد: «در این سند الزاماتی مطرح و به 6 ساحت اشاره‌شده که باید به آنها توجه اساسی شود، اما متاسفانه تا به حال توجهی به این سند نشده است. مقام‌معظم‌رهبری نیز از اجرایی نشدن این سند بارها گلایه کردند. حدود 9 سال از تصویب این سند می‌گذرد و نه‌تنها این سند بازنگری نشده بلکه اجرایی نیز نشده است.»
رئیس مرکز مدیریت و راهبری دارالفنون دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه مهم‌ترین حسن این سند جامع‌بودن آن است، اظهار کرد: «سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش جامعیت داشته و تمام متفکران تعلیم و تربیت روی این سند اجماع دارند. به‌عبارت بهتر یک اجماع ملی درخصوص ضرورت اجرایی این سند وجود دارد و حدود 600 دانشمند برتر تعلیم و تربیت کشور در تدوین آن نقش اساسی داشتند.»
او تاکید کرد: «اما این سند به‌دلیل برخی از مسائل اجرایی نشده است؛ اخیرا مقام‌معظم‌رهبری بیانیه‌ای به‌عنوان بیانیه گام دوم انقلاب را مطرح کردند که در این بیانیه نیز 7 موضوع را برجسته کردند. بحث علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و آزادی، عزت ملی روابط خارجی و مبارزه با دشمن و بخش هفتم بحث سبک زندگی ایرانی-اسلامی بود.»
سلطانی‌صبور با بیان اینکه درخصوص 6 موضوع اول مقام‌معظم‌رهبری توضیحاتی ارائه‌دادند و ضروریات آن را مطرح کردند، تصریح کرد: «اما موضوع سبک زندگی اسلامی-ایرانی را به زمان دیگری موکول کردند. بطحایی، معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی با تجربه 40 ساله‌ای که درخصوص تعلیم و تربیت داشت، زمانی که به دانشگاه آزاد اسلامی آمد تصمیم گرفت به دستور مقام‌معظم‌رهبری لبیک گفته و نمونه عملی مدرسه در تراز سند تحول را پیاده کند.»
او در ادامه افزود: «بنابراین بطحایی هدف‌گذاری در این خصوص را آغاز کرد و مسئولیت این کار به بنده واگذار شد. ساختار این مدارس نیز به‌نام مرکز دارالفنون شناسایی شد و به‌عنوان مرکز قرار گرفت. اگر این اتفاق صورت گرفته و یک مدرسه در تراز سند تحول شکل بگیرد، برای مدارس دیگر کشور نیز یک الگوی عملی خواهد بود.»
او با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی دولتی نیست، اضافه کرد: «بنابراین این دانشگاه بهترین دانشگاه برای پیاده‌سازی سند تحول بنیادین و راه‌اندازی این مدارس بود و درنهایت با راه‌اندازی آن خدمت بزرگی برای کشور و ملت شریف ایران اسلامی خواهد بود.»
دنبال این هستیم تا مدارسی در سطح و تراز سند تحول ایجاد کنیم
رئیس مرکز مدیریت و راهبری دارالفنون دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اسم این مدارس در ابتدا دارالفنون نامگذاری شد، بیان کرد: «درنهایت با توجه به ملاحظاتی نام این مدارس از دارالفنون به بوستان تربیت تغییر پیدا کرد. قسمت دخترانه باعنوان بوستان تربیت فاطمی و پسرانه با عنوان بوستان تربیت علوی نامگذاری شده است.»
سلطانی‌صبور درخصوص اهداف راه‌اندازی این مدارس نیز صحبت به میان آورد و گفت: «به‌دنبال این هستیم تا مدارسی در سطح و تراز سند تحول ایجاد کنیم که در آنها هم دغدغه‌های مقام‌معظم‌رهبری و هم 600 متفکری که این سند را نوشته و 6 ساحت برجسته برای آن تدوین کردند، پیاده شود. همچنین به‌دنبال این هستیم تا در این مدارس 7 موضوعی که مقام‌معظم‌رهبری در بیانیه گام دوم مطرح کردند را پیاده کنیم.»
او با تاکید بر اینکه به‌طور خلاصه تصمیم داریم در این مدارس سبک زندگی ایرانی-اسلامی را پیاده کنیم، توضیح داد: «در این مدرسه می‌خواهیم دانش‌آموزانی تربیت کنیم که در علم اشتیاق داشته و معنویت و اخلاق را مدنظر قرار دهند، عدالت و مبارزه با فساد را درپیش گرفته و به استقلال وطن خویش افتخار کرده و به‌دنبال استقلال باشند. همچنین عزت ایرانی برای آنها مهم باشد.» او با تاکید بر اینکه دانش‌آموزان در این مدرسه باید به زبان فارسی توجه ویژه داشته باشند، گفت: «دانش‌آموزان باید به ایرانی بودن خود افتخارکرده و بزرگان ایران‌زمین را بشناسند. خلاصه اینکه به‌دنبال این هستیم تا سبک زندگی ایرانی-اسلامی را بتوانیم در این مدارس پیاده کنیم.»
رئیس مرکز مدیریت و راهبری دارالفنون دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص مولفه‌های این مدارس نیز توضیح داد: «در این مدارس 6 پروژه طراحی شده؛ وظیفه هر پروژه نیز تولید سند است. قرار بر این شد مدارسی که در بیرون دانشگاه این اقدام را انجام دادند، شناسایی شوند اما مدرسه‌ای پیدا نکردیم که این سندها را تولید کرده باشند. مثلا سند درخصوص بهسازی فضای آموزشی؛ در فضای آموزشی تاکیدمان بر الگوی فضای آموزشی اسلامی-ایرانی است.»
او در ادامه با بیان اینکه به 8 هوش دانش‌آموز در فضای آموزشی و برنامه درسی تاکید میشود، اظهار کرد: «به منابع انسانی یعنی همان معلم‌هایی که تربیت می‌شوند نیز توجه شده است که در این پروژه مراحلی طی و منابع انسانی ما گزینش شده و بهترین‌ها انتخاب می‌شوند.»
سلطانی‌صبور تاکید کرد: «هر فردی با هر شرایطی می‌تواند در این گزینش شرکت کند و در آزمون مدارس بوستان تربیت شرکت کند و مهم نیست از دانشگاه آزاد اسلامی باشد یا از دانشگاه‌های دیگر. دانش‌آموزان نیز گزینش خواهند شد و پروژه بعدی خدمات رفاهی است؛ در این پروژه نیز 4 کمیته وجود دارد که مشاوره دانش‌آموزان، اولیا و... را برعهده دارند.»
او تاکید کرد: «اداره بخشی از این مدرسه نیز به‌دست خود دانش‌آموزان سپرده میشود؛ به‌عبارتی خود دانش‌آموزان دیگر تکلیفی به منزل نمی‌برند و در مدرسه کارها را انجام داده و درس می‌خوانند. تمام درس‌ها و مهارت‌هایی که در این مدارس آموزش داده می‌شوند، ناظر به 8 هوش تعلیم و تربیت است.»
رئیس مرکز مدیریت و راهبری دارالفنون دانشگاه آزاد اسلامی توضیح داد: «طبق دیدگاه روان‌شناسان هر یک از انسان‌ها و دانش‌آموزان در یک یا چند هوش می‌توانند نابغه باشند و وظیفه ما این است که متوجه شویم دانش‌آموزان در کدام از این هوش‌ها نبوغ داشته و می‌توانند برجسته شده و درنهایت مهارت‌آموزی کنند. بنابراین هر دانش‌آموز حتما در یکی از این موارد نسبت به دیگران ممتاز خواهد بود.»
او اضافه کرد: «به‌عبارت بهتر برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا مدرسه محل زندگی دانش‌آموزان بوده و زندگی را در مدرسه یاد بگیرند. همچنین در این مدارس هفته‌ای 4 ساعت مهارت آموزش داده میشود؛ در دوره ابتدایی توانمندی مهارتی دانش‌آموزان شناسایی شده و متوجه می‌شویم او کدام مهارت را می‌تواند فرا بگیرد.»
هر دانش‌آموز باید در یک یا دو مهارت شغل ایجاد کند
سلطانی‌صبور بیان کرد: «حداقل هر دانش‌آموز بعد از فارغ‌التحصیلی باید در یک یا دو مهارت بتواند شغل ایجاد کند و بستر این موضوع در مدرسه فراهم خواهد شد. تکریم زبان فارسی موضوع دیگری است که در مدارس بوستان‌های تربیت به آن توجه اساسی شده است؛ همچنین یک یا دو زبان خارجی نیز در این مدارس تعلیم داده میشود تا درنهایت دانش‌آموزان به غیر از زبان فارسی به یک یا دو زبان دیگر نیز مسلط شوند. در ورزش نیز برنامه‌های ویژه‌ای داریم و استعدادهای هر یک از دانش‌آموزان در بخش ورزش نیز شکوفا شده و به همان سمت هدایت می‌شوند.»
او درخصوص زنگ تفریح در این مدارس نیز توضیح داد: «زنگ تفریح در این مدارس باعنوان زنگ بازی و مهارت تعریف شده است؛ فضای مدرسه و کلاس‌ها، فضای تربیتی بوده و برنامه‌های درسی نیز هدفمند طراحی شده‌اند.»
مدارسی از مهر تا مهر
رئیس مرکز مدیریت و راهبری دارالفنون دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه مدارس بوستان‌های تربیت از مهر تا مهر خواهد بود، اضافه کرد: «به‌عبارت دیگر این مدارس تعطیلات تابستانی نداشته و از مهر تا مهر است و حتی برای روزهای پنجشنبه نیز برنامه‌ریزی شده و در این روز نیز مدرسه تعطیل نیست. تکلیف در مدرسه انجام میشود و دانش‌آموزان هیچ تکلیفی را به خانه نمی‌برند و تشویق کار آنها این است که در منزل در خدمت خانواده خواهند بود.»
او تاکید کرد: «درنهایت می‌خواهیم مدارسی را تشکیل بدهیم که سبک زندگی ایرانی-اسلامی در آنجا شکل بگیرد. همچنین تکریم پدر و مادر، تحکیم خانواده و تکریم اندیشه‌های اسلامی در این مدارس به دانش‌آموزان آموزش داده میشود. به‌طور مثال آنچه در فرهنگ اسلامی درخصوص کار عنوان‌شده این است که یک انسان متعهد باید ببیند جامعه اسلامی به چه چیزی نیاز دارد چراکه بر او واجب کفایی است که نیازهای جامعه اسلامی را برآورده کند.»
سطلانی‌صبور گفت: «متاسفانه درحال حاضر در مدارس کشور به این موضوع توجهی نمی‌شود؛ دانش‌آموزان و اولیا به فکر این نیستند که جامعه اسلامی به چه چیزی نیاز دارد. فرهنگ کار در اسلام این است که همه باید به‌دنبال کار مفیدی باشند که جامعه به آن نیاز دارد. به‌طور مثال در اسلام یک قاضی باید مجتهد باشد. اما الان به‌دلیل الزاماتی که وجود دارد قضات ما مجتهد نیستند و فقط متخصص در بخشی از قانون هستند و به آن می‌پردازند. اگر جامعه اسلامی به شکل دقیق شکل بگیرد دانشجوی ما باید نگاه کند و ببیند برای شکل‌گیری جامعه و تمدن اسلامی نیازمند چه مولفه‌ای هستیم. یکی از الزامات آن این است که قضات آن باید مجتهد باشند.»
راه‌اندازی مدارس تربیت در استان زنجان و فارس
رئیس مرکز مدیریت و راهبری دارالفنون دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود درباره مقاطع تحصیلی این مدارس نیز صحبت به‌میان آورد و گفت: «این مدارس در مقطع ابتدایی دوره اول شکل خواهند گرفت. فعلا در دو استان زنجان و فارس به‌دنبال پیاده‌سازی مدارس بوستان تربیت هستیم که در زنجان هم مدارس پسرانه یعنی بوستان علوی و هم دخترانه یعنی بوستان فاطمی راه‌اندازی شده است. دو کلاس پیش‌دبستانی خواهد بود؛ در سه کلاس نیز مقاطع اول، دوم و سوم ابتدایی یعنی مجموعا 8 کلاس پسرانه و 8 کلاس دخترانه خواهیم داشت؛ به‌عبارتی در استان زنجان 16 کلاس تشکیل میشود.»
او در پایان با بیان اینکه در استان فارس فقط مدارس دخترانه داریم، ادامه داد: «یعنی 8 کلاس شکل می‌گیرد و فعلا مقطع اول ابتدایی را در این استان خواهیم داشت و از این به بعد هر سال یک مقطع تحصیلی به آن اضافه میشود.»
* نویسنده: سارا طاهری، روزنامه‌نگار