به گزارش «فرهیختگان»، تاریخ افغانستان پرفرازونشیب است و این کشور همسایه، آن‌قدر روایت دست‌نخورده دارد که اگر سراغ هرکدام‌شان بروی، خودش چندین جلد کتاب خواهد شد، اما کتابخوان‌های ایرانی چقدر از این روایت‌ها را شنیده‌اند؟ ایمان محمدی در کابل زندگی می‌کند، کتاب‌شناس خوبی است و سعی می‌کند همه کتاب‌های جدید را رصد کند، در حوزه نشر کتاب‌های ایرانی و افغانستانی اشراف کامل دارد. به‌سراغش رفتیم تا برایمان از کتاب‌هایی بگوید که به ایران آمده و اینکه چه تصاویری تابه‌حال برای ایرانی‌ها از افغانستان گفته شده است؟
محمدی به «فرهیختگان» می‌گوید: «همیشه برایم جالب بود که بگویم افغانستانی‌ها در کتاب‌هایشان کدام قسمت از تاریخ افغانستان را می‌گویند و چه وجهی همیشه مغفول مانده است. ببینید، نویسندگان در کتاب‌های جدید بیشتر به‌سراغ موضوعات افغانستان معاصر می‌روند و خیلی کمتر از موضوعات قدیم یا جنگ‌هایی که در افغانستان بوده، می‌گویند. مثلا ما درمورد طالبان کتاب‌های زیادی داریم که حالا چه به‌صورت رمان و چه تاریخی که بعد از رفتن‌شان منتشر شدند و به یک‌باره تب این موضوع در افغانستان زیاد شد و خیلی از نویسندگان به این مساله پرداختند که در کتاب «هزار خورشید تابان» خالد حسینی هم این موضوع را در یک بستر عاشقانه شاهد بودیم. اما می‌توانم بگویم که در حوزه طالبان و اتفاقاتی که در زمان آنها افتاد، بیشتر کار شده است و مردم دنیا و به‌خصوص ایران، افغانستان دوره طالبان را بیشتر می‌شناسند.»
او درباره بخش‌های دیگری که ایرانی‌ها تا به الان درمورد افغانستان لابه‌لای کتاب‌ها دریافته‌اند، می‌گوید: «یک مساله دیگر این است که رهنورد زریاب نویسنده مورد علاقه ایرانی‌ها است و کتاب‌هایش همیشه در ایران مورد استقبال قرار گرفته و سبک کاری‌اش هم با بقیه نویسندگان متفاوت است. او از مسائلی می‌گوید که خیلی از نویسندگان افغانستانی به آن ورود نکرده‌اند، مثلا از جنگ‌های کمونیستی یا از اتفاق‌هایی که افغانستان با انگلستان داشته است، همه اینها را می‌شود در کتاب‌های او دید و می‌توان گفت به سهم خودش سعی کرده همه تاریخ افغانستان را در کتاب‌هایش پوشش بدهد. این مساله خیلی مهمی است و ما کم داریم نویسنده‌ای که همه تاریخ افغانستان برایش مهم باشد و در کتاب‌هایش از این همه اتفاق که برای کشورمان به‌وجود آمده بگوید.»
اشعار عاشقانه از هرات و کابل
محمدی به مساله دیگری هم اشاره می‌کند که بسیار مهم است و می‌گوید نباید این مساله را در این موضوع، از نظر دور کرد که ایرانی‌ها عاشق شاعران افغانستانی هستند که بیشترشان هم در ایران زندگی می‌کنند و می‌گوید: «اشعار شاعران افغانستان هم در ایران بسیار موردتوجه است. شاعرانی مثل محمدکاظم کاظمی، تکتم حسینی، محمدسرور رجایی، عارف حسینی و علی جعفری ازجمله این شاعران هستند. این شاعران خیلی سعی کرده‌اند همیشه در اشعارشان از افغانستان و ظلم به مردم و سختی‌هایی که می‌کشند بگویند، برای همین مردم ایران توسط اشعار این شاعران، با افغانستان به‌خصوص شهرهای آن مثل کابل و مزارشریف و هرات بسیار آشنا شده‌اند، از ظلمی که به مردم در افغانستان شده و همین شعرها باعث شده است تا مردم ایران افغانستان را هم با این اشعار عاشقانه بشناسند.»
نقاط فراموش‌شده
محمدی معتقد است خیلی از مسائل در تاریخ افغانستان وجود داشته که همه به آن بی‌توجه بوده‌اند و می‌گوید: «به‌نظرم یکی از موضوعات فراموش‌شده بحث استقلال افغانستان است. در کتب تاریخی داریم که امان‌الله خان در سال ۱۹۱۹ میلادی به‌عنوان شاه افغانستان اعلام شد، او بعد از این اتفاق آزادی و استقلال افغانستان را در صدر برنامه‌های کاری‌اش قرار داد. موضوع استقلال افغانستان و جنگ سوم افغانستان-انگلیس همیشه ازسوی انگلستان کم‌اهمیت و خیلی کوچک جلوه داده شد. باوجودی که جنگ سوم افغانستان-انگلیس ازجمله جنگ‌های بزرگ به‌شمار می‌رود که در آن بیش از ۱۶ میلیون پوند خسارات مالی به کشور انگلیس وارد شد و حدودا ۲۰۰۰ نظامی آنها نیز در این جنگ کشته شدند. خب می‌بینید که چقدر این موضوع می‌تواند برای خلق داستان‌های جذاب مناسب باشد، اما خب این اتفاق خیلی کم افتاده است. البته باید یک نکته را بگویم که در کتاب‌های تاریخی این مساله را داریم و از این نکات گفته شده، اما تعداد کمی از این کتاب‌ها به ایران آمده و خیلی نتوانسته مخاطب را با خود همراه کند. همچنین این نکته را هم بگویم که از افرادی مثل احمدشاه مسعود که برای ایرانی‌ها آشناست، کتاب‌های زیادی منتشر شده و او از شخصبت‌های شناخته‌شده در نزد ایرانیان است.»