به گزارش «فرهیختگان»، مهرداد افضلی، مسئول مرکز مطالعات نظام سلامت بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در گفتوگو با «فرهیختگان» با بیان اینکه در شرایطی هستیم که هر روز اخبار ضدونقیض و حتی شایعات زیادی درباره تولید و واردات واکسن کرونا منتشر میشود، گفت: «با توجه به این مساله باید چند موضوع را مدنظر قرار داد. اولین نکته پذیرش اصل واردات و پرهیز از دوگانهسازیهای کاذب است. در شرایط فعلی و با توجه به تأخیر در آزمایش و تولید انبوه واکسن داخلی کرونا، اصل موضوع واردات واکسن امری اجتنابناپذیر است؛ چراکه صیانت از سلامت شهروندان و حفظ منافع اقتصادی کشور، مستلزم تسریع در واکسیناسیون و توزیع عادلانه آن است.»
با تاکید بر اینکه درخواستمان از مسئولان و مردم این است که از دوگانهسازیهای کاذب مانند دوگانه واردات- صادرات بپرهیزند، اظهار داشت: «همانطور که واردات واکسن کرونا در مرحله اول واکسیناسیون و برای گروههای پرخطر ضروری است، حمایت همهجانبه دولت از ساخت واکسن در داخل( اعم از تامین مالی شرکتهای تولیدکننده برای تولید انبوه و اعتمادسازی در جامعه) و ادامه واکسیناسیون با نسخه داخلی نیز ممکن است.»
افضلی تصریح کرد: «ارتباط دادن موضوعات بیربط سیاسی همچون لوایح باقیماندهFATF به این موضوع نیز سیاستزدگیهای بیمورد است، چراکه تاکنون مانع اصلی واردات واکسن تحریمهای ضدبشری آمریکا بوده است. متاسفانه یکی از اشتباهات مسئولان کشور در عرصههای مختلف ازجمله مدیریت همهگیری کرونا در یک سال اخیر، شتابزدگی غیراصولی در واردات بوده است.»
او در همین زمینه افزود: «علیرغم ضروری بودن واردات واکسن، وزارت بهداشت نباید تحت موجسازیهای رسانهای، در واردات آن شتابزدگی غیراصولی به خرج دهد؛ هر چند با پمپاژ سنگین برخی رسانهها پیرامون بیتوجهی ایران نسبت به سلامت مردم مواجه هستیم، اما واقعیت این است که بسیاری از دولتها نیز صرفا اقدام به پیشخرید واکسن کرده و تا به این لحظه تنها ۲۸ کشور مجموعا با حدود ۱1 میلیون دوز، تزریق واکسیناسیون را انجام دادهاند، همچنین باید به این مساله توجه کنیم که میانگین دوز تزریقشده واکسن در ایالات متحده آمریکا، 12.8 دوز به ازای هر ۱۰۰۰ نفر و میانگین جهانی 1.5دوز بوده است.»
مسئول مرکز مطالعات نظام سلامت بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی ادامه داد: «تجربه رمدسیویر پیش چشم ماست، بهطوری که تبلیغات گسترده و فشار رسانهای فراوان باعث شد در مدت کوتاهی این دارو به کشور وارد شده و حتی خط تولید آن نیز افتتاح شود، اما علیرغم تایید اولیهFDA درخصوص کاربرد این دارو، سازمان جهانی بهداشت درنهایت اعلام کرد این دارو تاثیر چندانی در درمان کرونا ندارد.تجربه تلخ دیگر، موضوع واکسن آنفلوآنزاست، بهطوریکه نهتنها تلاش وزارت بهداشت برای واردات گسترده این واکسن در سال جاری، به علت تحریمهای آمریکا به ثمر ننشست، بلکه ارز مصرفشده نیز برای مدتی در کشور ترکیه بلوکه شد!»
این فعال دانشجویی گفت: «مورد مهم دیگری که باید مدنظر تصمیمگیران سلامت باشد، لزوم راستیآزمایی واکسنهای وارداتی است. با توجه به تجربههای تلخ موجود در حافظه تاریخی ملت ایران، لازم است واکسن وارداتی پیش از آغاز توزیع، توسط سازمان غذا و دارو راستیآزمایی شود.مردم ما بهیاد دارند که خونهای آلوده وارداتی از شرکت فرانسوی مریو، منجر به گسترش ویروسHIV در ایران شد، از سوی دیگر سابقه سیاه برخی شرکتهای تولیدکننده نیز باید مدنظر قرار بگیرد، بهعنوان مثال شرکت فایزر از سال ۲۰۰۰ تاکنون، بیش از 4.7 میلیارد دلار به علت تخلفات متعدد جریمه شده است، با توجه به این موضوع، اقتضای حکمرانی عقلانی، ایجاد سازوکار نظارتی جدی توسط سازمان مذکور جهت آزمایش و تایید واکسنهای وارداتی و همچنین شفافیت در این زمینه است.»
افضلی از تعلل در تولید واکسن کرونا گلایه کرد و گفت: «کارشکنیهای متعدد در زیرمجموعه وزارت بهداشت باعث شد علیرغم وجود زیرساختهای فنی و نیروی انسانی لازم برای ساخت واکسن، این امر با تأخیر مواجه شود. درحالی که برخی شرکتهای داخلی تولیدکننده، توانایی تولید و آغاز کارآزماییهای بالینی را چند ماه پیش از این داشته و میتوانستند پیش از آغاز این موج سنگین رسانهای، باعث امیدواری مردم و سربلندی نظام شوند، علت تأخیر ۳ ماهه وزارت بهداشت در همکاری با مجموعههای فعال این حوزه، مانند گروه برکت و موسسه رازی چیست؟»او عدم ایجاد انحصار در تولید و نیز واردات واکسن از مهمترین چالشهای پیشروی وزارت بهداشت برشمرد و تصریح کرد: «لازم است دولت حمایت همهجانبه را از همه گروههایی که توانایی ساخت انواع مختلف واکسن کرونا را دارند، در دستورکار قرار دهد و این امر، مطالبه و پیگیری نمایندگان مجلس شورای اسلامی را میطلبد. همچنین نباید در واردات واکسن خود را محدود به یک یا دو گزینه کرد.
علاوهبر معاهده کوواکس، هرکدام از شرکتهای مختلف تولیدکننده واکسن در جهان، درصورت کسب تاییدیههای لازم و فراهم بودن امکان واردات میتوانند گزینه مناسبی برای واردات واکسن باشند. در این خصوص لازم است دولت و بانک مرکزی نسبت به تامین باقیمانده ارز درخواستی وزارت بهداشت جهت اختصاص به این موضوع، اقدامات لازم را انجام دهند. مساله مهم دیگر اینکه لازم است تا مسئولان مربوطه شفافسازی لازم را درخصوص جزئیات اهدای ۱۵ هزار دوز واکسن از یک خیریه آمریکایی انجام دهند.» مسئول مرکز مطالعات نظام سلامت بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی بیان داشت: «یکی دیگر از چالشهای اساسی در بحث واکسن، پس از تولید یا واردات آن، نظام توزیع خواهد بود؛ درصورتیکه وزارت بهداشت از هماکنون در این خصوص برنامهای تدوین نکند؛ بلاشک در آیندهای نزدیک مشکلات انبوهی گریبانگیر نظام سلامت خواهد شد.
به عبارت دیگر اگر واکسیناسیون کرونا، به شکل ناعادلانه و تبعیضآمیز اجرا شود منجر به بروز نارضایتی در میان مردم و هدررفت منابع خواهد شد. درمقابل توزیع کارآمد آن، اعتمادزا و دستاورد بزرگی تلقی میشود؛ در این راستا، مرکز مطالعات نظام سلامت چهار پیشنهاد زیر را برای مدیریت توزیع واکسن کرونا ارائه میدهد.
پیشنهاد اول؛ تدوین و اعلام عمومی هرچه سریعتر دستورالعمل تزریق واکسن برای گروههای پرخطر به همراه نظام اولویتبندی است، مورد دوم؛ راهاندازی سامانهای شفاف است که در آن میزان دوز دریافتی دانشگاههای علوم پزشکی، مراکز بهداشتی، مراکز خصوصی و... مشخص شده باشد.
مورد سوم؛ بهروزرسانی آخرین وضعیت واکسیناسیون گروههای مختلف جمعیتی و رهگیری شماره سریال هر واکسن براساس کد ملی است که میتواند از اقدامات موثر در جهت اعتمادافزایی و مبارزه با فسادهای احتمالی تلقی شود.»
او گفت: «نکته مهم دیگر اینکه اگر واردات و توزیع واکسن در سطح کشور بهصورت غیرشفاف و از مسیرهایی غیر از سازمان غذا و دارو انجام شود، بدون شک شاهد قاچاق واکسن و عرضه غیرقانونی آن با قیمتهای نجومی خواهیم بود.از این رو تکمیل و همگامسازی هرچه سریعتر پرونده الکترونیک سلامت و سایر سامانههای مرتبط با دادههای الکترونیک سلامت مساله مهمی است، چراکه نقش بسزایی در شناسایی گروههای خطر و توزیع عادلانه واکسن دارد.»
مسئول مرکز مطالعات نظام سلامت بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی تصریح کرد: «چهارمین پیشنهاد ما نیز مدیریت صحیحِ اطلاعرسانی درباره واکسیناسیون و پرهیز از تناقضگوییهای فراوان و مرجعیت چندگانه رسانهای است.طبق گفته کارشناسان با واکسیناسیون حداقل ۷۰ درصد جمعیت میتوان به ایمنی جمعی دست یافت، اما باید توجه داشت که رسیدن به این درصد از واکسیناسیون ماهها بهطول خواهد کشید، در این مدت ادامه رعایت دستورالعملهای بهداشتی و همچنین ادامه اعمال محدودیتها توسط ستاد ملی مقابله با کرونا الزامی است.»
افضلی تصریح کرد: «حتی افرادی که در ماههای آتی نیز واکسن دریافت کردهاند، باید به رعایت دستورالعملها ادامه دهند؛ چراکه هرچند خود نسبت به بیماری مصون خواهند بود؛ اما ممکن است عامل انتقال به سایرین باشند.»
این فعال دانشجویی با اشاره به اهمیت فوقالعاده اعتماد به تولید ملی در مدیریت فضای روانی جامعه گفت: «به گواه متخصصان، کنترل همهگیری بدون اقناع افکار عمومی غیرممکن است.توجه به این موضوع که 97 درصد از داروهای موردنیاز در داخل تولید میشوند و بیش از 80 درصد از واکسنهای اجباری کشور (مانند فلج اطفال، سرخک، سرخجه و واکسن سهگانه) منقش بهعنوان ساخت ایران هستند، زمینهساز این اعتماد خواهد بود، از سوی دیگر ورود یکی از شرکتهای تولیدکننده واکسن به فاز اول کارآزمایی بالینی، دلیل دیگری بر اثبات این توانمندی است.»