به گزارش «فرهیختگان»، دکتر ولایتی عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به مناسبت ۱۹ آذرماه، سالگرد تشکیل این شورا، طی گفت‌وگویی به سوالات مرکز خبر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی درخصوص جایگاه و نقشی که این مجموعه باید و می‌تواند در حوزه سیاستگذاری و مدیریت کلان فرهنگی کشور ایفا کند، پاسخ داد. مشروح این گفت‌وگو در ادامه ارائه می‌شود.

 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در ۱۹ آذر ۶۳ تشکیل شد و ۳۶ سال در زمینه‌های مختلف فعالیت کرد. نظر جنابعالی درخصوص ضرورتی که حضرت امام(ره) برای تشکیل این شورا فرمودند، به‌ویژه در آن مقطع زمانی، چه بوده است؟

نهضت امام‌خمینی(ره) درواقع یک حرکت دینی، مذهبی و معنوی با دیدگاه‌های فرهنگی و محوریت و پشتیبانی ملت برای تشکیل نظام مردم‌سالار دینی بود و اتفاقا همین مولفه‌ها، تفاوت این انقلاب با نمونه‌ها و انقلاب‌های دیگر و در تضاد با دیدگاه نظام سلطه محسوب می‌شود و لذا هر عامل دیگری حتی جنگ در آن دوره زمانی نمی‌توانست این مهم و نشانه‌گذاری‌ای را که معمار کبیر انقلاب اسلامی داشتند، تحت‌الشعاع قرار دهد.

از همین جهت نیز باید تاکید کرد که از نظر امام(ره) و بعد از ایشان مقام‌معظم رهبری(مدظله‌العالی) نه جنگ و مواجهه نظامی بلکه تهاجم فرهنگی می‌تواند تهدید جدی محسوب شود و لذا همواره بر توجه به نقاط قوت و ظرفیت‌های ارزشمند مبانی فرهنگی اسلامی و ایرانی و نظام مردم پ‌سالار دینی تاکید داشتند و دارند.

درواقع امام(ره) با شناخت دقیق از اینکه نظام سلطه بیش از توان و ظرفیت نظامی و مستقیم خود بر غلبه دادن فرهنگ غیر در جوامع تحت سلطه و استحاله فرهنگ کشورها، آنان را به استثمار می‌کشاند، این رویکرد را اتخاذ فرمودند و لذا نقطه آسیب‌پذیر، همین جنبه‌های فرهنگی است که باید موردتوجه ویژه قرار گیرد.

ایران با دارا بودن آموزه‌های اسلامی، ارزش‌های دینی و اخلاقی، سابقه تمدنی، فرهنگ غنی ایرانی و... دارای ظرفیت‌های بی‌بدیلی است که همواره مورد تهدید و حمله فکری و فرهنگی سلطه‌طلبان قرار داشته است. بنابراین در‌مقابل و مواجهه با آن باید حفظ و تقویت آن مورد پیگیری و توجه قرار گیرد و تهاجم نامرئی فکری و اندیشه‌ای و استحاله فرهنگی بیش از جنگ و مواجهه مستقیم تهدید و آسیب محسوب می‌شود.

رهبر کبیر انقلاب(ره) با تشکیل شورای‌عالی انقلاب فرهنگی این پیام روشن را در جهت رهایی از استعمار فرهنگی، تقویت و انسجام مبانی فکری و فرهنگی و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای این مهم در جامعه موردتوجه و تاکید قرار دادند که با تقویت فرهنگ و داشته‌های فکری و عقیدتی در جامعه، هیچ عاملی نمی‌تواند استقلال و شکوفایی کشور را مورد آسیب و تهدید قرار دهد.

نکته مهم این است که اتفاقا در حوزه نظامی و دفاع مقدس هم بیش از جنبه‌های سخت‌افزاری، مولفه‌های فرهنگی، شهادت‌طلبی، مبانی اسلامی، ایثارگری و... موثر بود و امروز هم عامل موثر در مقاومت و ایستادگی ملت بزرگ ایران برابر متجاوزان و توطئه‌ دشمنان منطقه است که همه تلاش خود را با تشکیل شبکه‌های متعدد و معاند رسانه‌ای، حمایت مستقیم از دشمنان و مزدوران نظام و... برای از بین بردن همین ارزش‌ها به‌کار برده‌اند و البته همواره در طول ۴۰ سال گذشته نیز ناکام بوده‌اند.

اگر نگاهی گذرا به وقایع تاریخی داشته باشیم نیز به‌وضوح می‌توان مشاهده کرد که سلطه‌گران چگونه با تخریب زیرساخت‌های اندیشه‌ای نخبگان، جذب و مرعوب کردن گروه‌های مرجع در کشورها و ایجاد بی‌هویتی و بی‌تفاوتی در سطح جامعه مقاصد استعماری و نهایتا تسلط همه‌جانبه خود را محقق کرده‌اند که درمورد ایران هم در گذشته آزموده شده و بارها نیز مقام‌معظم‌رهبری (مدظله‌العالی) نسبت به شبیخون و تهاجم فرهنگی و اینکه بدخواهان نظام در مواجهه با ایران، فرهنگ را محور فعالیت‌ها می‌دانند، هشدار داده‌اند.

با این توضیحات، طبیعی است که بانی این نظام دینی و فرهنگی که احیای تفکر اسلامی را در جهان و ایران پایه‌گذاری کردند، با شناخت و اشراف دقیق، رهایی نهایی از نظام سلطه را تقویت فرهنگی، دینی و استقلال فکری و اندیشه‌ای نظام بدانند و تبلور این دیدگاه هم در تشکیل شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان فرمانده قرارگاه حفظ و تقویت ظرفیت‌ها و داشته‌های فرهنگی و علمی کشور باشد.

بنابراین اهمیت این توجه را هم در تاسیس و هم جایگاه اساسی آن در اقدام می‌توان ملاحظه و حساسیت و مسئولیت آن را درک کرد.

 با عنایت به اینکه جنابعالی از سال ۱۳۶۸ به‌مدت بیش از ۳۱ سال است که به‌عنوان عضو حقیقی شورا انتخاب شده‌اید و همچنین مسئولیت کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورا را برعهده دارید، اقدامات و فعالیت‌های شورا را از زمان تشکیل تاکنون چه مواردی می‌دانید؟

همان‌گونه که عرض کردم، درواقع شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باید به‌عنوان فرماندهی و قرارگاه حفظ و تقویت ظرفیت‌ها و داشته‌های فرهنگی و علمی کشور محسوب شود و در راستای منسجم کردن فعالیت‌های بخش‌های مختلف مرتبط با این مسئولیت گام بردارد و در این جهت نیز اقدامات متنوعی را انجام داده است.

حضور فرهیختگان، نخبگان و برجستگان فرهنگی، علمی، مذهبی و دینی به‌عنوان اعضای حقیقی در کنار مدیران و مسئولان اجرایی دستگاه‌ها با حضور و مدیریت رئیس‌جمهور امکان بسیار مهمی را به وجود آورده تا کشور بتواند علاوه‌بر تعیین و تصویب برنامه‌های کوتاه، میان و بلندمدت، ابلاغ مصوبات لازم‌الاجرا، سیاستگذاری کلان نظام فرهنگی کشور، جلوگیری از موازی‌کاری در دستگاه‌های مختلف و... در راستای اهداف خود حرکت کند که البته متناسب با هر دوره‌ای می‌تواند قابل ارزیابی و بررسی دقیق قرار گیرد اما در یک نگاه کلی در تصمیمات و اقدامات اجراشده شورا، می‌توان ثمرات و خدمات جدی را برشمرد.

البته تقویت و توسعه دقیق‌تر فعالیت‌ها و بهره‌مندی مناسب‌تر و کارآمدتر از جایگاه این شورا نیز باید همواره موردتوجه قرار داشته باشد.

 به مصوبات شورا در سیاستگذاری و اجرای کلان نظام فرهنگی به‌عنوان اسناد بالادستی اشاره داشتید. این موارد را تا چه حد موثر در مدیریت، هدایت و دستیابی به اهداف تعریف‌شده می‌دانید؟

فعالیت و اقدام فرهنگی برخلاف دیگر موضوعات، بسیار ظریف، حساس، فراگیر و در بسیاری از موارد نیز زمان‌بر است و لذا باید طرح‌های دقیق، کارشناسی و جامع در مسیر تحقق اهداف تعیین و ارائه شود و اثرگذاری آنان نیز متناسب با همین دقت و اهتمام در تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و اجرا قابل‌توجه است و مهم‌تر اینکه باید نگاه بلندمدت را مدنظر قرار داد.

بنابراین هم در حوزه کارشناسی و پژوهشی و هم در صحن شورا باید با جدیت موضوعات را بررسی و نسبت به تصمیم‌گیری، اتخاذ و ابلاغ مصوبات اقدام کرد که اسناد مهمی مانند نقشه مهندسی فرهنگی کشور، نقشه جامع علمی کشور و... ازجمله آنان محسوب می‌شوند که درواقع نقشه راه وضعیت کلان کشور در زمینه‌های علمی و فرهنگی بوده و ثمرات ارزشمندی را به‌دنبال داشته است.

 درمورد فعالیت‌های کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورا اگر توضیحاتی لازم است، بفرمایید.

کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران درواقع به‌منظور ترویج گفتمان فرهنگی و معرفی تمدن اسلام و ایران در همه ابعاد جامعه در اسفندماه 1384 تاسیس شد و تاکنون نیز مصوبات بسیار مهمی در زمینه‌های علمی و فرهنگی داشته که درواقع به‌عنوان اقدامات و تصمیمات شورا نیز تلقی می‌شود. این کمیته در زمینه توجه به محتوای کتب علمی و آموزشی، معرفی مفاخر، ایجاد شناخت از تمدن اسلام و ایران، موضوع معماری اسلامی ایرانی و... به‌طور جدی ورود کرده و تصمیمات و مصوبات مختلفی را تدوین و ابلاغ کرده است.

دیدگاه شما درخصوص استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی کشور در عرصه‌های بین‌المللی و دیپلماسی با توجه به سابقه شما در این خصوص چیست؟

یقینا انقلاب اسلامی و نظام مردم‌سالار دینی دارای پیام‌ها و دیدگاه‌های بسیار روشن در زمینه‌های مختلف است و برای توسعه دیپلماسی فرهنگی کشور نیز وزارت امورخارجه و به‌ویژه رایزنی‌های فرهنگی که زیر نظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی فعالیت می‌کنند و برخی دیگر از دستگاه‌ها و نهادها وظایف تعریف‌شده و مشخصی دارند که باید به‌دقت دنبال کنند. بی‌تردید دشمن با بهره‌مندی از فرهنگ و رسانه و به‌ویژه شبکه رسانه‌ای وابسته به نظام سلطه و صهیونیست‌ها درتلاش است بتواند با اسلام‌هراسی و ایران‌هراسی، آسیب‌هایی را به کشور وارد کند، لذا درمقابل نیز باید با ایجاد زمینه‌های موثر در تقویت دیپلماسی فرهنگی، علمی و رسانه‌ای در جهت آگاه‌سازی و ایجاد شناخت در کشورهای هدف و با ابتکار عمل نسبت به معرفی واقعیت‌های ایران امروز و به‌طور خاص پیام صلح‌طلبی و امنیت برای همه جهانیان اقدام کرد تا تبلیغات سوء دشمنان نسبت به نظام خنثی شود.