به گزارش «فرهیختگان»، اقتصاد دریامحور که در اصطلاح جهانی به آن اقتصاد آبی گفته می‌شود، درواقع استفاده پایدار از منابع و گستره‌های آبی مانند اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها، سواحل و جزایر برای رشد اقتصادی و بهبود وضعیت معیشت و ایجاد مشاغل است. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست، به‌ویژه اینکه ایران به‌دلیل تشدید تحریم‌ها می‌تواند با رویکردی نوین به اقتصاد دریا ورود کند و از این ظرفیت برای خارج شدن از فشار تحریم‌ها استفاده و کارت بازی را تغییر دهد.  البته گستره فعالیت‌های اقتصادی آبی فراتر از فعالیت‌های سنتی مانند شیلات، گردشگری و حمل‌ونقل دریایی است که مستلزم صنایع نوظهور از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر، آبزی‌پروری، فعالیت‌های استخراج در دریا،  بیوتکنولوژی و زیست هواشناسی دریایی است. از سوی دیگر درحالی که ایران جزء معدود کشورهای دنیاست که از طریق دریا با کشورهای زیادی در ارتباط است، اما متاسفانه در طول چند سال گذشته نتوانسته از ظرفیت بالای این بخش به‌خوبی استفاده کند، با وجود آنکه 16 استان کشور به‌نوعی با 15 کشور همسایه ارتباط دارند و این امر نشان می‌دهد با این پتانسیل در حوزه‌های کشتیرانی و ترانزیت می‌توان فعالیت‌های جدی انجام داد.

 راه خنثی‌سازی تحریم‌ها از آب می‌گذرد

طبیعی است راه کشوری که اینچنین به سواحل دریایی متصل است، برای خنثی کردن تحریم‌ها همیشه باز و در دسترس خواهد بود.

 اهمیت سواحل مکران

در همین ماجرای اقتصاد دریایی، اشراف و تاکید رهبر انقلاب نیز بر جایگاه استراتژیک دریا در توسعه و بسط اقتدار ملی، قابل تامل است؛ کما اینکه ایشان در سال‌های نه‌چندان دور از سواحل مکران به‌عنوان «گنج پنهان» نام می‌بردند. رهبری همواره بر توسعه سواحل مکران به‌واسطه مزیت‌هایی از جمله تامین امنیت و ارتقای شاخص‌های اقتصادی کشور تاکید کرده‌اند و به‌ویژه ساحل دریای عمان و عقبه آن در منطقه مکران را ثروت عظیم ملی توصیف کرده‌اند و درباره آن گفته‌اند که اگر دولت و سایر مسئولان با نگاه راهبردی به مناطق دریایی، به کمک بیایند، این منطقه‌ عظیم و مهم می‌تواند توانایی‌های زیادی را برای جمهوری اسلامی به‌وجود آورد.

از سوی دیگر، سواحل مکران که از شرق بندرعباس تا جنوب‌غرب پاکستان کشیده شده است، در امتداد ساحل دریای عمان و با خط ساحلی خیره‌کننده، به‌عنوان چشم‌اندازی بی‌نظیر در یکی از مهم‌ترین مناطق ایران قرار دارد.

بنابراین امروزه در گروه‌بندی‌های نوین، ژئوپلیتیک پس از اقتصاد حرف اول را در دنیا می‌زند و به‌طورکلی می‌توان گفت سواحل مکران در جنوب‌شرق ایران، به‌دلیل موقعیت و ویژگی‌های استراتژیک آن از منظر ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی دارای اهمیت فراوانی است.

اما یکی دیگر از این ظرفیت‌های آبی مهم به‌صورت اخص بندر چابهار است؛ تنها بندر اقیانوسی کشور که در کرانه دریای عمان و اقیانوس‌ هند ‌قرار دارد و اسکله آن قابلیت پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما را دارد. از سوی دیگر بندر چابهار به‌دلیل موقعیت راهبردی، که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه  (افغانستان، ‌ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آب‌های آزاد است از اهمیت فراوانی برخوردار است. ضمن اینکه این بندر تنها بندر کشورمان است که به شکل مستقیم و بی‌واسطه به اقیانوس هند دسترسی دارد و یکی از دلایل ساده و در عین حال مهم بندر چابهار این است که در پی ساخت و توسعه آن، به نخستین بندر آب عمیق جمهوری اسلامی تبدیل خواهد شد. درواقع بندرهای آب عمیق نتیجه انقلاب در صنعت حمل‌ونقل و کشتیرانی است که موجب شده تا کشتی‌های عظیم صدها کانتینر را با هزینه بسیار کم جابه‌جا کنند و از این رو نیاز به تجهیزات ویژه‌ای دارد.

بنابراین ساخت، توسعه و تکمیل این طرح در بندر چابهار، در بی‌نیاز کردن کشورمان از برخی کشورهای همسایه برای ورود کشتی‌ها به خلیج فارس و خالی کردن بار آنها نیز موثر است.

  اهمیت چابهار برای همسایگان ایران

به‌جز ایران، هند و افغانستان نیز معتقدند که بندر چابهار به یک نقطه ارتباطی و حیاتی برای ارسال کالاهای هندی به افغانستان و فراتر از آن در آسیای مرکزی تبدیل خواهد شد و از همین رو بود که دولت هند بودجه پیشنهادی خود را برای توسعه بندر چابهار در سال 2021-2020 حدود ۱۴ میلیون دلار اعلام کرد.

 وزیر امور خارجه هند هم در این زمینه گفته بود که افزایش بودجه بندر چابهار نشان‌دهنده تعهد هند برای توسعه این بندر و همچنین قاطعیت دهلی نو برای تبدیل آن به یک گزینه مناسب ارتباطی است چراکه بندر چابهار به‌علت موقعیت استراتژیک و دستیابی به آب‌های آزاد بین‌المللی جایگاه ویژه‌ای در مبادلات تجاری کشورمان با سایر کشورهای منطقه دارد.

 * نویسنده: زهره خواجوی، روزنامه‌نگار