به گزارش «فرهیختگان»، رامین مهمانپرست سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه و سفیر پیشین ایران در لهستان و لیتوانی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به بررسی واکنش احتمالی ایران به ترور شهید فخری‌زاده مبنی‌بر خروج از پروتکل الحاقی و تاثیرات آن در روابط بین‌المللی جمهوری اسلامی پرداخت.

این گفت‌وگو به‌صورت یادداشت شفاهی، از نگاه‌تان می‌گذرد.

در مساله اخیر ترور دو موضوع را باید در کنار هم بررسی کنیم، مساله اول انجام ترور یک دانشمند کشورمان است که این برخلاف همه اصول انسانی، اخلاقی و آداب عرف بین‌الملل و همچنین برخلاف تمام ادعاهایی است که کشورهای غربی در زمینه حقوق بشر داشته‌اند و متاسفانه درقبال چنین جنایاتی نیز سکوت کرده  و در عین حال در پشت صحنه از این جنایت حمایت می‌کنند.

وقوع مساله ترور می‌طلبد که ما اقداماتی را در داخل و خارج کشور انجام دهیم، بنابراین یک بحث مربوط به مسائل امنیتی داخل کشور است که باید رسیدگی شود تا جلوی تکرار این حوادث گرفته شود و بخش دوم به این برمی‌گردد که در دنیای غرب وقتی در‌مقابل چنین جنایاتی سکوت می‌کنند ما چه اقداماتی باید برای روشن کردن افکار عمومی انجام دهیم؟

مساله دیگر این است که در مجامع حقوقی و قضایی بین‌المللی باید این پرونده‌ها مطرح و پیگیری شود تا همیشه دست پر باشیم چراکه کشور ما در‌مقابل تروریسم مظلوم واقع شده و تروریسم دولتی رسماً این ترورها را انجام می‌دهد ولی هیچ‌گاه آنها را به مرحله رسیدگی حقوقی در نهادهای بین المللی نمی‌کشانیم و رسواشان  نمی‌کنیم.

    وقتی جنگی هدفمند را شروع می‌کنند، باید آمادگی دریافت پاسخ هم داشته باشند

این موارد ضعف‌هایی است که در قبال ترور وجود دارد، ضمن اینکه وقتی آنها جنگی هدفمند را شروع می‌کنند، باید آمادگی دریافت پاسخ آن را هم داشته باشند و از این رو درمقابل اقدام متقابل نباید شکایتی کنند یا نقدی داشته باشند.

مساله دیگر ارتباط این ترور با بحث فعالیت‌های هسته‌ای کشور است، کسانی که مخالف پیشرفت کشور ما و دسترسی ایران به دانش پیچیده هسته‌ای بوده و هستند، فکر می‌کنند دسترسی به این علوم پیشرفته می‌تواند در جهت توسعه کشور در مقاصد صلح‌آمیز نقش جدی داشته باشد و از این رو سعی می‌کنند از راه‌های مختلف جلوی این فعالیت‌ها را بگیرند که یکی از آن اقدامات زشت و غیرانسانی، جنایات و ترورهایی است که صورت می‌گیرد.

    تمام ادعاهای طرف مقابل در پرونده هسته ایران مبتنی‌بر اطلاع‌رسانی منافقین بوده است

بنابراین این اقدام پاسخی در رابطه با فعالیت هسته‌ای خواهد داشت، از سوی دیگر ما بارها اعلام کرده‌ایم فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان صلح‌آمیز است و عضو سازمان بین‌المللی انرژی اتمی و عضو NPT هستیم، از این رو تاکنون ما به تعهدات خود عمل کرده‌ایم و هیچ نشانه‌ای از انحراف در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای‌مان وجود ندارد. بنابراین اگر طرف مقابل ادعایی کرد، غیرمستند بوده و هیچ‌کدام ثابت نشده و همه برمبنای اطلاع‌رسانی منافقین بوده است.

در رابطه با فعالیت هسته‌ای اگر قرار است ما بر تعهدات باقی باشیم باید از حقوق و امتیازات آن هم برخوردار باشیم. بدون بحث برجام هر کشوری عضو سازمان بین‌المللی انرژی اتمی می‌شود و معاهده NPT را می‌پذیرد درقبال تعهدات خود باید از فناوری‌های روز دنیا، خرید مواد اولیه و لوازمی که مورد احتیاج است، بهره‌مند باشد که ما مشاهده می‌کنیم با اغراض سیاسی  بهره گیری ما از این امتیازات گرفته شده است.

در برجام قرار بر این شد که این ابهامات یک بار برای همیشه کنار گذاشته شود و کشورهای 1+5 به نمایندگی از جامعه بین‌المللی با محوریت اتحادیه اروپا این بحث را مطرح کردند و بنا شد ما برای مدت‌زمان محدودی تعهداتی را بپذیریم و برخی از این تعهدات به‌صورت داوطلبانه و فراتر از آن وظایف ما همچون پروتکل الحاقی انجام شود و در قبال این اقداماتی که انجام می‌دهیم فضای روابط اقتصادی ما باز شده و تحریم‌ها برداشته شود.

    برای پذیرفتن بازرسی ها باید احتیاط بیشتری می‌کردیم

با این توصیه‌ها، می‌توان چنین جمع‌بندی کرد که ما تا‌کنون به تعهدات خود پایبند بوده‌ایم و حتی فراتر از تعهدات خود پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا  کرده و اجازه دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به مکان‌ها و افراد داده‌ایم. در این خصوص شاید احتیاط بیشتر و فراتری لازم بود ولی ما فقط برای این که بهانه را از طرف مقابل بگیریم این اقدام را انجام دادیم. در مقابل به جای اینکه اتهامات برطرف و  تحریم‌ها رفع شوند و همچنین شاهد همکاری بین‌المللی برای پیشرفت ایران در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای  صلح آمیز یا سایر زمینه‌ها باشیم، مشاهده می‌کنیم ما را تحریم و تهدید کرده و دایره ادعا و خواسته‌های  خود را هر روز وسیع‌تر می‌کنند.

در چنین شرایطی حتی اگر بایدن بخواهد به شعار خود یعنی بازگشت به برجام عمل کند باز هم او و وزیر خارجه پیشنهادی وی ادعاهایی دارند که شرط های جدید را به توافق اضافه کنند، برای مثال بحث های موشکی و منطقه ای را مطرح می کنند که اصلاً ربطی به آنها و برجام ندارد.

در کنار همه این فشارها و تهدید شاهد هستیم ترور دانشمندان ما همچنان در دستور کار قرار دارد و سکوت مرگباری هم بر دنیای غرب و نهادهایی که وظیفه دارند این موضوعات را پیگیری کنند حاکم است.  در چنین شرایطی طبیعی است که عکس العمل مسئولین کشور ما در داخل این باشد که این تعهدات اضافه را انجام ندهند، اساسا چه دلیلی دارد یکسری محدودیت را بپذیریم ولی در مقابل خواسته های طرف مقابل دائماً افزایش یابد.

باید برجام را تمام شده تلقی کنیم

لذا من فکر می کنم از برجام چیزی جز یک پوسته باقی نمانده است. هم طرف امریکایی تلاش خود را برای تخریب آن انجام داده و هم کشورهای اروپائی با عدم اقدام مناسب در مقابل رفتار غلط و غیرمنطقی دولت ترامپ این امر را نشان داد و الان هم بایدن با انبوهی از شرط و شروط بخواهد وارد برجام شود از اینرو پاسخ در داخل کشور ما مشخص است و باید این برجام را تمام شده تلقی کنیم. برهمین اساس اگر قرار باشد برجامی در کار نباشد هیچ تعهد اضافه ای نباید داشته باشیم و حتی در حضور خود در آژانس بین المللی انرژی اتمی و NPT و امتیازاتی که باید دریافت کنیم، ارزیابی مجدد داشته باشیم.

اگر قرار است برجام احیا شود نباید شرط و شروطی در کار باشد و بلافاصله باید تحریم ها برداشته و روابط اقتصادی و همکاری کشورهای مختلف با کشور ما باید کاملاً به شرایط عادی برگردد . همچنین پرونده ما از دستور کار شورای حکام خارج و با ما باید مثل کشور عضو عادی آژانس بین المللی انرژی اتمی رفتار شود. در چنین شرایطی ممکن است کشور ما برای اعتمادسازی برخی اقدامات داوطلبانه را انجام دهد و زمینه تقویت برجام و همکاری ها فراهم شود.