به گزارش «فرهیختگان»، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش‌عالی در طول سال‌های اخیر توجه بیشتری به رسالت‌های اجتماعی نهاد دانشگاه داشتند. از همین‌رو مسائل مورد اهمیت جامعه مانند اشتغال و کاربردی ساختن نتایج تحقیقات دانشگاهی بیش از پیش موردتوجه قرار گرفت. دانشگاه آزاد اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و واحدهای این دانشگاه در اقصی‌نقاط کشور تلاش می‌کنند ضمن اجرای تکالیف و رسالت‌های معمول دانشگاه‌ها به‌سمت نسل جدید دانشگاه‌ها حرکت کنند تا در کنار پیشرفت‌های عملی و دانشگاهی رشد مناطق مختلف ایران اسلامی را هم شاهد باشیم. دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان‌وبلوچستان ازجمله همین واحدهای فعال دانشگاه آزاد است که به‌رغم محرومیت از برخی امتیازات، پرتوان و خستگی‌ناپذیر درجهت اعتلای ایران تلاش می‌کند.
در شماره امروز «فرهیختگان» با سلطانعلی میر گفت‌وگو داشتیم و جزئیات فعالیت‌ها و دستاوردهای علمی این واحد را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید.
سلطانعلی میر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به مهم‌ترین دستاوردهای فناورانه دانشگاه در استان طی یک سال اخیر گفت: «خوشبختانه تعداد محصولات و دستاوردهای علمی عرضه‌شده توسط مجموعه‌های فناور مستقر در مرکز رشد قابل توجه است. تولید اتانول از خرما و تولید نوشابه چای ترش جزء آخرین دستاوردهای فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی در استان به‌شمار می‌روند. با توجه به شعار سال 99 به نام سال جهش تولید، تلاش کردیم تا همه ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های دانشگاه آزاد اسلامی در استان را در راستای تقویت تولید ملی و بالطبع تولید در بعد منطقه‌ای به‌کار گرفته و در همین راستا بسترهای لازم برای اشتغال فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان را نیز فراهم کرده‌ایم.»
فعالیت 39 هسته فناور در دانشگاه آزاد اسلامی استان
او به فعالیت‌های مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان اشاره و تصریح کرد: «از زمان شروع فعالیت مرکز رشد تاکنون بیش از 300 طرح برای پذیرش و استقرار به مرکز رشد ارائه شده است که برخی از آنها بعد از طرح در شورای مرکز رشد و انجام فرآیند مصاحبه و داوری، در این مرکز پذیرفته شده‌اند.»
میر با بیان اینکه از زمان فعالیت مرکز رشد تا به امروز دو شرکت دانش‌بنیان، 12 واحد فناور و 39هسته فناور در این مرکز مستقر شده‌اند، اظهار داشت: «تولید بیش از 28 محصول اولیه ماحصل فعالیت این هسته‌ها و واحدهای فناور به‌شمار می‌رود. خوشبختانه درحال حاضر تعدادی از شرکت‌های فناور درحال تبدیل‌شدن به شرکت‌های دانش‌بنیان هستند، همچنین تمهیدات لازم برای راه‌اندازی سراهای نوآوری اندیشیده شده و در همین راستا درحال آماده‌سازی طرح‌های توجیهی برای راه‌اندازی این سراها هستیم و امیدواریم به‌زودی سراهای نوآوری در واحدهای زاهدان، ایرانشهر، چابهار و زابل آغاز به کار کنند.»
افزایش تعداد هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان در دستورکار
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان درباره برنامه‌های این دانشگاه در سال تحصیلی جدید گفت: «افزایش تعداد هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان در مرکز رشد ازجمله مهم‌ترین برنامه‌هایی است که در نظر گرفته‌ایم. همچنین برگزاری وبینارهای آشنایی با روش‌های جذب سرمایه برای کسب‌وکارهای خرد و خانگی، کرونا و پیامدهای پس از آن درخصوص کسب‌وکارهای خرد، توسعه کسب‌وکارهای مدرن و خانگی و روستایی، پرورش گل و گیاه، پرورش و تولید قارچ، برگزاری کارگاه تراش سنگ‌های قیمتی، فراهم کردن بسترهای لازم برای حضور مراکز R&D در مرکز رشد، ایجاد و تجهیز زیرساخت‌های لازم مانند آزمایشگاه‌های تخصصی، کارگاه عمومی و کتابخانه تخصصی برای ارائه خدمات به واحدهای فناور از دیگر برنامه‌های ما در سال 99 برای مرکز رشد استان خواهد بود.»
او با بیان اینکه با توجه به شیوع کرونا، مرکز رشد توانست با ایده‌ها و طرح‌های خود به کاهش شیوع این بیماری در استان کمک کند، ادامه داد: «ازطرف دیگر در حوزه تامین نیازهای اولیه برای مقابله با این بیماری نیز ورود کردیم که ازجمله آن می‌توان به تهیه الکل از خرما و تولید ماسک اشاره کرد. این طرح‌ها تا به امروز به‌صورت پایلوت اجرا شده اما قطعا در آینده نزدیک شاهد تولید انبوه و قابل توجه این محصولات برای خدمت‌رسانی به آحاد جامعه خواهیم بود.»
اخذ مجوز برای اولین شتاب‌دهنده تخصصی گیاهان دارویی و صنایع
میر در پاسخ به این سوال که با توجه به محوریت بحث گیاهان دارویی در واحد زاهدان، چه اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است، افزود: «اولین اقدام‌مان گرفتن مجوز برای نخستین شتاب‌دهنده تخصصی گیاهان دارویی و صنایع وابسته از سوی معاونت تحقیقات، نوآوری و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی بود. در اصل این شتاب‌دهنده به‌عنوان اولین شتاب‌دهنده در دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان محسوب شده که در راستای تکمیل بخش‌های مختلف سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری فعالیت خواهد کرد. همچنین برای بهره‌گیری از توان سایر شتاب‌دهنده‌های کشور و هم‌افزایی بیشتر در راستای سرعت بخشیدن به پیشرفت ایده‌ها، درحال عقد قرارداد با برخی دیگر از شتاب‌دهنده‌ها نیز هستیم.»
او با تاکید بر اینکه شتاب‌دهنده درواقع مجموعه‌ای از امکانات و فضا خواهد بود که استارتاپ‌ها در مرحله اول می‌توانند برای گرفتن مشاوره، راهنمایی و اجرای اولیه طرح به آن مراجعه کنند، تصریح کرد: «شتاب‌دهنده‌ها به دارندگان ایده کمک می‌کنند تا بتوانند ایده‌های خود را به مرحله اجرا درآورند. به عبارت دیگر این مراکز در وهله اول ایده‌ها را بررسی کرده و از میان آنها ایده‌های برگزیده را انتخاب و مورد حمایت قرار می‌دهند. در همین راستا دانشگاه آزاد اسلامی استان علاوه‌بر کمک مالی، امکانات و حتی فضای لازم را نیز در اختیار استارتاپ منتخب قرار می‌دهد و از طرف دیگر مربیان و مشاوران حرفه‌ای نیز بر روند کار تیم‌ها نظارت خواهندکرد.»
راه‌اندازی شتاب‌دهنده توسعه‌دهنده منطقه‌ای در استان سیستان و بلوچستان
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان گفت: «ازجمله اهداف راه‌اندازی شتاب‌دهنده گیاهان دارویی و صنایع وابسته استفاده از فناوری و نوآوری در راستای بهبود کسب‌وکار گیاهان دارویی کشور، حل معضلات و مشکلات صنایع مختلف در حوزه گیاهان دارویی، رشد و توسعه فناوری‌های حوزه گیاهان دارویی و تجاری‌سازی آنها، جذب حجم سرمایه‌گذاری بالا در شرکت‌های نوپا و هدایت آنها به سمت استارتاپ‌ها، حمایت سیستماتیک و هدف‌دار از استارتاپ‌ها و توسعه فرهنگ کارآفرینی و ایفای نقش موثر در راستای اقتصاد مقاومتی است، از این رو در آینده نزدیک پنج شتاب‌دهنده دیگر در واحدهای دانشگاهی سطح استان راه‌اندازی می‌شود.»
میر با بیان اینکه به‌زودی یک شتاب‌دهنده مادر به نام شتاب‌دهنده توسعه‌دهنده منطقه‌ای در مرکز استان سیستان و بلوچستان تاسیس خواهد شد، گفت: «همچنین در نظر داریم تا در واحدهای سطح استان، شتاب‌دهنده‌های زیرمجموعه شتاب‌دهنده مادر را نیز با توجه به پتانسیل منطقه و واحد دانشگاهی راه‌اندازی کنیم. در اصل شتاب‌دهنده سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، شتاب‌دهنده گیاهان گرمسیری و صنایع وابسته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایرانشهر، شتاب‌دهنده گیاهان دارویی و صنایع وابسته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، شتاب‌دهنده تخصصی دریا و فرآورده‌ای دریایی و صنایع وابسته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد چابهار و شتاب‌دهنده تخصصی حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و نو در واحد زابل راه‌اندازی خواهند شد.»
او به سراهای نوآوری اشاره و تصریح کرد: «با ارائه برنامه توسعه فناوری گیاهان دارویی و گرمسیری و انجام پیگیری‌های لازم توانستیم مجوز لازم برای راه‌اندازی سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری در دانشگاه آزاد اسلامی استان را دریافت کنیم که ازجمله اهداف آن می‌توان به استفاده از فناوری و نوآوری در راستای بهبود کسب‌وکار گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری در کشور، حل مشکلات و معضلات صنایع مختلف در این حوزه، رشد و توسعه فناوری‌ها و تجاری‌سازی محصولات این حوزه و ایفای نقش موثر در راستای اقتصاد مقاومتی اشاره کرد.»
درحال حرکت به سمت دانشگاه کارآفرین و فناور هستیم
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان ادامه داد: «قطعا توسعه اکوسیستم فناوری و نوآوری در این حوزه و رسیدن به فناوری نوین در راستای حل مشکلات و چالش‌های فناورانه در حوزه گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری، موجب خواهد شد تا در آینده دانشگاه آزاد اسلامی سیستان و بلوچستان به سمت دانشگاه کارآفرین و فناور حرکت کند و این مساله از مهم‌ترین اهداف تاسیس سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری خواهد بود. همچنین در استان سیستان‌وبلوچستان بیش از 6 سرای نوآوری برای واحدهای دانشگاهی استان پیش‌بینی شده که مطالعات اولیه سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری در شورای اقتصاد شرکت‌های دانش‌بنیان به تصویب رسیده است.»
سلطانعلی‌میر در همین زمینه افزود: «طرح راه‌اندازی پنج سرای نوآوری در استان به سازمان مرکزی دانشگاه ارائه شده که با صدور مجوز، زیرساخت‌های لازم را برای افتتاح آنها فراهم می‌کنیم، قطعا هر یک از این 5 سرای نوآوری براساس ظرفیت‌ها و بازارهای فراگیر منطقه‌ای برای واحدهای دانشگاهی مختلف استان پیش‌بینی شده که شامل سرای نوآوری گردشگری و صنایع‌دستی، سرای نوآوری محصولات دریایی، سرای نوآوری سنگ‌های قیمتی، سرای نوآوری محیط‌زیست و سرای نوآوری انرژی‌های نو خواهند بود.»
هدف سرای نوآوری گیاهان دارویی تقویت اقتصاد منطقه‌ای است
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان با بیان اینکه در هفتمین جلسه شورای مدیریت فعالیت‌های دانش‌بنیان سازمان مرکزی، مجوز تاسیس سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری به تصویب رسید، اظهار داشت: «در این جلسه موضوعات مهمی در حوزه سرای نوآوری مطرح شد. همچنین ارائه گزارش کامل از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود در استان سیستان و بلوچستان و توانمندی‌های علمی، فنی و اجرایی واحد در ارتباط با ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها، مشخص کردن تاسیسات و امکانات واحدهای دانشگاهی استان که می‌تواند در اختیار سرای نوآوری قرار گیرد، ارائه برنامه تجمیع و بهره‌برداری از سایر آزمایشگاه‌ها، دستگاه‌ها و تجهیزات مستقر در استان برای تحقق مأموریت تخصصی سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری، تعیین موضوع اصلی فعالیت یا محور کسب‌وکار سرای نوآوری متناسب با دانشگاه «برنامه‌های علمی»، ارائه تفاهمنامه‌های همکاری با برخی از دستگاه‌های مرتبط با تاسیس سرای نوآوری، ارائه برنامه‌های آموزش فناوری و مدرسه کسب‌وکار و نیروی انسانی موردنیاز سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری ازجمله موضوعات مطرح شده در این جلسه بود.»
او به توانمندی‌ها و پتانسیل‌های دانشگاه آزاد اسلامی سیستان و بلوچستان اشاره و تصریح کرد: «در این رابطه وجود زیرساخت‌های مناسب و همچنین دارا بودن پتانسیل‌ها و توانمندی‌های بالقوه و بالفعل واحدهای دانشگاهی استان موضوع بسیار مهمی است که باعث شده بتوانیم به نیاز برای توسعه فناوری‌های جدید در حوزه‌های مرتبط با فعالیت سرای نوآوری به‌خصوص سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری برای رفع نیازهای فناورانه استان و منطقه پاسخ دهیم. قطعا سرای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری شامل مدارس کسب‌وکار، مراکز نوآوری، شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد خواهد بود که با تمرکز بر یک موضوع فناورانه به‌صورت مسئولیت‌محور و مأموریت‌محور و با هدف حل مشکل منطقه فعالیت می‌کند تا بستر اشتغال دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در رشته کشاورزی پس از فارغ‌التحصیلی فراهم شود.»
میر ادامه داد: «سراهای نوآوری گیاهان دارویی و میوه‌های گرمسیری به دنبال گسترش و تقویت اقتصاد منطقه‌ای است و ویژگی اصلی آن مأموریت‌محوری، ایجاد رابطه بین دانشگاه، جامعه و مساله محوری خواهد بود. همچنین فعالیت عمده این سرا در 3 بخش تعریف شده که بخش اول فعالیت در حوزه گیاهان دارویی، بخش دوم فعالیت و فرآوری گیاهان دارویی با هدف فناوری تولید مواد دارویی و بخش سوم فعالیت در تولید حوزه صنایع تبدیلی خواهد بود و امیدواریم تا این سرا همزمان با هفته پژوهش در آذرماه 99 افتتاح شود.»
حمایت معاون علمی رئیس‌جمهور از تولیدات فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی استان
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان اظهار داشت: «تولید بیش از 12 محصول اولیه حاصل تلاش ۲0 هسته و واحد فناور مستقر در مرکز بوده و درحال حاضر یکی از شرکت‌های فناور ما نیز درحال تبدیل به شرکت دانش‌بنیان است. این هسته‌ها در کنار تولید اتانول از خرما و میوه‌های گرمسیری و تولید نوشابه چای ترش، اقدام به تولید سیستم آبیاری هوشمند، ماسک صورت و بدن، قیر از مواد بازیافتی، فیلتر هوای خودرو و نانو فیلتر، آب شیرین‌کن، نمک دریایی غنی شده، فیلتر خودروهای سبک و سنگین، مواد بهبود‌دهنده نان، آبیاری هوشمند، تولید و بسته‌بندی محصولات گرمسیری، آجر شیلی و تثبیت‌کننده‌های گیاهی برای مقابله با ریزگردها کرده است.»
او افزود: «همچنین بحث راه‌اندازی مرکز رشد واحدهای فناوری علوم انسانی در سال 99 را در دستورکار داریم، این مرکز در موضوعات فناوری آموزشی – مشاوره‌ای و اجتماعی، فناوری علوم شناختی، فناوری فرهنگی و گردشگری مذهبی، فناوری اقتصادی و مدیریت فعالیت خواهد کرد، در همین راستا تفاهمنامه‌ای نیز با مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد تدوین شده است.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان به بازدید سورنا ستاری و استقبال او از برخی طرح‌های این واحد دانشگاهی اشاره و تصریح کرد: «در بازدید معاون رئیس‌جمهوری، او از غرفه‌های مختلف دیدن و با صاحبان ایده‌های هسته فناور درباره طرح‌های آنان گفت‌وگو کرد. خوشبختانه این مقام مسئول از طرح تولید الکل اتانول، ژل صورت و تولید قیر و بهبود‌دهنده نان و... که توسط اعضای هیات‌علمی واحد زاهدان به مرحله تولید رسیده، حمایت کرد. همچنین مقرر شد نحوه حمایت و سرمایه‌گذاری درباره طرح‌های دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان مورد بررسی قرار بگیرد.»
میر افزود: «طرح‌های زیادی در نمایشگاه دستاوردهای مرکز رشد استان سیستان و بلوچستان به نمایش گذاشته شد که مهم‌ترین این طرح‌ها بسته‌بندی چای ترش از شرکت مکران سبز طب(واحد ایرانشهر)، آب شیرین‌کن از شرکت فناوری زیست‌مند دریایی(واحد چابهار)، بسته‌بندی خرما از شرکت ایرانیان گستر ماد(واحد سراوان)، نوشابه چای ترش از شرکت به‌چین ثمر اوشیدا(واحد زاهدان)، تولید الکل از شرکت به‌چین ثمر اوشیدا(واحد زاهدان)، آجر شیلی از شرکت زمین پژوهان مکران(واحد زاهدان)، تثبیت شن‌های روان از شرکت نانو پژوهان به سیما(واحد زاهدان)، تصفیه هوا از شرکت ایرپاک (واحد زاهدان)، بهبود‌دهنده نان از شرکت مه‌نان(واحد زاهدان)، تراش سنگ از شرکت اوپال(واحد زاهدان)، استحصال زینکوم از شرکت زمین کاوان خاور(واحد زاهدان)، ساخت قیر و مواد پرکاربرد از لجن اسیدی از شرکت زیست پویان آزاد فن‌آور(واحد زاهدان)، جواهرسازی با دست از شرکت آماتیس(واحد زاهدان)، گلیم و پته‌دوزی از شرکت آرایش(واحد زاهدان)، سوزن‌دوزی از شرکت خاتون(واحد زاهدان)، سوزن‌دوزی از شرکت خانم هنر(واحد زاهدان)، سوزن‌دوزی بلوچ از شرکت دوچ بلوچ(واحد زاهدان)، سوزن‌دوزی از شرکت چوری(واحد زاهدان)، سوزن‌دوزی از شرکت ترنم(واحد زاهدان) و سکه دوزی بلوچ از شرکت بنیتا(واحد زاهدان) اشاره کرد که همگی مورد استقبال قرار گرفتند.»
* نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه‌نگار