به گزارش «فرهیختگان»، دانشگاه‌ها و آموزش عالی کشورها در دوران کرونا یکی از بحرانی‌ترین روزهای خود را سپری می‌کنند. روزهای نخست شروع همه‌گیری با ترس و هراس بسیاری آغاز شد و تا چند هفته تمام دانشگاه‌ها و کلاس‌های درس تعطیل شدند. شهرها درحالت قرنطینه فرو رفتند؛ تمام آموزش‌ها لغو شد و حتی دانشجویان بین‌المللی حاضر در کشورهای دیگر، به کشورهای خود بازگردانده شدند. این اتفاقات در اواسط ترم‌های دانشگاهی رخ داد و کلاس‌های درس در میانه راه لغو شدند و چاره‌ای برای دانشگاه‌ها باقی نماند جز اینکه کلاس‌ها را به‌صورت آنلاین برگزار کنند و البته این شرایط، فرصتی را برای دانشجویان بین‌المللی فراهم آورد تا بتوانند از محل زندگی و شهر خود در کلاس‌های آنلاین حضور پیدا کنند و فرصت آموزش را از دست ندهند. اما بحرانی که گریبان دانشگاه‌ها و آموزش عالی را گرفته، تأثیرات درازمدت را روی نظام آموزشی به‌جا گذاشته و تداوم آنلاین بودن کلاس‌های دانشگاهی باعث شده ثبت‌نام دانشجویان با کاهش چشمگیری مواجه شود. کاهش شمار دانشجویان و ثبت‌نام آنها، به‌طور مستقیم نرخ درآمد دانشگاه‌ها را در ماه‌های اخیر با بحران مواجه کرده است به‌طوری که چند دانشگاه با وخیم شدن اوضاع مالی ورشکست شده و به تعطیلی کشیده شدند. بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که حتی با پایان یافتن بحران کرونا، باز هم اوضاع دانشگاه‌ها و آموزش عالی به شرایط سابق برنمی‌گردد و تغییراتی اساسی و بنیادی دامنگیر آن خواهد شد.
کاهش 2 درصدی دانشجو طی یک ماه
آمریکا در ماه‌های نخست همه‌گیری کرونا یکی از وخیم‌ترین اوضاع مبتلایان را در دنیا به‌خود اختصاص داده بود و هنوز هم شمار مبتلایان روزانه آن بالاست. این کشور با بیش از یک میلیون دانشجوی خارجی، بالاترین شمار دانشجویان بین‌المللی را در اختیار دارد که حدود 5/5 درصد کل دانشجویان آمریکا را به‌خود اختصاص می‌دهند بنابراین بخش قابل توجهی از درآمد دانشگاه‌ها از شهریه و دیگر هزینه‌های این دانشجویان تأمین می‌شود. عدم‌حضور این دانشجویان در آمریکا و آنلاین بودن کلاس‌های دانشگاه، به‌طور قطع تأثیر چشمگیری در کاهش درآمدهای دانشگاه به‌جا می‌گذارد.
به گزارش تایم، میزان ثبت‌نام دانشجویان مقطع کارشناسی ترم پاییز دانشگاه‌های آمریکا در خلال بحران کرونا در مقایسه با سال گذشته حدود 4 درصد کاهش یافته است.
در این میان، شمار دانشجویان جدیدالورود به دانشگاه یا همان ترم اولی‌ها با کاهش 16 درصدی روبه‌رو بوده است. طبق بررسی‌های صورت گرفته ازسوی مرکز ملی تحقیقات دانشجویی کلرینگ هاوس مشخص شده که در کنار کاهش ثبت‌نام دانشجویان در ترم پاییز، کالج‌های غیرانتفاعی و کالج‌هایی که پیش از بحران کرونا هم از آموزش آنلاین استفاده می‌کردند، با رشد ثبت‌نام دانشجویان مواجه شده‌اند. معاون ارشد روابط دولت در شورای آموزش آمریکا معتقد است این آمارها که حاکی از کاهش تعداد دانشجویان در دانشگاه‌های آمریکاست، بر لزوم تولید و توزیع واکسن کرونا و درمان‌های مرتبط کرونایی تأکید می‌کند. هرچه این اوضاع ادامه داشته باشد، وضعیت دانشگاه‌ها وخیم‌تر خواهد شد و لزوم اقداماتی تأثیرگذار برای کاهش هزینه‌ها و بالا رفتن درآمد دانشگاه‌ها بیشتر احساس می‌شود. در گزارش یک ماه گذشته که از حدود 54 مؤسسه و دانشگاه آمریکایی به‌دست آمده بود، نرخ کاهش ثبت‌نام دانشجویان 2 درصد عنوان شده بود اما در جدیدترین گزارش‌ها که در ماه سپتامبر اعلام شده، این کاهش قابل توجه‌تر بوده و به‌نوعی، زنگ خطر برای دانشگاه‌های آمریکا به‌صدا درآمده است. طبق این مطالعات که روی حدود 22 درصد مؤسسه و دانشگاه آمریکایی صورت گرفته، نرخ ثبت‌نام دانشجویان با افت 4 درصدی روبه‌رو شده است.
در گزارش نخست، اوضاع کمی بهتر بود و به‌نظر می‌رسید می‌توان اقداماتی برای اصلاح این روند کاهشی انجام داد تا دانشگاه‌ها بتوانند در کمترین زمان ممکن و با توجه به فشارهای اقتصادی موجود، خسارت‌های ناشی از کمبود درآمد خود را جبران کنند اما کاهش 9.4 درصدی ثبت‌نام دانشجویان در ترم پاییز کالج‌ها و دانشگاه‌ها، زنگ خطر را به‌صدا درآورده است. این مقدار کاهش در دانشجویان سال اولی به 23 درصد هم می‌رسد که نشان‌دهنده کاهش تمایل حضور جوانان در دانشگاههاست.
افت دانشجو سیاه و سفید ندارد
میان دانشگاه‌های آمریکا، رقابت اصلی بر سر آموزش دانشجویان برای ورود به مشاغل خاص پس از فارغ‌التحصیلی است و در این بین، دانشگاه‌های غیرانتفاعی با دوره‌های چهار ساله که بسیار هم مورد توجه و علاقه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکاست، به‌رغم عملکرد بسیار ضعیف دانشجویان در دوران کرونا و در ترم پاییز با رشد ثبت‌نام 3 درصدی روبه‌رو شده‌اند. دانشگاه کلرینگ هاوس اعلام کرده است که دانشگاه‌ها و کالج‌های آمریکا که از قبل کرونا هم با تمرکز بر آموزش آنلاین فعالیت می‌کردند، در طول دوران کرونا هم فعالیت‌های آنلاین خود را با جدیت ادامه داده‌اند به‌طوری که برخلاف کاهش ثبت‌نام دانشجویان در بیشتر دانشگاه‌های آمریکا، این دانشگاه با رشد 7 درصدی جذب دانشجو روبه‌رو بوده است. کاهش ثبت‌نام دانشجویان در مقطع کارشناسی در نژادهای مختلف چندان تفاوت فاحشی با هم ندارند به‌طوری که دانشگاه‌ها با 7.9 درصد کاهش در دانشجویان سیاهپوست، 7.6 درصد کاهش در دانشجویان سفیدپوست و 6.1 درصد در دانشجویان بومی آمریکای لاتین روبه‌رو بوده‌اند. در این میان، آمار کاهش ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی در مقطع کارشناسی دانشگاه‌های آمریکا هم به حدود 14 درصد در دوران کرونا رسیده است که از نظر اقتصادی وزنه بسیار سنگینی برای اقتصاد این کشور و تأمین درآمدهای دانشگاهی به‌شمار می‌رود. عدم‌توانایی دانشگاه‌ها در جبران این بخش، آنها را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کرده است.
ساده‌انگاری موضوع ازسوی دانشگاه‌ها
به‌رغم اینکه کاهش ثبت‌نام دانشجویان در دوران کرونا موضوع بسیار بغرنج و پیچیده‌ای است و می‌توان آینده سیستم آموزش عالی دانشگاه را با بحران روبه‌رو کند، بسیاری از کالج‌ها و دانشگاه‌های آمریکا کاهش ثبت‌نامی‌ها را تنها به دانشجویان سال اولی مربوط دانسته‌اند و معتقدند با اتمام بحران کرونا و بازگشت دانشجویان به دانشگاه‌ها، این مشکل برطرف می‌شود و دوباره شاهد رونق گرفتن دانشگاه‌ها از نظر مالی خواهیم بود؛ غافل از اینکه دانشگاه‌ها باید از الان به این فکر کنند که ممکن است حتی با اتمام اوضاع کرونایی، این مشکل به دوام خود ادامه دهد. در دوران کرونا، بسیاری از مشاغل به‌طور کامل نابود شد و بسیاری از مشاغل تا مرز نابودی پیش رفتند و بعضی با ورشکستگی مواجه شدند و هنوز هم نتوانسته‌اند از بار این اوضاع نابسامان مالی کمر راست کنند. در چنین شرایطی، این احتمال وجود دارد که حتی با اتمام همه‌گیری کرونا در دنیا، باز هم بسیاری از دانشجویان که از نظر وضعیت مالی در شرایط وخیم و نامناسبی قرار دارند، نتوانند در دانشگاه حضور پیدا کنند و به‌خاطر شهریه‌های هنگفت دانشگاهی، قید درس و دانشگاه و ادامه تحصیل را بزنند. این مساله به‌ویژه در دانشجویان سال اولی مصداق دارد و شاید هیچ‌وقت شروعی برای زندگی تحصیلی خود قائل نشوند.
کاهش دانشجویان خارجی باوجود نیاز دانشگاه‌ها
پروفسور رابرت کلکن، استاد دانشگاه «ستون هال» درباره کاهش چشمگیر ثبت‌نام دانشجویان در دانشگاه‌های آمریکا می‌گوید: «این آمارها نگرانی‌ها را از تأثیر روی آموزش عالی آمریکا افزایش می‌دهد اما با وجود این، اصلا مساله تعجب‌آوری نیست و باید انتظار آن را داشت. دانشجویان با توجه به اوضاع وخیم اقتصادی و بازار کار، بهترین کاری که می‌توانند انجام دهند، تحصیل در دانشگاه است و می‌توان امیدوار بود با ادامه این روند، تعداد دانشجویان در ماه‌ها و سال‌های پیش‌رو افزایش یابد. نمودارهای اولیه از کاهش نرخ ثبت‌نام دانشجویان بیانگر آن است که موسسه‌ها و دانشگاه‌های شهری عملکرد نسبتا بهتری در ثبت‌نام‌های ترم پاییز داشته‌اند؛ این درحالی است که پیش‌تر تصور می‌شد ویروس کرونا شهرهای بزرگ را بیشتر تحت تأثیر قرار دهد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی در ترم پاییز دانشگاه‌ها به 11 درصد رسید و درحالی که بخش مهمی از درآمد دانشگاه‌ها به درآمد ناشی از همین دانشجویان وابسته است، محدودیت‌های بهداشتی و سیاسی شدید باعث شد شماری از دانشجویان خارجی نتوانند برای ادامه تحصیل وارد آمریکا شوند؛ البته برخی دانشجویان بین‌المللی هم در بحران کرونا از ترک آمریکا ممانعت کرده و در این کشور ماندگار شدند. اما باز هم با وجود این، دانشگاه‌های آمریکا شاهد ریزش شدید آمار ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی در ماه‌های گذشته بوده است. اما در این میان، برخی دانشگاه‌ها و موسسه‌ها با برگزاری دوره‌های دوساله آموزشی سعی کرده‌اند شرایطی را برای دانشجویان کم‌درآمد بین‌المللی فراهم کنند تا با ماندن در شهرهای خود بتوانند در دوره‌های آموزشی آنلاین حضور پیدا کنند. در این میان، برخی دانشگاه‌ها هم این مساله را پذیرفته‌اند که با وجود کرونا، ممکن است بسیاری از دانشجویان خود را به‌ویژه دانشجویان بین‌المللی را از دست بدهند.
فشار دولت بر اتمام تحصیل دانشجویان
افزایش تعداد دانشجویان در مقطع تحصیلات تکمیلی و افزایش بدهی‌های شهریه‌ای آنها به‌ویژه به دانشگاه‌ها و موسسه‌های غیرانتفاعی آنلاین، از دیگر نگرانی‌های دانشگاههاست. دانشجویان اقلیت برای تکمیل مقطع تحصیلی خود فشار زیادی را متحمل می‌شوند و با قوانین و محدودیت‌هایی که گاه‌وبیگاه از سوی دولت ترامپ برای آنها وضع می‌شود، شرایط دشواری را پیش‌رو دارند و باید سریع‌تر دانشگاه خود را به اتمام برسانند. از جمله فشارهای وارد بر این گروه از دانشجویان می‌توان به افزایش ساعات کاری به 40 ساعت در هفته اشاره کرد. اغلب این دانشجویان در فروشگاه‌ها و بیمارستان‌ها و نیز به‌عنوان پرستار کودک مشغول فعالیت هستند و مجبورند برای تأمین هزینه‌های زندگی خود و خانواده، به‌رغم تحصیل تمام‌وقت کار کنند. دانشگاه هاروارد اعلام کرده است که آمار ثبت‌نام دانشجویان مقطع کارشناسی حدود 20 درصد در ترم پاییز کاهش یافته و بیش از 200 دانشجوی ترم اول، ترجیح داده‌اند به‌جای شرکت در کلاس‌های آنلاین، ورود به دانشگاه را در ترم پاییز تا سال آینده به تعویق بیندازند.
نگـــرانـــی از کاهـــش دانـــشـــجـــویـــان سیاهپوست
با اینکه نگرانی دانشگاه‌ها از کاهش ثبت‌نام دانشجویان از بعد بحران کرونا قوت گرفت، این روند پیش از همه‌گیری هم مشکل‌آفرین شده بود. از سال 2014 و 2015 تا 2018-2017 و 2019، هرساله شمار دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه‌ها با 1.25 میلیون دانشجو روبه‌رو بوده است که کاهش 5 درصدی داشته‌اند. علاوه‌بر این، در این بازه زمانی، ثبت‌نام دانشجویان مقطع کارشناسی در دانشگاه‌های دولتی تا 2.5 درصد کاهش نشان می‌دهد که حدود 425 هزار دانشجو را دربرمی‌گیرد. سال تحصیلی 2017، 2018 اولین سالی بود که تعداد دانشجویان سفیدپوست در دانشگاه‌های دولتی آمریکا در مقطع کارشناسی اولویت نداشت. اما آمارها حکایت از کاهش بیش از 200 هزار نفری دانشجویان سیاهپوست در این دانشگاه‌ها دارد درحالی که آمار دانشجویان آمریکای لاتین با رشد مواجه بوده است. این درحالی است که دانشگاه‌ها با کاهش 810 هزار نفری دانشجویان سفیدپوست روبه‌رو بوده‌اند. این روند، یعنی کاهش ثبت‌نام دانشجویان سیاهپوست و افزایش دانشجویان آمریکای لاتین، حکایت از تلاش برای حذف اختلافات تحصیلی از نظر نژادی و قومیتی است. کاهش تعداد دانشجویان سیاهپوست در دانشگاه‌ها، کوچک کردن شکاف موفقیت آنها را در ارتباط با دانشجویان سفیدپوست دشوارتر می‌کند.
* مترجم: ندا اظهری