به گزارش «فرهیختگان»، کارآفرینان مهاجر تحصیلکرده نقشی بسیار حیاتی در اقتصاد پویای هر کشوری ایفا می‌کنند. در مطالعه‌ای که از سوی دانشگاه کالیفرنیا برکلی انجام شده کارشناسان تاثیر مهاجران مهارت‌دیده و تحصیلکرده را در توسعه هرچه بیشتر سیلیکون‌ولی، مرکز غول‌های فناوری دنیا بررسی کرده‌اند. دانشمندان و مهندسان چینی و هندی قریب به یک‌سوم اعضای این شرکت‌های هایتک را تشکیل می‌دهند؛ شرکت‌هایی چون سامسونگ، گوگل، مایکروسافت، آمازون و... که حدود 17 میلیارد دلار فروش داشته و بیش از 58 هزار شغل تولید کرده‌اند. این تحقیقات جایگاه اصلی مهاجران در کارآفرینی فناوری‌محور راتایید و به این نکته اشاره کرده‌اند که بیش از نیمی از برترین شرکت‌ها و کمپانی‌های فناورانه آمریکایی را نسل اول و دوم مهاجران تشکیل می‌دهند.

  چهره‌های فناوری دنیا همگی مهاجرند

«جف بزوس» موسس آمازون مهاجر کوبایی نسل دوم، «استیو جابز» بنیانگذار و پدر اپل یک مهاجر سوری و «سرجی برین» موسس گوگل متولد روسیه هستند. علاوه‌بر این، افزایش شمار کارآفرینان مهاجر ازجمله «ایلان ماسک» بنیانگذار تسلا پیش از راه‌اندازی کسب‌وکار موفقیت‌آمیز خود در دانشگاه‌های آمریکا تحصیل کرده است. مطالعات اخیر که از سوی بنیاد ملی سیاست آمریکایی انجام شده، به ارتباط میان مهاجران و کارآفرینی پرداخته که نشان می‌دهد موسس و بنیانگذار یک‌چهارم تمام شرکت‌های آمریکایی که به‌طور خصوصی اداره می‌شوند و ارزش آنها یک میلیارد یا بیشتر است، دانشجویان بین‌المللی بوده‌اند که به آمریکا مهاجرت کرده‌اند. درحالی‌که موفقیت و رشد کسب‌وکارها و مشاغلی که توسط دانشجویان آغاز می‌شود، در انگلیس و آمریکا یکسان نیستند، جدیدترین بررسی تعامل کسب‌وکارها و مشاغل برتر بیانگر آن است که بین سال‌های 2018 و 2019 حدود چهارهزار کسب‌وکار جدید از سوی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های انگلیس راه‌اندازی شده است. از میان کسب‌وکارهایی که همچنان فعال هستند، 30 هزار نفر را به استخدام خود درآورده‌اند و بیش از یک میلیارد پوند درآمد کسب کرده‌اند. احتمال موفقیت کسب‌وکارهایی که توسط دانشجویان خارجی راه‌اندازی شده‌اند، بالاتر است.

  سنگ دولت انگلیس جلوی پای دانشجویان غیربومی

دانشجویان بومی و اتحادیه اروپا که در دانشگاه‌های انگلیس تحصیل می‌کنند، قادرند حین تحصیل سرمایه‌گذاری‌های جدیدی انجام دهند؛ دقیقا مانند همان کاری که «مارک زاکربرگ» و «بیل گیتس» در آمریکا انجام دادند. در مقام مقایسه، گروهی از دانشجویان بین‌المللی که بعد از ژانویه 2021 جزء دانشجویان جدید اتحادیه اروپا محسوب می‌شوند، براساس ویزایی که خواهند داشت، محدودیت‌هایی را پیش‌رو دارند و نمی‌توانند به‌خودی‌خود مشغول به‌کار شوند یا در شغلی مشارکت داشته باشند، مگر اینکه در پایان دوره تحصیلی خود از تقاضای مرخصی تحصیلی استفاده کنند تا به‌عنوان مهاجر تازه‌کار بتوانند در انگلیس ماندگار شوند. به‌ویژه تا زمانی که این دانشجویان تحصیلات خود را به‌اتمام نرسانده‌اند، قادر به راه‌اندازی کسب‌وکار یا اشتغال در یک شرکت به‌عنوان مدیر نیستند و نمی‌توانند در شرکتی که 10 درصد یا بیشتر از سهم آن را در اختیار دارند، مشغول به‌کار شوند.

به گزارش تایم،دولت انگلیس به‌تازگی اعلام کرده یک مسیر دانشجویی جدید طراحی کرده است که آن را نوعی ساده‌سازی در روند درخواست شغل می‌داند، به‌عنوان مثال با برداشتن برخی الزامات برای ارائه منابع مالی و شیوه‌های جدید سعی کرده دانشجویان نیازهای زبان انگلیسی خود را مرتفع کنند. این امر شاید مورد استقبال قرار گرفته باشد اما نشانه‌ای از اصلاح قوانین مربوط به کارآفرینی در آن دیده نمی‌شود. درواقع وقتی چنین محدودیت‌هایی به‌طور کارشناسی بررسی می‌شود، کاملا غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد. طبق محدودیت‌های اعمال‌شده ازسوی دولت انگلیس، دانشجویان بین‌المللی هرگز قادر به راه‌اندازی کسب‌وکار خود نیستند و درطول ترم دانشگاهی خود تنها می‌توانند هفته‌ای 20 ساعت و درطول تعطیلات به‌صورت تمام‌وقت کار کنند. به‌عبارت دیگر، دانشجویان خارجی که در یک مرکز یا کافه محلی مشغول به‌کار می‌شوند کار ساده‌تری پیش‌رو دارند و با برخی از این محدودیت‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اما اگر بلندپروازتر باشند و بخواهند آرزوهای دور و دراز خود را جامه عمل بپوشانند، می‌توانند از ادامه تحصیل منصرف شوند. این درحالی است که درصورت برداشته شدن این محدودیت‌ها دانشجویان غیربومی و مهاجر می‌توانند میزان فعالیت خود را در زمینه کارآفرینی بالاتر ببرند و کسب‌وکارهای جدیدی را راه‌اندازی کنند. درحقیقت حذف محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی دولت انگلیس در درازمدت به‌نفع اقتصاد این کشور تمام می‌شود. با درنظر گرفتن تعداد دانشجویان در سال‌های 2019- 2018 به‌عنوان مبنا، اگر فقط یک دانشجوی بین‌المللی از هر 100 نفر در زمان تحصیل اقدام به راه‌اندازی یک کسب‌وکار کند، این حرکت تعداد کارآفرینان فارغ‌التحصیل را که هرسال در آموزش عالی انگلیس تحصیل کرده‌اند، دوبرابر می‌کند.

  محدودیت‌ها را باید اصلاح کرد

همان‌طور که انگلیس برای دنیای پسابرگزیت آماده می‌شود، سیاستمداران در این مورد مباحثه می‌کنند که باید روندی را درکشور پیاده کرد که مانند آهن‌ربا استعدادهای برتر را از سراسر دنیا جذب کرد تا از این طریق بتوان قابلیت‌های اقتصادی انگلیس را بهبود ببخشید. آموزش عالی انگلیس از سال‌ها پیش به‌دنبال جذب دانشجویان بین‌المللی برتر و بااستعداد بوده است و انتظار می‌رود فراهم آوردن شرایط مناسب برای جذب استعدادها و رونق بخش کارآفرینی کار دشواری نباشد. درواقع دولت باید هر آنچه از عهده‌اش برمی‌آید، انجام دهد تا دانشجویان بین‌المللی را ترغیب و حمایت کنند تا شرکت‌های فناورانه قدرتمندی را راه‌اندازی کنند. شواهد حاکی است اقتصاد انگلیس به چیزی فراتر از شرکت‌های حاضر نیاز دارد تا بتواند اقتصاد درحال فروپاشی خود را از انحطاط نجات دهد.

  نقشه‌راه انگلیس برای جذب استعدادهای خارجی

با وجود تمام محدودیت‌هایی که دولت انگلیس برای مقوله اشتغال دانشجویان بین‌المللی درنظر گرفته، برنامه‌هایی را درقالب نقشه‌راه طراحی کرده است که از این طریق، با سرمایه‌گذاری 300 میلیون پوندی در زیرساخت‌های علمی این کشور، توسعه مدت زمان اعتبار ویزای تحصیلی شغلی فارغ‌التحصیلان مقطع دکتری و راه‌اندازی اداره استعدادها، محققان بین‌المللی برتر دنیا را به‌سمت خود جذب کند تا انگلیس را در آینده‌ای نزدیک به ابرقدرت علمی دنیا تبدیل کند. «آلوک شارما»، وزیر کسب‌وکار انگلیس به‌تازگی اعلام کرده که دولت این کشور به‌دنبال راه‌اندازی گروهی متخصصان نوآوری است تا با حمایت از بخش پژوهش و مرحله ایده‌های نوآورانه به توسعه تولید کمک کند و با این اقدامات کمکی هرچند ناچیز به جبران کمبود بودجه داشته باشد. رونمایی از نقشه‌راه تحقیق و توسعه اگر به‌درستی و با برنامه‌ریزی دقیق انجام شود، می‌تواند انگلیس را به ابرقدرت علمی در دنیا تبدیل کند و شکاف میان اختراع و کاربرد را از میان بردارد.

طبق این نقشه‌راه دولت انگلیس چیزی قریب به 300 میلیون پوند برای به‌روزرسانی زیرساخت‌های علمی کشور در موسسه‌های تحقیقاتی و دانشگاه‌ها به‌عنوان آزمایشگاه‌هایی با کلاس جهانی درنظر گرفته است. همچنین قرار است 280 میلیون پوند اضافه هم در اختیار دانشگاه‌ها قرار گیرد تا در دوران همه‌گیری کرونا تحقیقات علمی متوقف نشود و به فعالیت خود ادامه دهند. علاوه‌بر این، طرح وام شهریه هم درنظر گرفته‌شده تا از این طریق 80 درصد خسارت‌های ناشی از کاهش درآمد شهریه‌ای ناشی از دانشجویان بین‌المللی جبران شود. دولت همچنین قرار است اداره استعدادیابی را هم در انگلیس راه‌اندازی کند تا فرآیند جذب استعدادهای علمی، تحقیقاتی و نوآورانه جهان را آسان‌تر کنند. هدف این مرکز، جذب استعدادهای علمی جهان از محققان جوان گرفته تا مدیران جهانی در زمینه‌های مختلف است. طبق طرح استعدادیابی جهانی که بر مبنای فرم سریع ویزا برای محققان بین‌المللی است، دانشمندان و محققان مهارت‌دیده و کارآزموده می‌توانند بدون نیاز به پیشنهاد شغلی وارد انگلیس شوند. علاوه‌براین، دولت انگلیس اعلام کرده است که این طرح مسیر جدیدی را برای استعدادهای فارغ‌التحصیل جدید فراهم می‌کند و دانشجویان بین‌المللی که مقطع دکتری را از تابستان 2021 به‌اتمام می‌رسانند، می‌توانند تا سه‌سال بعد از اتمام تحصیلات خود برای زندگی و اشتغال در این کشور ماندگار شوند.

درحال‌حاضر، ویزای فارغ‌التحصیلان دکتری تنها تا 12 ماه اعتبار دارد.  این اقدام در راستای اطلاعیه سپتامبر 2019 منتشر شده است. طبق قانون سال گذشته، آن دسته از دانشجویان بین‌المللی که در سال 2021- 2020 مقطع کارشناسی یا ارشد را در انگلیس آغاز کرده‌اند، می‌توانند تا دوسال پس از اتمام تحصیلات خود از ویزای کاری استفاده کنند. افزایش اعتبار ویزا برای دانشجویان فارغ‌التحصیل، سیاست موثری در افزایش رقابت انگلیس در جذب دانشجویان بااستعداد به‌شمار می‌رفت. اما به‌دنبال آن، محدودیت‌های اعمال‌شده برای دانشجویان بین‌المللی باعث شد این شیوه‌ها تنها روی کاغذ موثر واقع شوند. دانشجویانی که در ترم پاییز تحصیلات خود را در دانشگاه‌های انگلیس آغاز کرده‌اند، مشمول این قانون می‌شوند. برخی کارشناسان به دولت این کشور پیشنهاد داده‌اند که نسبت به تغییر قانون مهاجرت اقدام کند. آنها معتقدند که اصلاح این قانون، انگلیس را به مکانی بهتر و جذاب‌تر برای تحصیل دانشجویان بین‌المللی تبدیل می‌کند. به‌طور قطع حضور دانشجویان بین‌المللی علاوه‌بر سود اقتصادی، ازنظر اجتماعی و فرهنگی نیز می‌توانند بسیار تاثیرگذار باشند. در این نقشه‌راه خواسته دولت برای مشارکت در طرح افق اروپا که از سال 2021آغاز می‌شود، تکرار شده است. رئیس جامعه شهری انگلیس معتقد است که مشارکت انگلیس در برنامه‌های تحقیقاتی اتحادیه اروپا برای همه منافعی را به‌دنبال دارد.

  افزایش اعتبار ویزای دانشجویان خارجی

کارشناسان انگلیسی بر این باورند که با بالا رفتن زمان اعتبار ویزاهای دانشجویان بین‌المللی و ماندگاری طولانی‌تر آنها در این کشور می‌تواند به رونق کارآفرینی در این کشور کمک بیشتری کند و این استعدادهای برتر خارجی زمان بیشتری را برای گذراندن در کشور دارند و از این طریق، اقتصاد انگلیس متحول می‌شود. «جو جانسون»، وزیر سابق دانشگاه‌های انگلیس معتقد است که اگر دولت اعتبار ویزای کاری دانشجویان بین‌المللی را به چهارسال افزایش دهد، می‌توان امیدوار بود که تعداد دوبرابری دانشجویان بین‌المللی ازجمله دانشجویان هندی را به کشور جذب کنیم. به گفته او، دانشگاه‌ها قربانی رقابت و سیاست‌های غلط دولت‌ها هستند، به‌طوری که افزایش صادرات آموزش و نیز مدیریت کاهشی تعداد دانشجویان خارجی تلاشی معکوس است که باید به شیوه‌ای درست آن را اصلاح کرد. این سوءمدیریت‌ها باعث‌شده انگلیس طی سال گذشته تلاش ناموفقی در جذب دانشجویان بین‌المللی داشته باشد. دولت انگلیس در برنامه‌ریزی‌های درازمدت خود درنظر دارد با طرح‌های ارائه‌شده، تا سال 2030 حدود 600 هزار دانشجوی بین‌المللی را جذب کند که نسبت به تعداد دانشجویان خارجی فعلی در انگلیس با رشد 25 درصدی مواجه خواهد شد. انگلیس با کاهش نرخ رشد، روند کندتری را درمقایسه با بازار جهانی دانشجویان بین‌المللی طی یک‌دهه گذشته تجربه کرده است که انتظار می‌رود طی 10 سال آینده این کاهش جبران شود اما محققان بر این باورند تا زمانی که محدودیت‌های اشتغال برای دانشجویان بین‌المللی در این کشور حاکم باشد، تلاش‌ها برای جذب بیشتر این استعدادها با شکست روبه‌رو خواهد شد.

*  مترجم: ندا اظهری