به گزارش «فرهیختگان»، نگاه دانشگاه آزاد اسلامی به مقوله پژوهش در سال‌های اخیر تغییرات و تحولات اساسی داشته است. شاید تا پیش از این خروجی فعالیت‌های پژوهشی اساتید و محققان دانشگاه آزادی را باید بیشتر در قالب مقالات می‌دیدیم اما امروز با شکل‌گیری مرکز رشد در واحد‌ها و راه‌اندازی سرای‌های نوآوری، تحقیقات و پژوهش‌ها و ایده‌های دانشگاهی فرصت و زمینه بیشتری بر ظهور و تجاری‌سازی یافتند. نمونه روشنی از این وضعیت را می‌توان در واحد زنجان دید. علیرضا فیروزفر که از دی‌ماه 97 مسئولیت ریاست دانشگاه آزاد اسلامی استان و واحد زنجان را برعهده گرفته است در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از آخرین تحولات علمی و پژوهشی این استان با محوریت واحد زنجان سخن گفته و دستاوردهای اخیر محققان و اساتید این واحد را تشریح کرده است. دستاوردهای واحدهای فناور مرکز رشد واحد زنجان اخیرا در نمایشگاهی با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به نمایش گذاشته شد.
علیرضا فیروزفر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص هسته‌ها و واحدهای فناور مرکز رشد و سرای نوآور دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، اظهار کرد: «این دانشگاه با 35 سال فعالیت، منشأ تحولات مهمی در رشد شاخص‌های علمی، آموزشی و فرهنگی و اجتماعی در استان زنجان بوده است. با توجه به اینکه این دانشگاه در کنار فعالیت‌های علمی و آموزشی یک رسالت اجتماعی دارد، توانسته است نقش برجسته‌ای در حوزه مسئولیت همگانی و اجتماعی ایفا کند.» وی افزود: «وجود بیش از 450 عضو هیات‌علمی با تخصص‌های مختلف، پتانسیل مطلوبی برای تحول در حوزه‌های صنعتی، اجتماعی و فرهنگی است و همسو با این ظرفیت، استفاده از پتانسیل‌های دانشجویان مستعد و نخبه و مبتکر فرصتی برای پویایی و تحرک است.»
رئیس واحد زنجان ادامه داد: «شرط تحقق فعالیت‌ها و استفاده بهینه از ظرفیت‌ها مهیا کردن بسترهای تعالی و رشد است و تلاش شده است بسترهای سخت‌افزاری و امکانات و تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی متناسب با نیازها برای رشد و تعالی و همچنین شتاب دادن به فعالیت‌ها و چشم‌اندازها فراهم شود.»
وی گفت: «دانشگاه یک نهاد مرجع است و بخش‌های مختلف جامعه انتظار تحول و تحرک از این مجموعه‌ها را دارند و ارتباط معناداری باید بین نهاده‌های مختلف برای تحقق نیازها ایجاد کند. دانشگاه می‌تواند با مدیریت مسئولانه ارتباط بین دستگاهی و بخش‌های مختلفی که در حوزه صنعت و جامعه فعالیت می‌کنند، ایجاد کند و واصل حلقه‌ها شود.»
فیروزفر درباره مهم‌ترین دستاوردهای فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان در یک سال اخیر توضیح داد: «یکی از راهبردهای دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان درراستای سیاست‌های کلی دانشگاه آزاد اسلامی فعالیت در بخش‌های فناورانه و مراکز رشد است. استفاده و پرورش ایده‌ها و تبدیل آن به محصول رویکردی مهم در فعالیت‌های علمی است که باید موردتوجه و اهتمام قرار بگیرد.»
ایده‌های خلاقانه اساتید و دانشجویان موردتوجه دانشگاه آزاد
وی افزود: «تلاش شده است با توجه به سیاست‌های کلی دانشگاه آزاد اسلامی درحال‌حاضر و حمایت از فعالیت‌های نوآورانه، ایده‌های خلاقانه اساتید و دانشجویان و نخبگان موردتوجه جدی قرار بگیرد و این بستر برای فعالیت و بروز استعدادها فراهم شود و خوشبختانه دانشجویان و اساتید نیز با نگاهی بلندمدت به این مسائل برای تعالی تلاش می‌کنند.»
رئیس واحد زنجان عنوان کرد: «دستاوردهای فناورانه و نوآورانه در محیط‌های علمی و توام با تجربه و فعالیت‌های عملی حاصل می‌شود و دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان با رایزنی‌های مختلف با صنایع و شرکت و موسسات به تناسب موضوع فعالیت توانسته است دانشجویان و اساتید با تخصص‌های مرتبط را به هم وصل کند تا فضای مناسب برای رشد را ایجاد کند.»
فیروزفر بیان کرد: «مهم‌ترین گام برای استعدادیابی مشارکت دادن مسئولانه افراد در فعالیت‌ها و تلاش‌های جمعی است و این بستر در زنجان مهیاست که هرکسی در هر زمینه‌ای تخصص دارد و یا حداقل علاقه‌مند به فعالیت است بتواند وارد گود شود.»
وی در پاسخ به اینکه هدف‌گذاری مرکز رشد دانشگاه در سال 99 با توجه به شرایط ویژه‌ای که پیش آمده، چیست، گفت: «فرصت و تهدیدها همواره در مسیر رشد و تعالی قرار دارند و همین فراز و فرودها افق‌ها و چشم‌اندازها و تحقق ایده‌ها را ممکن و مشخص می‌کنند، بسیاری از تحولات و تغییرات از درون تهدیدها حاصل می‌شود و کرونا و شرایط پیش‌آمده یک تهدید است و انسان مبتکر و خلاق و مسئول باید به‌گونه‌ای رفتار کند که بتواند از همین تهدید فرصت‌های بزرگ را فراهم کند.»
وی افزود: «شرایط پیش‌آمده بسیار هزینه‌بر است اما می‌تواند یک روند طبیعی در مسیر حرکت کلی انسان تلقی شود. حوزه آموزش عالی و فعالیت دانشگاه‌ها همچون سایر حوزه‌ها متاثر از این موضوع است و البته دانشگاه به‌عنوان یک نهاد مرجع علمی و اجتماعی مسئولیتی بس بزرگ در این عرصه دارد و تحولات بزرگ نیز از درون همین تهدیدها به فرصت‌های بزرگ تبدیل شده است. تحول و گام گذاشتن آموزش عالی در مسیر آموزش‌های برخط و فعالیت‌های مجازی محصول تهدیدهای کرونا و همین شرایط است و البته این وضعیت باید ده‌ها سال قبل اتفاق می‌افتاد.»
اجرای طرح هر استاد یک هسته فناور در دانشگاه آزاد زنجان
این مسئول دانشگاهی اظهار کرد: «مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی با اجرای طرح «هر استاد یک هسته فناور» بر آن است که در افق 1402 هر عضو هیات‌علمی دانشگاه مسئول یک هسته فناور شود که منجر به ایجاد 60 مرکز فناور و حداقل 20 شرکت دانش‌بنیان و 15 اختراع بین‌المللی شود که درجهت نیل به این اهداف وبینارها و کارگاه‌ها و استارتاپ‌های مختلفی برنامه‌ریزی کرده است.»
وی افزود: «ارمغان تحولات و تغییرات نوگرایی است و با همین تحولات، ایده‌های نوین فرصت ظهور و بروز پیدا می‌کنند. تعالی با ایده‌های نوین با تکیه بر گذشته و تجربه اتفاق می‌افتد و دانشگاه مهم‌ترین محیط و بستر به جهت به هم پیوستگی برای چنین فعالیت‌هایی است.»
وی ادامه داد: «در حوزه استارتاپ‌ها دانشگاه آزاد اسلامی زنجان فعالیت‌های مناسبی انجام داده و توانسته در فرصتی که ایجاد شده است فعالیت‌ها را با راه‌اندازی کارا صنعت، نانو استارتاپ، استارتاپ آنلاین ایده خونه(کسبوکارهای خانگی)، استارتاپ مجازی کارآفرینی ایده‌شو آزاد زنجان، استارتاپ آنلاین ایده‌پردازی سلامت و بهداشت ادامه دهد و گام در این مسیر بگذارد.»
فیروزفر بیان کرد: «در زمینه فعالیت‌ها به‌صورت کارگاهی، دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان با ثبت چندین کارگاه توانسته است زمینه فعالیت را برای دانشجویان و اساتید و محققان دانشگاهی فراهم کند که می‌توان به ثبت اختراع مقدماتی، ثبت اختراع پیشرفته، آچار فرانسه‌های کسب‌وکار، ایده‌های خوب چطور ساخته می‌شوند، تیم‌گرایی یا فردگرایی، چطور ایده‌ها را ارزیابی کنیم، مجموعه کارگاه‌های مهارت‌های نرم و پرورش خلاقیت این کارگاه در دو بخش آموزش مفاهیم راه‌اندازی کسبوکارهای نوپا (startup) و یادگیری مهارت‌های نرم و پرورش خلاقیت (soft skill) جهت ورود به بازار کار و توسعه صادرات و ارتباطات بین‌المللی اشاره کرد.»
رئیس واحد زنجان ادامه داد: «در حوزه فعالیت وبینارها نیز فعالیت‌هایی شروع شده که معتقدم گام‌های اولیه است و برای افق‌های دور باید برنامه‌ریزی کرد. فعالیت‌هایی در بخش وبینار صورت گرفته و یکی از الزامات شرایط پیش‌آمده تغییر در رویکردها و کارکردهاست و نگاهی متفاوت با جهانی متفاوت فراهم شده و وبینارهایی با عناوین «ای‌کاش وقتی 20 ساله بودم می‌دانستم، بازگشت به زندگی روزمره با همکاری برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها، وبینار بحران ویروس کرونا و اکوسیستم کارآفرینی و نوآوری، وبینار ویروس کرونا و استراتژی دیجیتال‌مارکتینگ، وبینار جایگزینی ربات با انسان، وبینار کرونا و ضرورت فضای مجازی» طی ماه‌های اخیر انجام شده است.»
صدک؛ طرحی برای تلفیق علم و تجربه
وی افزود: «در بخش رویدادها، دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان روی ارتباط موضوعی با توجه به توان علمی در کنار تجربه تاکید دارد و تلفیق علم و تجربه، تعالی خواهد بود.»
رئیس واحد زنجان گفت: «صدک (صنعت، دانشگاه، کارآفرینی) با رویکرد شناسایی نیازهای فناورانه صنعت، شناسایی نیازهای اشتغال، کلینیک صنعت و استفاده از تجربیات مدیران موفق صنایع از راهبردهای عملیاتی است که می‌تواند افق روشنی برای جامعه ایجاد کند.»
وی افزود: «در همین موضوعات، برگزاری رویداد چالش‌محور زنجان ایدکس درخصوص رفع نیازهای فناورانه صنایع با استفاده از ظرفیت اساتید، نخبگان، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه و رویداد بازی شوکه به‌عنوان اولین رویداد بازی‌های کامپیوتری در استان زنجان با رویکرد حمایت از ایده‌های خلاقه در حوزه طراحی بازی‌های جذاب فعالیت‌های آغاز شده است که می‌تواند موردتوجه قرار بگیرد.»
واحد زنجان در بحث کرونا چه دستاوردهایی داشته است؟
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان درخصوص اقدامات این واحد دانشگاهی در جریان شیوع ویروس کرونا گفت: «درراستای کمک به اقدامات پیشگیری از شیوع کروناویروس در کشور، هسته‌های فناور مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان اقدام به تولید محلول و ژل ضدعفونی‌کننده پایه الکلی و ماسک استریل‌شده با گاز اتیلن‌اکساید در واحد زنجان و گان‌های پزشکی در واحد ابهر کرد تا در اختیار بخش‌های موردنیاز قرار بگیرد.»
فیروزفر بیان کرد: «در تهیه ژل و محلول ضدعفونی‌کننده از اسانس و مواد آنتی‌باکتریال با پایه گیاهی، ویتامین E و آلوئه‌ورا استفاده شده است که ترکیب این مواد با اتانول موجب افزایش اثربخشی ژل ضدعفونی‌کننده می‌شود و درحال‌حاضر مجوز تولید از سازمان صنعت و معدن کسب شده و اقدامات لازم جهت اخذ مجوز از معاونت غذا و دارو درحال انجام است.
مرکز فناور یاسین‌طب ابهر که در مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر مستقر است، موفق به تولید انواع لباس سرهمی لمینه و ساده شد تا گامی درراستای تامین نیاز بیمارستان‌های استان زنجان در شرایط خاص امروز برداشته شود. در همین راستا و به جهت مسئولیت اجتماعی گان‌ها و ماسک‌هایی در مرکز رشد دانشگاه تولید شد که به مراکز درمانی استان و کشور ارسال شد و براساس رسالت اجتماعی دانشگاه، یکی از محصولاتی که درحال مکاتبه با سازمان درخصوص مدل مشارکت در سرمایه‌گذاری است مایع ضدعفونی دست پایه‌آبی است که توسط مرکز فناور نانواندیشان قرن به مرکز رشد دانشگاه آزاد زنجان ارائه شده است.
شست‌وشوی مرتب و کامل دست‌ها از ضروریات رعایت بهداشت فردی محسوب می‌شود که برای انجام این کار گزینه‌های مختلفی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به آب و صابون معمولی تا الکل و ژل‌های ضدعفونی‌کننده و یا محصولات طبیعی همانند سرکه اشاره کرد، با توجه به معایب و محاسن این محصولات و شرایط ویژه و بحرانی امروزه جهان اپیدمی COVID-19 طراحی، ساخت و ارائه محصول ضدعفونی‌کننده دست و محیط که علاوه‌بر داشتن هزینه تمام‌شده نهایی (با توجه به استفاده روزمره و همگانی فاکتور مهمی به شمار می‌آید) دارای خصوصیات و محاسن قابل‌قبولی نیز باشد، لازم به نظر می‌رسد.»
وی افزود: «ازاین‌رو مرکز فناور تحقیقاتی نانواندیشان قرن پس از سال‌ها مطالعه و تحقیق محصولی را آماده ارائه به سیستم بهداشت و درمان کشور کرده که می‌تواند فوایدی داشته و متفاوت از وضعیت گذشته باشد.»
سرای نوآوری؛ بازاری برای مبادله دانش تجاری‌سازی شده
فیروزفر در بحث سراهای نوآوری گفت: «سرای فناوری و نوآوری بازاری است برای مبادله دانش تجاری‌سازی‌شده برای ارتقای سطح صنعت که در این استان وجود دارد. این سرا مبتنی‌بر دانش ارائه‌شده از طرف اساتید و دانش‌پژوهان به صاحبان صنعت، با توجه به پتانسیل‌های منطقه‌ای صنایع فلزی ازقبیل مس، فولاد، سرب و روی و وجود مرجعیت صنایع سرب و روی کشور در استان زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان طرح سرای نوآوری صنایع فلزی و معدنی را بعد از بررسی‌های کارشناسی به شرح زیر به سازمان مرکزی دانشگاه و معاونت علمی ریاست‌جمهوری ارسال کرده است و امید آن دارد که با حمایت‌های مسئولان قبل از پایان سال 99 شاهد افتتاح سرای نوآوری باشیم.»
این مسئول دانشگاهی اظهار کرد: «با توجه به مجاورت زنجان با هفت استان کشور و شعاع 400 کیلومتری آن که نزدیک به 50درصد جمعیت کل ایران در این دایره قرار می‌گیرد، می‌توان با امکان تردد گردشگران بین زنجان و سایر مراکز استان نسبت به گسترش بازار صنایع فلزی و معدنی در سطح کشور اقدام کرد.»
برنامه‌ریزی واحد زنجان برای راه‌اندازی سرای نوآوری صنایع فلزی و معدنی
وی افزود: «با توجه به وجود معادن طبیعی و بسترهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و تجهیزات آزمایشگاهی ایجادشده در استان و حمایت مسئولان و پتانسیل بالای استان در جذب سرمایه‌گذار استراتژی رونق هرچه بیشتر و بهتر صنایع فلزی و معدنی در استان پیشنهاد شد.»
رئیس واحد زنجان ادامه داد: «با افزایش تعداد فروشگاه‌های صنایع فلزی و معدنی در استان و همچنین قدمت تاریخی و برند بودن صنایع فلزی و معدنی استان می‌توان افزایش تقاضا را در بازار ایجاد کرد.»
فیروزفر بیان کرد: «با توجه به وجود نیروهای متخصص و شهرک‌های صنعتی مدرن مستقر در استان و همچنین پتانسیل بالای استان در جذب سرمایه‌گذار می‌توان راهکارهایی را برای افزایش سطح کیفیت صنایع فلزی و معدنی استان ارائه داد. همچنین با توجه به بسترهای مناسب آزمایشگاهی و تجهیزاتی و افراد متخصص در استان می‌توان برای تولید مواد اولیه مصرفی وارداتی اقدام کرد.»
وی افزود: «با توجه به نیروهای متخصص حوزه علوم مدیریتی در استان و حمایت مسئولان می‌توان یک برنامه مدون مدیریتی جهت ساماندهی صنایع فلزی و معدنی در استان ارائه کرد.»
رئیس دانشگاه آزاد واحد زنجان ادامه داد: «با توجه به نوسانات بازار و نرخ ارز عملا قیمت تمام‌شده برخی محصولات فلزی افزایش می‌یابد، بنابراین با استفاده از تولید مواد اولیه در داخل کشور می‌توان تا حدی این افزایش قیمت را کنترل کرد. با ورود کالاهای بی‌کیفیت خارجی و فروش آنها با برند صنایع فلزی و معدنی استان زنجان می‌توان با ارائه طرح‌هایی مانند ممنوعیت واردات این‌دست از کالاها اقدامات لازم صورت پذیرد.»
فیروزفر بیان کرد: «ایجاد کارگاه‌هایی جهت راه‌اندازی تولید و به‌ثمررساندن ایده‌ها، دعوت از سرمایه‌گذاران کشور، راه‌اندازی استارتاپ‌های کسب‌وکار و عقد قرارداد با سازمان‌ها و ایجاد نمایشگاه‌های دائمی در سرای نوآوری و همچنین آمادگی همیشگی برای جذب سرمایه‌گذاران و ایجاد اتحاد و وحدت‌رویه بین ادارات استان جهت رشد اقتصادی، صنعتی و گردشگری از جمله خروجی‌های قابل توجه این سرا خواهد بود.»
13 محصول دستاورد هسته‌های فناور واحد زنجان در یک سال اخیر
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به بازدید معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از دستاوردهای مرکز رشد این واحد گفت: «در نمایشگاهی که برای ارائه دستاوردها تشکیل شد، تعداد چند طرح فناورانه و دانش‌بنیان در زمینه‌های مختلف شرکت داشتند که بیشتر آنها طرح‌های ابداعی مبتکران بود.
در این نمایشگاه 12 مرکز و هسته فناور حضور داشتند که در کمتر از یک سال موفق به رونمایی 13 محصول در حوزه‌های نانو دارو، برق، IT، متالورژی و... شدند و اعضای هیات‌علمی دانشگاه یا به‌عنوان مسئول و یا مشاور در کنار فناوران قرار داشتند.» وی درخصوص ویژگی‌های مهم این نمایشگاه عنوان کرد: «یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این نمایشگاه درکنارهم بودن مسئولان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان در کنار دانشجویان و هسته‌های مستقر در مرکز رشد در قالب طرح هر استاد یک هسته فناور بود که منجر به رونمایی از 13 محصول در 12 مرکز فناور شد. سه محصول دانش‌بنیان شده و چهار محصول دیگر دارای قابلیت دانش‌بنیان است. محصولات جدید مرکز رشد در کمتر از یک سال توسط فناوران دانشگاه ارائه شده است.» فیروزفر درمورد بازدید ستاری و طرح‌های مورد استقبال و حمایت ایشان گفت: «سفر و حضور معاون علمی رئیس‌جمهور از جهات مختلف می‌تواند مورد توجه واقع شود. دانشگاه آزاد اسلامی زنجان یکی از مراکز مهم و اثرگذار علمی و بزرگ‌ترین نهاد آموزش عالی استان زنجان است و قریب به 30 درصد جمعیت دانشجویی استان زنجان را داراست.
شناساندن و بروز و ظهور استعدادها برای کشور در چنین مناسباتی اتفاق می‌افتد. ستاری با هسته‌ها درخصوص محصولات، تشویق به ثبت و گرفتن تاییدیه‌های غذا و دارو برای محصولات هسته‌های رادپامد و لادا بیوتک صحبت داشتند و محصول تیغه فلزی چاقوی شرکت دانش هومان شیمی سپهر و واقعیت مجازی هسته فناور دنیز و فعالیت رسانه رسکا مورد توجه ویژه قرار گرفت.»
* نویسنده : مریم حضرتی،روزنامه‌نگار