رانندگی در ترافیک و آفتاب سوزان فصل گرم، گاه فقط سخت نیست؛ بلکه میتواند شروعی برای یک دعوا باشد. چرخش بیجای یک راننده در جاده یا تنها یک سبقت، کافی است که در یک لحظه فردی آرام، چنان از کوره دربرود که توانایی برپایی جنجالی بزرگ را داشته باشد و هتاکی و فحاشی را هم چاشنی دعوایش کند.
شاید به جرات بتوان گفت صحنههای هتاکی و دعوای بین رانندگان به منظرهای طبیعی در شهرهای بزرگ تبدیل شده و بیشتر ما شاهد مکالمات و رفتارهای زننده برخی رانندگان بودهایم.
اما دلیل این پرخاشگریهای کسانی که خیلیهایشان در جمعهای دوستانه و اقوام، از فرهنگ و تمدن و ادب و... حرف میزنند و از همه گلایه دارند، چیست؟ آیا جامعه به سمت پرخاشگریای پیش میرود که حالا یکی از مصداقهایش در رانندگی نمودار شده است؟ دلایل این ناهنجاری چیست؟
مهدیه صالحی، روانشناس و عضو هیات علمی واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی دو عامل محیطی و روانی را به عنوان دلایل اصلی این پرخاشگری و فحاشی عنوان میکند. صالحی در گفتوگو با «فرهیختگان» میگوید: «این روزها شاید گرمی هوا، در کنار ترافیک سنگین و آلودگی هوا طاقت رانندگان را کم کند و باعث شود به خود اجازه دهند از قانون تمرد کنند. اما این دلیل اصلی ماجرا نیست.» به گفته صالحی، دلیل اصلی این پرخاشگری انعکاس خشمهای فرو خورده و نارضایتی از فضای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه است که باعث میشود افراد بالاترین میزان تجربههای منفی را در روز داشته باشند و در واکنشی نادرست، خود را ملزم به رعایت قوانین و مقررات ندانند. او میگوید: «مجموع نارضایتی افراد در خانواده و جامعه مثل طبقه اجتماعی، معیشت و نارضایتی اقتصادی، شرایط کاری و آموزشی که منجر به احساس بیعدالتی شدید در افراد شده است، باعث میشود با تلنگری هرچند کوچک در خیابان و حین رانندگی درصدد تخلیه احساسات خود برآیند.» درواقع پرخاشگری و رعایت نکردن قانون در رانندگی نمود و نتیجه فضای معیوبی است که در جامعه برای افراد ایجاد شده است. افراد فکر میکنند هیچ چیز سر جایش نیست، پس چرا آنها باید به قانون تمکین کنند.» به گفته او، همه این مسائل در کنار ترافیک و شلوغی و استرس شهر و نبود خدمات شهری مناسب منجر به بستری برای تشدید پرخاشگری میشود. البته در این میان او به فضای سیاسی کشور هم اشاره میکند که حتی به پرخاشگری یا کنایه زدن به مقامات مسئول هم کشیده شده است و میتواند تبدیل به الگویی برای مردم شود. موضوعی که جهانی، معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور ناجا، آن را بیمبالاتی رانندگان متخلف مینامد و میگوید: «با آنکه تلاش ما این است که نگذاریم رفتارهای غلط به عادت تبدیل شوند؛ اما متاسفانه میبینیم در خیلی از جاها این نوع رانندگی به عادت تبدیل شده است.» اگرچه به گفته جهانی، پلیس با جریمه کردن و در برخی موارد انتقال اتومبیل به پارکینگ از طریق قانون وارد عمل شده و با تخلفات برخورد میکند، اما او نیز معتقد است باید راهی پیدا کرد که خود مردم به این نتیجه برسند که عادتهای غلط تجاوز به حقوق دیگران را کنار بگذارند. از طرفی واقعیت این است که ما در جامعه با دو دسته راننده مواجهیم؛ کسانی که به قانون اعتقاد دارند و گاهی اوقات سهلانگاری میکنند و کسانی که اعتقادی به قانون ندارند و شهرنشینانی هستند که شهروند نیستند که به نظر میرسد باید دسته دوم بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
به گفته صالحی، نظام تنبیهی و تشویقی در جامعه ما ضعیف است و در مواقعی برعکس عمل میکند. او میگوید: «اروپاییها از شکم مادرشان قانونمند و باادب به دنیا نیامدهاند، بلکه از همان ابتدا و کودکی با بیقانونی آنها بهشدت برخورد شده است، به طوری که آنها تضییع حقوق دیگران را ناصحیح میدانند، به گونهای که آثار کارهایشان میتواند به خودشان برگردد.»
این استاد دانشگاه، آموزش را مهمترین راهحل موجود میداند که باید از خانواده و مدارس شروع شده و در سطح جامعه گسترش یابد. او سرای محلات شهرداریها را بهترین مکان برای آموزشهای خانواده و مهارتهای کنترل خشم میداند. به اعتقاد او آموزشهای جذاب و جدی از دوران کودکی میتواند بستر کنترل خشم و قانونمندی در کشور را مهیا کند.
شماره ۱۹۵۵ |
صفحه ۱۳ |
فرهنگ
دانلود این صفحه
بررسی دلایل پرخاشگری و رعایت نکردن قانون از سوی برخی رانندگان
رانندگی با ترکیب کتک، فحش و بیقانونی
الهام کاظمی











