وزش مداوم باد خنک، درختهای سپیدار، باغهای زردآلو و خیار، وجود اماکن تاریخی، گردشگری و مذهبی مانند آرامگاه بایزید بسطامی، نهلستانهای بزرگ، قلعه مجن و جنگلهای زیبای ابر و اولنگ همه دست به دست هم میدهند تا به شهر بسطام لقب قطعهای از بهشت اعطا شود؛ شهری با داشتن شش دوره تاریخی که هر گردشگر ایرانی و غیرایرانی را به خود جذب میکند. سالیانه ورود بیش از 40 هزار گردشگر داخلی و خارجی به این شهر خود تاکیدی بر این ادعاست.
شهر بسطام از توابع استان سمنان در نزدیکی شهر شاهرود در دولت قبل مصوبه شهر نمونه گردشگری گرفت اما هیچ اقدام اساسی برای معرفی و توسعه زیرساختهای آن انجام نشد تا پارسال که با همت و پیگیری شهرداری و شورای شهر مصوبه شکل اجرایی به خود گرفت و کلید توسعه شهر با اجرای چندین پروژه گردشگری و جذب سرمایهگذار داخلی زده شد.
دشت بهشت و دالاهو دو طرح بزرگ گردشگری شهر بسطام است که با تکمیل فازهای آن تا پایان سال میتواند موجب تحول عظیمی در جذب گردشگر و معرفی بیشتر این شهر به گردشگران داخلی و خارجی شود. از سوی دیگر نزدیکی آن به شاهرود و قرار داشتن در مسیر مشهد خود از پتانسیلهای موجود شهر بسطام محسوب میشود.
یکی از مهمترین جاذبههای شهر بسطام منطقه حیاتوحش خوشییلاق آن است که شامل روستاهای مزج، جیلان، خیج و شهر کلاته خیج میشود. کار اصلی مردم این مناطق کشاورزی و دامداری است همچنین نباید از دستهای ماهر صنعتگران که پارچههای ابریشمی، گلیم و جاجیم میبافند غافل شد که البته صنعتگران کلانه خیج سهم بیشتری در تولید این صنایع دارند.
آرامگاه امامزاده محمد مامنی امن برای مردم
وقتی وارد آرامگاه امامزاده محمد میشوید بقعه زیبای مقبره فرزند امام جعفرصادق(ع) را میبینید. این بنا شبیه گنبد غازانخان و قرینه آن است که بنای اولیه بقعه را غازانخان در سال
730-670 هجری قمری ساخته و چندین بار در زمانهای مختلف ازجمله در زمان حکومت سلطان محمد خدابنده و قاجار مرمت شده است.
این مکان از دیرباز مورد توجه پادشاهان و مردم بوده است و در حال حاضر به همت شهرداری و سازمان میراث فرهنگی اقداماتی برای مرمت و آزادسازی فضای اطراف آن برای توسعه این مکان انجام شده تا ظاهر بصری آن نیز بر جذب گردشگری بهویژه گردشگر خارجی تاثیرگذار باشد.
بایزید مردی از دیار ادب عرفان
وقتی وارد شهر بسطام میشوی نخستین مکانی که ناخودآگاه تو را جذب میکند، آرامگاه بایزید بسطامی است. مکانی خاص که میتواند ساعتها انسانها را از دنیای اطراف خود جدا کند و محلی برای پیوند انسان با خدای یگانه باشد. از سلطانالعارفین بایزید بسطامی آثار مکتوبی به جای نمانده است اما گفتار عارفانه و حکیمانه او توسط شاگردانش جمعآوری و در کتب مختلف بهطور پراکنده درج شده است. در یک کلام میتوان گفت که بایزید بسطامی شخصی جهانشمول بوده و بسیاری از بزرگان علم و معرفت نیز بر این موضوع تاکید دارند.
بایزید بسطامی یکی از نخستین بازگوکنندگان فلسفه ایران باستان است. ارتباط نهضت تصوف ایرانیان با آیین مهر بهویژه افکار نورانی بسطامی سبب شد که او نخستین عارف بیباک و بازگوکننده فلسفه حکیمان ایران باستان باشد.
این مکان در حال حاضر یکی از مکانهای پر جاذبه برای گردشگران داخلی و خارجی است که در نوروز امسال میزبان 38 هزار گردشگر داخلی و هزار گردشگر خارجی بود. فضای عرفانی و آرام این مکان مقدس و شیخ ابوالحسن خرقانی و امامزادههایی چون «سی سرشاهزاد»، «سراوین قطری»، «ابراهیم» و «معصومزاده» و در کنار جاذبههای گردشگری مانند جنگل ابر و باغهای آن سبب شده بسطام جزء 11 شهر نمونه گردشگری انتخاب شود.
شیخابوالحسن خرقانی خلاقترین اندیشمند دوران
یکی از خلاقترین اندیشهورزان عرصه تصوف و عارفان ایرانی ابوالحسن خرقانی است که به گفته عارفان آن دوران در زمره افرادی چون بایزید بسطامی قرار دارد. او یکی از چهار چهره درخشان تصوف و عرفان ایرانی است که شیخ اشراق او را خمیره خسروانین مینامد.
برج کاشانه، مکانی جذاب برای گردشگر خارجی
بعد از گذر از مجموعه تاریخی و مذهبی بایزید بسطامی ناخودآگاه به سمت برجی بلند کشیده میشوید که بلندی و نوع ساخت آن چشم شما را خیره میکند. برجی به نام برج کاشانه بسطام که جزء یکی از برجهای بلند و زیبایی است که در جنوب شهر بسطام و در شمال شهرستان شاهرود و جنوب خاوری مسجدجامع بسطام قرار دارد.
ارتفاع این برج از درون ۲۴ متر و از بیرون نزدیک به ۲۰ متر است. در بالای برج دو حاشیه از آجرهای بزرگ وجود دارد که روی آن مطالبی نوشته شده است. در ضلع جنوب غربی این برج روی یک آجر کلمه بسمالله الرحمن الرحیم با خط ثلث بسیار زیبایی دیده میشود. سقف برج با گذشت زمان فرو ریخته بوده که در دورههای بعد به تعمیر آن اقدام شده است. با اینکه از تاریخ بنای این برج آگاهی درستی در دست نیست اما به عقیده اهالی بسطام این برج آتشکده زرتشتیان قبل از اسلام بوده است. برخی از خاورشناسان از جمله آندره گدار نیز در تحقیقات خود آوردهاند که این بنا از آثار غازانخان مغول است و نام اصلی آن غازانه بوده که به مرور زمان و بدون توجه به اصل آن کاشانه نامیده شده است. در دورههای بعد از اسلام، از این برج برای دیدهبانی بسطام استفاده میشد. با توجه به اسلوب ساختمان و عوامل دیگر به نظر میرسد این بنا به رصدخانه بسیار شبیه است. این ساختمان که نمای خارجی آن دارای جلوه و شکوه خاصی است، از بناهای درخور اهمیت خطه قومس بوده و نمای خارجی آن نیز دارای جلوه و شکوه خاصی است. برج کاشانه در سال 1310 به شماره 69 در فهرست آثار تاریخى به ثبت رسیده است.
بسطام نیازمند توجه و معرفی بیشتر
اماکن تاریخی و گردشگری معرفی شده تنها بخشی از جاذبههای شهر بسطام محسوب میشود و پس از انتخاب این شهر بهعنوان شهر نمونه گردشگری قرار است مسئولان شهرداری و سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری تلاش مضاعفی برای معرفی و جذب بیشتر گردشگر انجام دهند تا این شهر آنطور که شایسته و بایسته است به جهانیان معرفی شود.
رئیس شورای شهر بسطام در گفتوگو با فرهیختگان:
امید به برگرداندن پیکر پروفسور عدل به زادگاه مادرش
نصرتالله خدامی، رئیس شواری شهر بسطام: یکی از اتفاقات مهمی که در یک ماه گذشته مورد توجه رسانهها و فعالان میراث فرهنگی قرار گرفت، درگذشت شهریار عدل باستانشناس و کارشناس تاریخ هنر و معماری و مباحثی بود که درباره مکان دفن او مطرح شد. از آنجایی که او تلاشهای زیادی برای معرفی تاریخ شهر بسطام کرد همگان تصور میکردند پیکر او (طبق وصیت خودش) در این شهر به خاک سپرده شود اما سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد در هیچ مکان میراثی تدفین انجام نمیشود. نصرتالله خدامی، رئیس شورای شهر بسطام درباره تدفین نشدن پیکر پروفسور عدل میگوید: «تاریخ و عقبه میراث فرهنگی شهر مدیون تلاشهای زیادی این باستانشناس معروف است و پس از فوت او همه منتظر بودند پیکرش به این شهر منتقل شود.» او به حضور در کنار پروفسور عدل در کاوشهای باستانشناسی اشاره میکند و میافزاید: «در آن زمان پروفسور عدل هر بار سخن از مرگ میشد اعلام میکرد که پیکر من را در حیاط امامزاده محمد و در کنار بایزید بسطامی به خاک بسپارید اما متاسفانه این امر محقق نشد و پیکر او به صورت امانی در قطعه نامآوران بهشتزهرا به خاک سپرده شده است.» او تاکید کرد: «امیدواریم سازمان میراث فرهنگی دفن پیکر افرادی مانند پروفسور عدل را در دست بررسی قرار دهد تا تصمیمی که خانواده وی برای انتقال پیکر او به هرات گرفتهاند، اجرایی نشود، زیرا پروفسور عدل برای ایرانیان است و نباید در جای دیگری دفن شود.»
شهردار بسطام اعلام کرد
همکاری مردم برای تملک زمینهای اطراف محوطه بایزید
محمدعلی یعقوبیان، شهردار بسطام: یکی از اقداماتی که از سوی شهرداری بسطام برای توسعه محوطه تاریخی بایزید بسطامی انجام شده، تملک و آزادسازی املاک و زمینهای اطراف این بناست که محمدعلی یعقوبیان، شهردار بسطام در اینباره میگوید: «تملک املاک و زمینهای اطراف محوطه تاریخی بسطام با توجه به قیمتهای سنگین آن کار دشواری بود اما از سال 1381 با تعامل و همکاری ستودنی مردم و مسئولان انجام میشود.» او میافزاید: «میراث فرهنگی کهن، آثار تاریخی و مناطق بکر دیدنی، شامل مجموعه تپهسنگ چخماق، برج و باروی بسطام، مسجد جامع، برج کاشانه، جنگلهای طبیعی ابر، اولنگ و آبشارهای متعدد مانند تنگهداستان، باعث جلب و جذب گردشگران و طبیعتگردان شده است.» او در پاسخ به این پرسش که آیا شهرداری به مصوبه اعطای پنج درصد از درآمدش برای توسعه زیرساختهای گردشگری عمل کرده است یا نه میگوید: «اعطای زمین، صدور مجوزهای لازم، همراهی و کمک به سرمایهگذاران بخش خصوصی مشمول همین پنج درصد میشود و اگر سرمایهگذار بخواهد از تسهیلات توسعه زیرساختهای گردشگری استفاده کند باید درخواست خود را به سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری ارائه دهد.» یعقوبیان، با اشاره به اینکه زمینها برای 13 سال به سرمایهگذار بخش خصوصی اجاره داده میشود، تاکید میکند: «برای ایجاد انگیزه و رغبت، اجاره از زمان واگذاری زمین لحاظ میشود تا سرمایهگذار به بهانههای مختلف پروژه را متوقف نکند.»