شاید سازمان نظام مهندسی را بتوان بزرگ‌ترین نهاد غیردولتی و NGO در کشور دانست. طبق آمارهای تقریبی، سازمان نظام پزشکی حدود ۲۰۰ هزار عضو دارد که شامل پزشکان، داروسازان، دندانپزشکان و... است. این در حالی است که سازمان نظام مهندسی ساختمان به تنهایی چیزی حدود ۵۰ هزار عضو در سراسر کشور دارد، این در حالی است که چندین سازمان نظام مهندسی متناسب با رشته‌های مختلف در کشور فعالیت می‌کنند. شاید اولین و مهم‌ترین مساله برای فارغ‌التحصیلان رشته‌هایی از قبیل عمران، معماری، شهرسازی و... عضویت در این سازمان و دریافت پروانه اشتغال به کار از سازمان نظام مهندسی استان ساکن در آن باشد. لذا در این گزارش سعی داریم به مراحل اخذ پروانه اشتغال به کار و چگونگی تمدید و ارتقای آن بپردازیم.

 چه زمانی می‌توان در آزمون شرکت کرد؟
همه فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها بعد از گذشت سه سال از مدرک کارشناسی یا دو سال از مدرک کارشناسی‌ارشد یا یک سال از مدرک دکتری خود می‌توانند در آزمون نظام مهندسی شرکت کنند و در صورت پذیرفته شدن در این آزمون، که عموما به صورت open book برگزار شده و در کلیه رشته‌ها حدنصاب قبولی ۵۰ درصد کل نمره است، می‌توانند اشتغال به کار پایه ۳ را دریافت کنند. البته در رشته‌هایی مانند مهندسی عمران پروانه اشتغال به کار در سه بخش اجرا، محاسبات و نظارت وجود دارد که برای هر کدام از آنها آزمونی جداگانه گرفته می‌شود و هر کدام از مهندسان با قبولی در هر یک از این آزمون‌ها پروانه اشتغال به کار پایه ۳ در آن بخش را دریافت می‌کنند.

 برای ارتقای پایه چه باید کرد؟
در سازمان نظام مهندسی، پایین‌ترین درجه پروانه اشتغال به کار پایه ۳ است و مهندسانی که دارای این پروانه باشند طبق ماده ۱۱ قانون نظام مهندسی پس از گذشت چهار سال می‌توانند از پایه ۳ به ۲ و پس از گذشت پنج سال دیگر از پایه ۲ به یک ارتقا پیدا کنند. شایان ذکر است هیچ مهندسی با هر میزان تحصیلات و سابقه کار به هیچ‌عنوان نمی‌تواند از پایه ۳ یک‌باره به پایه یک ارتقا پیدا کند و گذشت زمان و کسب تجربه برای ارتقای پایه امری الزامی است. طریق ارتقای پایه در پروانه اشتغال به این صورت است که افراد دارای پروانه اشتغال پایه ۳ در یک‌سری کلاس‌ها و دوره‌ها شرکت کرده و در یک آزمون داخلی امتحان می‌دهند که به شرط قبولی در آن آزمون، حضور در کلاس‌ها و گذ‌شت زمان کافی می‌توانند ارتقای پایه داشته باشند به نحوی که اگر کسی در سال ۸۷ از دانشگاه در مقطع کارشناسی فارغ‌التحصیل شده باشد و به‌طور مرتب در حرفه مهندسی فعالیت داشته باشد به شرط قبولی در آزمون‌ها در سال ۹۰ پایه ۳، در سال ۹۴ پایه ۲ و در سال۹۹ می‌تواند پروانه اشتغال به کار پایه یک را کسب کند. ضمن اینکه ارتقای پایه‌ها در سازمان نظام مهندسی به میزان تحصیلات و مدرک تحصیلی ارتباطی ندارد بلکه یک فرد با مدرک کارشناسی می‌تواند دارای پایه یک باشد در حالی که شخص دیگری با مدرک دکتری پروانه اشتغال به کار نداشته باشد یا دارای پروانه پایه ۳ باشد.