ابوالحسن علی بن ابی‌طالب بن عبدالمطلب بن هاشم(ع) نخستین امام از ائمه اثنی‌عشری(ع) یکی از پنج تن آل‌عبا(ع) و دومین معصوم از چهارده معصوم(ع) و در نزد اهل معرفت شگفتی خلقت و یگانه دهر است. آن حضرت دومین شخص عالم اسلام پس از رسول اکرم(ص) و وصی و ولی مطلق است. اعتقاد به امامت، وصایت و ولایت آن حضرت و 11 فرزند بزرگوارش یکی از اصول مذهب اثنی‌عشری است.
بنا به گفته همه محققان تولد حضرت علی(ع)، روز سیزدهم ماه رجب، 30 سال پس از واقعه عام‌الفیل، در خانه کعبه اتفاق افتاده است. کسی پیش از آن حضرت و پس از ایشان در خانه کعبه متولد نشده است.
ازجمله نعمت‌های الهی در حق حضرت علی(ع) آن است که ایشان نزد رسول خدا(ص) رشد و تعلیم یافتند، تا آنجا که آن حضرت وقتی پیامبر به نبوت مبعوث شد، اولین کسی بود (از مردان) که به ایشان ایمان آورد.
به روایت سیره‌نویسان، حضرت رسول(ص) بعثت خود را نخست به خدیجه(س) اعلام فرمود و خدیجه(س) قول ایشان را تصدیق و تایید کرد و با تمام اخلاص و ارادت به ایشان، یاری کرد، دومین شخصی که از اسلام و بعثت حضرت رسول(ص) باید آگاه می‌شد علی بن ابیطالب(ع) بود که در خانه آن حضرت زندگی می‌کرد و در آن هنگام 10 تا 15 سال داشت.
در روایات آمده است که در آغاز فقط حضرت رسول(ص) و خدیجه(س) و حضرت علی(ع) را در حال نمازگزاردن دیده‌اند، ولی بعضی از متعصبان خرده گرفته‌اند که بر فرض حضرت علی(ع) نخستین مسلم باشد چندان فضیلتی بر او نیست، زیرا آن حضرت در آن زمان در سال‌های کودکی بوده است و ایمان و اسلام در سال‌های بلوغ معتبر است.
در پاسخ باید گفت که این، فضیلت مهم‌تری بر فضایل حضرت علی(ع) می‌افزاید و آن اینکه آن حضرت در میان مهاجران نخستین و در میان جنگجویان بدر که سمت فضیلت و برتری بر اصحاب دیگر حضرت رسول(ص) را دارند، تنها کسی است که هرگز بت‌پرستی نکرده و از آن هنگام که خود را شناخته است خدای واحد را پرستیده و با رسول خدا(ص) نماز گزارده است.
حضرت علی(ع) در دوران خلافت خود در اجرای دقیق احکام اسلام و حفظ حقوق مسلمانان لحظه‌ای نیاسوده و در این راه از بذل جان نیز مضایقه نکرد. در شهر کوفه پیوسته در بین مردم و در دسترس همه بود. دفتر کار و محل ملاقات‌ها و به‌طور کلی مرکز همه فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی ایشان مسجد کوفه بود. در بوته عدالت حضرت علی(ع) همه نابرابری‌های طبقاتی و نژادی و رنگ و اقلیم ذوب می‌شد چون طعم ستم را در مکه و شعب ابوطالب چشیده بود. راه نجات امت را در اصلاح دادگستری و تاسیس محاکم شرع و تدوین قانون و تعلیم و تربیت تشخیص داده بود. بخاری در صحیح خود در باب مناقب حضرت علی بن ابیطالب(ع) آورده است که رسول خدا به حضرت علی(ع) فرمودند: «انت منی و انا منک»، یعنی همانا تو از منی و من از تو.
حضرت علی(ع) تا حضرت فاطمه(س) زنده بود همسر دیگری اختیار نکرد و از ایشان دو فرزند ذکور یعنی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و دو دختر به نام‌های زینب کبری(س) و ‌ام‌کلثوم(س) داشت.
پس از حضرت فاطمه(س) زنی از طایفه بنی کلاب به نام فاطمه که بعدها به‌ام‌البنین شهرت یافت اختیار کرد و از او چند پسر به نام‌های عباس، جعفر، عبدالله و عثمان داشت که همه در واقعه کربلا شهید شدند.
سیزده رجب روز ولادت مولایی است که قیامت در سربرگ نامه اعمال ما نام زیبای او و محبت به ایشان می‌درخشد. سرمایه‌ای گرانبها که برایش زحمتی نکشیده‌ایم و خداوند متعال از فضلش به ما عطا کرده تا با آن خود را به مقام شیعه واقعی برسانیم. مقامی که در روایات ما جایگاهی بسیار رفیع دارد.