ندا اظهری، مترجم: هوش مصنوعی هند در حال اوج گرفتن است و به سمت رونق حرکت می‌کند. هند می‌خواهد با توسعه دسترسی‌های جمعی، بالا بردن کیفیت داده، توسعه قابلیت‌های هوش مصنوعی بومی، جذب برترین استعداد‌های هوش مصنوعی، برقراری مشارکت‌های صنعتی، ارائه سرمایه‌های پرخطر استارتاپی، اطمینان از پروژه‌های اثرگذار هوش مصنوعی و ارتقای اخلاق هوش مصنوعی، اکوسیستم جامعی ایجاد کند. با توجه به حضور چشمگیر غول‌های فناوری دنیا در این کشور، هند می‌تواند با بهره‌مندی از استعداد‌هایی که در این کشور حضور دارند، در سال‌های آینده به یکی از قدرت‌های هوش مصنوعی دنیا تبدیل شود. 

هند؛ دومین بازار بزرگ OpenAl 
هند در حال حاضر دومین بازار بزرگ محصولات شرکت OpenAl است که سرویس ChatGPT آن 70 میلیون کاربر فعال در سراسر جهان دارد. شرکت «آنتروپیک»، یکی دیگر از استارتاپ‌های هوش مصنوعی، نیز هند را به عنوان دومین بازار بزرگ خود از نظر میزان کاربرد در نظر گرفته است. انتخاب هند به عنوان یکی از مراکز هدف غول‌های فناوری برای عرضه محصول، نه‌تنها به دلیل جمعیت بالای این کشور بوده، بلکه بیانگر گرایش این کشور برای پذیرش فناوری‌های جدید است. طبق گزارش BCG به عنوان یک شرکت مشاوره مدیریت آمریکایی، 92 درصد از کارمندان اداری در هند به طور منظم از ابزار‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند؛ این در حالی است که این رقم در آمریکا که خود تولیدکننده اولیه این ابزار‌ها بوده، 64 درصد است. برخلاف کشور‌های ثروتمند، بیشتر قریب به اتفاق هندی‌ها بر این باورند که مزایای هوش مصنوعی بیشتر از خطراتی است که بتواند نگرانی‌هایی ایجاد کند. 

هند با 900 کاربر اینترنتی، دوم جهان است
این نبرد از نظر هندی‌ها نویدبخش تولید ابزار‌های پیشرفته هوش مصنوعی با هزینه بسیار پایین در این کشور است. ماحصل آن برای شرکت‌های هوش مصنوعی، بیشتر از آن که به نفع درآمد بالاتر برای آن‌ها باشد، به نفع دسترسی بیشتر تمام می‌شود به طوری که شانس جذب صد‌ها میلیون کاربر و سیل داده‌های متعدد را برای هند افزایش می‌دهد. به طورکلی، فرصت‌های شگفت‌انگیزی در هند وجود دارد. این کشور حدود 900 میلیون کاربر اینترنتی دارد که در رقابت با دنیا، بعد از چین در مقام دوم قرار می‌گیرد. اما برخلاف چین، هند پذیرای شرکت‌های فناوری آمریکایی است. اندروید گوگل بیش از 90 درصد از تلفن‌های هوشمند این کشور را پشتیبانی می‌کند. واتساپ، متعلق به متا، بیش از 500 میلیون کاربر فعال در این کشور دارد. از سوی دیگر، بخش تجارت الکترونیک هند تحت سلطه غول‌های آمریکایی مانند شرکت «فلیپ‌کارت»، متعلق به «والمارت» و شرکت آمازون است. شرکت‌های آمریکایی که در حال حاضر میلیون‌ها کاربر برای محصولاتی چون جست‌وجو، خرید یا پیام‌رسانی دارند، در زمینه جذب خدمات هوش مصنوعی، از موقعیت بسیار خوبی برخوردارند. مدیر پژوهش شرکت تحقیقاتی Bernstein معتقد است شرکت‌های فناوری که در هند عملکرد خوبی دارند، می‌توانند با سرعت و مقیاسی که کمتر بازار دیگری می‌تواند با آن رقابت کند، کاربران را افزایش دهند.

چترِ باز غول‌های فناوری در هند
اشتیاق هندی‌ها برای پذیرش فناوری‌های نوظهور و جدیدی که در سال‌های اخیر وارد بازار شده‌اند، با فعالیت‌های روزافزون شرکت‌های سیلیکون‌ولی، روند رو به رشدی به خود گرفته است. در ماه اوت، OpenAI نسخه ارزان‌تری از چت‌بات خود را که برای کاربران هندی طراحی شده بود، راه‌اندازی کرد. این شرکت قصد دارد اواخر امسال دفتری در دهلی‌نو افتتاح کند. همچنین سم آلتمن، مدیرعامل این شرکت قرار است در پایان این ماه سفری به هند داشته باشد که نمی‌توان آن را در روند هوشمندسازی این کشور بی‌تأثیر دانست. او ممکن است از این سفر برای رونمایی از برنامه‌های خود برای افتتاح یک مرکز داده عظیم در آنجا استفاده کند. شرکت OpenAI دسترسی به یک چت‌بات را در هند با یک‌پنجم قیمت ارزان‌ترین طرح آمریکایی خود به فروش می‌رساند. سایر شرکت‌های فناوری نیز به همان اندازه مشتاق هستند. به عنوان مثال، چت‌بات هوش مصنوعی «گروک» که متعلق به استارتاپ ایلان ماسک یعنی xAI است، با یک‌چهارم نرخ آمریکایی خود قیمت‌گذاری شده است. شرکت نوپای «پرپلکسیتی» در حوزه هوش مصنوعی مولد، خدمات خود را به مدت یک سال برای تمام 360 میلیون کاربر Airtel، به عنوان اپراتور بزرگ تلفن همراه هند، رایگان کرده است. در ماه ژانویه، مایکروسافت که از جمله سرمایه‌گذاران OpenAI محسوب می‌شود، متعهد شد طی چند سال آینده 3 میلیارد دلار برای گسترش زیرساخت هوش مصنوعی خود در هند سرمایه‌گذاری کند. در ماه آگوست، هر دو شرکت گوگل و متا از همکاری با شرکت «صنایع ریلاینس»، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خوشه‌ای هند، برای ساخت مراکز داده و ترویج استفاده از هوش مصنوعی در کسب و کار‌های هندی خبر دادند. در ماه جولای، شرکت «پرپلکسیتی»، استارتاپی که بسیار امیدوار است تا بتواند با فعالیت‌های خود، تسلط گوگل را در جست‌وجو کاهش دهد، جسورانه‌ترین اقدام خود را انجام داد به طوری که با شرکت «بهارتی ایرتل»، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های مخابراتی هند، قراردادی منعقد کرد تا خدمات هوش مصنوعی خود را با 240 دلار در سال به مدت یک سال به صورت رایگان در اختیار 360 میلیون مشتری «ایرتل» قرار دهد. طبق گزارش شرکت اطلاعاتی بازار هند موسوم به «سنسور تاور»، دانلود‌های «پرپلکسیتی» در هند پس از ادغام با «ایرتل»، تقریباً 800 درصد نسبت به ماه قبل افزایش یافت، درحالی‌که ChatGPT و Gemini به ترتیب 39 و 6 درصد افزایش یافتند. 

هزینۀ مناسب‌تر دلیل جذب شرکت‌های فناور 
باوجوداین، کسب سود از این پایگاه عظیم کاربران، فرایند پیچیده‌تری خواهد بود. بیشتر شرکت‌های فناوری در هند هزینه کمتری نسبت به سایر کشور‌ها دریافت می‌کنند. به عنوان مثال، «نتفلیکس» به عنوان یک سرویس پخش ویدئو در دنیا، در هند ماهی 1.70 دلار هزینه دارد، درحالی‌که این مبلغ در آمریکا 8 دلار است. هزینه‌های پردازش برای کاربران معمولی در حال حاضر حدود 0.07 دلار به ازای هر یک میلیون «توکن» (واحد‌های داده پردازش شده توسط مدل‌های هوش مصنوعی) است و پاسخ به یک سؤال می‌تواند به صد‌ها یا هزاران توکن برسد. این هزینه چه برای کاربران حاضر در بنگلور و چه برای کاربران مستقر در منطقه خلیج، یکسان است. 
مدیر ارشد کسب و کار شرکت «پرپلکسیتی»، اذعان می‌کند ارائه خدمات این شرکت به مدت یک سال پرهزینه است، اما معتقد است که این شرکت زمان لازم را در اختیار دارد تا بتواند خود را ثابت کرده و کاربران را به مشتریانی تبدیل کند که برای استفاده از خدمات این شرکت پول پرداخت کنند. او عنوان کرده است که هند، جزء بالاترین میزان مشارکت این شرکت در کشور‌هایی است که آزمایش‌هایی را در آن‌ها اجرا کرده است. او پیش‌بینی می‌کند هند طی پنج سال به یک «بازار اشتراک جذاب» تبدیل خواهد شد. این موضوع هنوز به درستی مشخص نیست. در این میان، اگرچه هند از نظر کاربران خود، ابعاد گسترده‌ای پیدا کرده، اما از نظر مشتریان که برای خدماتی که دریافت می‌کنند و هزینه می‌پردازند، کوچک است. این اتفاقی است که برای بسیاری از شرکت‌های دیگر هم رخ می‌دهد. 
خوشبختانه، مشترکان متعددی که در هند حضور دارند، تنها جذابیت این کشور برای شرکت‌های فناوری به شمار نمی‌روند. پایگاه کاربران اینترنتی در هند بسیار بزرگ و متنوع است. این پایگاه، افرادی از گروه‌های زبانی مختلف را دربر گرفته و افرادی را که بسیار ثروتمند هستند در کنار افراد بسیار فقیر قرار می‌دهد. یکی از مدیران، که مدل‌ساز برجسته هوش مصنوعی است، این کشور را به عنوان یک «زمینه آزمایش» ایدئال برای محصولات جدید و نیز برای کاربرد در مقیاس بزرگ توصیف می‌کند. 
شرکت‌های هوش مصنوعی تقریباً تمام مجموعه داده‌های عمومی بزرگ را برای به دست آوردن اطلاعاتی جست‌وجو کرده‌اند که می‌توانند برای بهبود مدل‌های خود به کار ببرند. بنابراین کاربران هندی منبع جدید و ارزشمندی از اطلاعات برای پردازش داده‌ها هستند. این کشور یک ستون فقرات یا پلتفرم دیجیتال قدرتمند به نام India Stack ساخته است که خدمات دولتی مانند سیستم شناسایی بیومتریک و سیستم پرداخت دیجیتال را در کنار هم قرار می‌دهد و در حال حاضر به الگویی برای سایر کشورها تبدیل شده است. این زیرساخت صدها میلیون نفر را که پیش‌تر از بسیاری از خدمات اینترنتی محروم بودند، به طور آنلاین درآورده است. سوالات آن‌ها داده‌های ارزشمند و بدیعی در دنیای واقعی ارائه می‌دهد که می‌تواند به تنظیم دقیق مدل‌ها کمک کند. در مجموع، محصولاتی که با هوش مصنوعی ترکیب شده‌اند می‌توانند جزء صادرات آینده این کشور قرار گیرند. به عنوان مثال، نوآوری مقرون به صرفه و مقیاس‌پذیری که در هند پیشگام است، در سراسر جهان در حال توسعه، پذیرفته شده است. مسیر هند، مسیر آمریکا یا چین را منعکس نخواهد کرد اما می‌تواند کم‌اهمیت‌تر هم نباشد. شکل هوش مصنوعی برای میلیاردها نفر در کشورهای فقیرتر، می‌تواند به فرایندی بستگی داشته باشد که در هند اتفاق می‌افتد. 
بخش نظارتی هند در این میان کمک‌کننده است. «کونارک بانداری» از اندیشکده «کارنگی» که روی مسئله صلح بین‌المللی فعالیت می‌کند، عنوان کرده است که قوانین، شرکت‌ها را از انتقال داده‌ها به خارج از مرزها محدود نمی‌کند. به گفته او، «هیچ مدرکی» وجود ندارد که مانع از به کار بردن داده‌های جمع‌آوری‌شده در هند برای آموزش مدل‌ها در خارج از کشور شود. 

دستیاران هوشمندی که به کمبود معلم و پزشک کمک می‌کنند 
شواهد حاکی از آن است که هند با پذیرش هوش مصنوعی، بسیار بیشتر از آنچه از دست می‌دهد، سود خواهد برد. آغوش باز هند به روی شرکت‌های فناوری جهانی در حال حاضر نیز آشکار است. شبکه پرداخت این کشور که روزانه حدود ۷۰۰ میلیون تراکنش را مدیریت می‌کند، در حال آزمایش استفاده از هوش مصنوعی برای شناسایی کلاهبرداری در زمان واقعی است؛ از این رو می‌توان تحولات عمیق‌تری را نیز در ادامه انتظار داشت. به‌رغم نگرانی از بیکار شدن شماری از مشاغل در این کشور، به نظر می‌رسد که دستیاران هوش مصنوعی ممکن است به کاهش کمبود معلمان و پزشکان در هند کمک کرده و به عبارتی در رونق این حرفه‌ها نیز مؤثر باشند. 

توسعه محبوب‌ترین فرایندهای هوش مصنوعی 
درست است که هند جدیدترین مدل‌ها یا سریع‌ترین تراشه‌های هوش مصنوعی را ایجاد نمی‌کند، اما شرکت‌های آن می‌توانند با تبدیل هوش مصنوعی به محصولات و خدمات جهانی، به شکل قابل توجهی در شکل‌گیری و تقویت فرایند نوآوری نقش‌آفرینی داشته باشند. همچنین، هند دومین مجموعه بزرگ توسعه‌دهندگان پلتفرم کدنویسی «گیت‌هاب» را داراست و یک بازار داخلی وسیع در اختیار دارد که در آن، غول‌های فناوری جهانی و شرکت‌های محلی در کنار هم رقابت می‌کنند. این رقابت هم باعث جذب استعدادهای بیشتر به شرکت‌های هندی شده و هم بستر آزمایشی را ارائه می‌دهد تا خدمات قابل استفاده و مقرون به صرفه‌ای ایجاد کنند که بتوانند انواع کارهایی را که مردم عادی از هوش مصنوعی می‌خواهند، انجام دهند. در حال حاضر، کاربران هندی در حال شکل دادن به چگونگی توسعه محبوب‌ترین مدل‌های هوش مصنوعی هستند. از آنجایی که برخی از کاربران هندی در خواندن مشکل دارند، صدا به سرعت به عنوان روش غالب تعامل با ابزارهای هوش مصنوعی در هند ظهور کرده و توسعه یافته است. همچنین، شرکت‌های هندی به ویژه در طراحی خدمات برای مخاطبان مختلف از مهارت بالایی برخوردارند. 

نگرانی هندی‌ها از بیکاری 
با وجود کاربران متعددی که در هند حضور دارند، رونق هوش مصنوعی و ترس از جایگزین شدن آن با مشاغل مختلف، اضطراب زیادی در میان کارمندان و به‌طورکلی نیروی کار ایجاد کرده است. نرخ بیکاری جوانان در این کشور ۱۶ درصد است. رشد مشاغل تولیدی هم به مراتب بسیار کمتر از حد انتظار است که بخشی از آن به دلیل افزایش فرایندهای اتوماسیون است؛ تهدیدی که با رونق فناوری هوش مصنوعی سرعت بیشتری گرفته است. به این ترتیب، مشاغل حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای نیز در مسیر تزلزل قرار گرفتند. Tata Consultancy Services، بزرگ‌ترین شرکت خدمات فناوری اطلاعات هند، به تازگی اعلام کرده ۱۲ هزار نفر از کارکنان خود را تعدیل خواهد کرد تا خود را برای آینده آماده کند. بانک سرمایه‌گذاری Jefferies پیش‌بینی کرده است که در سال‌های بعد، تعداد بیشتری از شرکت‌های فناوری اطلاعات از این روند پیروی خواهند کرد. دومین ترسی که ایجاد می‌شود، سلطه خارجی است. برخی از سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران هندی نگران این موضوع هستند که کشور به محصولات و خدمات هوش مصنوعی که توسط شرکت‌های خارجی کنترل می‌شوند، متکی شود. دولت که نمی‌خواهد از رقابت مدل‌ها عقب بماند، از استارتاپ محلی Sarvam AI برای ساخت اولین مدل بنیادی داخلی هند بهره گرفته است. 

چالش سرمایه‌گذاری هند را در AI ضعیف می‌کند 
کاربران هندی اغلب از ورود شرکت‌های هوش مصنوعی خارجی استقبال می‌کنند، اما برخی نگران تأثیر آن بر شرکت‌های بزرگ خدمات فناوری اطلاعات این کشور هستند. در این میان، بسیاری از وابستگی بلندمدت به پلتفرم‌های آمریکایی می‌ترسند. این اضطراب از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تعرفه‌های سنگینی بر هند اعمال کرد، افزایش یافته است. کارشناسان استدلال می‌کنند که شرکت‌های آمریکایی، با پول بیشتر و زیرساخت‌های قوی‌تر، می‌توانند با جلوگیری از سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های محلی، «چشم‌انداز هند» را در هوش مصنوعی از بین ببرند. آن‌ها هشدار می‌دهند که این مسئله می‌تواند یادآور دوره‌های قبلی نوآوری سریع فناوری باشد؛ زمانی که شرکت‌های هندی بیشتر به راه‌اندازی خدمات جانبی بسنده می‌کردند، در حالی که همتایان آمریکایی آن‌ها، سازنده پلتفرم‌های اصلی بودند. اگرچه این کشور یکی از بزرگ‌ترین جمعیت توسعه‌دهندگان را در اختیار دارد، اما تعداد محققان هوش مصنوعی آن محدود است. اما سم آلتمن چشم‌انداز امیدوارکننده‌تری ارائه می‌دهد. او اظهار می‌کند که هند می‌تواند «یکی از رهبران» انقلاب هوش مصنوعی در دنیا باشد. سوال این است که چه نوع رهبری را انتخاب خواهد کرد: رهبری که به زور پایگاه عظیم کاربران یا از طریق ایجاد فناوری خاص خود بر این بازار تسلط می‌یابد؟