مصطفی قاسمیان، خبرنگار: فیلم سینمایی «خدای جنگ» ساخته حسین دارابی که از شانس نه‌چندان خوبش در روز پایانی جشنواره چهل و سوم به نمایش درخواهد آمد، از جمله آثار چشمگیر و غافلگیرکننده این دوره است که احتمالاً نگاه‌ها را خیره خواهد کرد. اگرچه حسین دارابی پیش از این با «هناس» و خصوصاً «مصلحت»، بارقه‌هایی از استعداد خود را در کارگردانی به نمایش گذاشته بود، حالا با فیلم جدیدش ‌خدای جنگ‌، گام بلندی رو به جلو برداشته و متن در اختیارش را که از قضا متن خوبی است، با کیفیتی شگفت‌آور، به مرحله اجرا درآورده است.
گزافه نیست اگر بگویم این برای نخستین بار از ساخت فیلم سینمایی «روز صفر» در سال 98 است که یک تریلر سینمایی ایرانی به مرزهای سینمای جریان اصلی جهان نزدیک می‌شود.
‌خدای جنگ‌ بیش از هرچیز در تکنیک، به سبک و سیاق تریلرهای هالیوود عمل می‌کند. حسین دارابی نشان می‌دهد فیلم‌های روز دنیا را تماشا می‌کند و با آموختن از آن‌ها، به تکنسین قابلی تبدیل شده که می‌تواند به خوبی از این محصولات گرته‌برداری کند و به مرحله اجرا دربیاورد. این در حالی است که به روشنی می‌دانیم فیلمسازان زیادی در آثار خود سعی در این دست گرته‌برداری‌ها دارند، اما اکثریت قریب به اتفاق ناموفقند و از اجرای باکیفیت، بازمی‌مانند.
از همین رو ‌خدای جنگ‌ اثری تابع نعل به نعل قواعد ژانر تریلر جنگی است و به خوبی می‌تواند در صحنه‌های متعددی تماشاگر خود را به هیجان درآورد. فیلم به همین دلیل، ظرفیت چشمگیری برای گیشه قوی دارد و اگر با تبلیغات مناسبی همراه شود یا در زمان خوبی مثل نوروز به اکران درآید، می‌تواند فروش خوبی را تجربه کند.
فیلم در اثر همین انطباق با تکنیک‌های هالیوودی، صحنه‌هایی بسیار آشنا برای تماشاگرش به تصویر می‌کشد و به همین علت، اثری پیش‌بینی‌پذیر است که برای تماشاگران پروپاقرص تریلرهای آمریکایی، کلیشه‌شکنی نمی‌کند و غافلگیری چندانی ندارد. این امر یکی از نقاط ضعف فیلم است که مزید بر فقدان بیان تصویری شده و ضعف‌های هنری فیلم را تشکیل می‌دهند.
‌خدای جنگ‌ در مقابل، ریتم تندی دارد. فیلم از لحظه شروع تا تیتراژ پایانی، پیرنگ خود را بدون ذره‌ای انحراف، دنبال می‌کند و بی‌جهت پای خرده‌داستان‌های بی‌ربط را به میان نمی‌آورد؛ یک سینمای ساده قصه‌گو که البته پیامش را که اهمیت استقلال است، به خوبی و بدون شعار می‌رساند. فیلمنامه «خدای جنگ» البته امتیازات دیگری نیز دارد که از آن جمله می‌توان به چندین مورد کاشت در اوایل فیلم و برداشت‌های بعدی اشاره کرد؛ مواردی نظیر عطر مشترک رزمنده‌های ایرانی و علاقه شدید دکتر به نوه‌اش. در انتهای فیلم هم ارجاع جالبی به برد 2 هزار کیلومتری موشک‌های ایران تعبیه شده که شهید حسن طهرانی‌مقدم منبع اصلی الهام کاراکتر «ابراهیم»، به عنوان هدف‌گذاری‌اش مشخص کرده بود تا قابلیت حمله مستقیم به رژیم اشغالگر قدس را در نیروهای نظامی ایران ایجاد کند.
فیلمنامه همچنین موقعیت‌هایی دارد که از طرفی امکان ساخت شخصیت را به وجود می‌آورد و از طرف دیگر قصه را به پیش می‌برد که این موارد هم به بازیگر نقش اصلی و هم به کارگردان کمک شایانی کرده. همه این نکات نشان می‌دهد فیلمنامه ‌خدای جنگ‌ دارای پرداخت مناسبی است و از کارگردانی آن چیزی کم ندارد.
اگر در کنار همه این نکات، تولید یک درام قوی را نیز در نظر بگیریم، یک بار دیگر سیر پیشرفت آثار حسین دارابی مشخص می‌شود؛ چراکه «مصلحت» فیلم اول او چندان درامی ندارد، «هناس» با ضعف درام مواجه است و «خدای جنگ» از درام جدی و قابل توجهی بهره می‌برد و از قضا چون ناچسب و تحمیلی هم نیست، از ضرب پایان خوش قصه (که مورد پسند بخشی از تماشاگران سینماروی ایرانی نیست) می‌کاهد و آن را باورپذیرتر می‌کند. این در حالی است که محصولات ژانر تریلر، به طور معمول با صحنه‌های هیجان‌انگیز خود شناخته و ارزیابی می‌شوند، ولی سازندگان ‌خدای جنگ‌ درام را در این اثر فراموش نکرده‌اند. فیلم حتی یکی دو لحظه تأثیرگذار و به‌یادماندنی هم دارد؛ مثل زمانی که ‌ابراهیم‌ عکس خودش را در دوربین همسرش می‌یابد که از پشت شیشه ثبت شده است.
از سوی دیگر سازندگان پرهیزکاری جالبی در نمایش خشونت دارند و سعی نکرده‌اند با استفاده از بدن‌های بی‌سر و اعضا و جوارح قطع‌شده، از تماشاگر گریه بگیرند و با دوپینگ، رویش تأثیر بگذارند. کارگردان از این دست پلان‌ها فرار نکرده، ولی آن‌ها را در کوتاه‌ترین حالت ممکن نمایش داده و با زاویه‌های کج و نور کم، طوری به نمایش گذاشته که خیلی به چشم نیاید. این در شرایطی است که طی سالیان طولانی، یکی از راه‌های سهل‌الوصول برانگیختن احساسات تماشاگر در فیلم‌های جنگی، این‌گونه صحنه‌ها بوده است.
از معدود نقاط ضعف فیلم ‌خدای جنگ‌ می‌توان به چهره‌پردازی نسبتاً ضعیف برخی کاراکترها خصوصاً مدل ریش دو فرمانده ‌ابراهیم‌ با بازی نادر فلاح و پیام احمدی‌نیا اشاره کرد که کمی توی ذوق می‌زند؛ اما در مقابل دیگر امتیازات چشمگیر فیلم، نقصان قابل توجهی محسوب نمی‌شود.