سید‌احسان حسینی، خبرنگار: شواهد متعددی نشان می‌دهد که در پشت‌پرده تنش‌های نظامی در خاورمیانه، یک جنگ ژئوپلیتیک بزرگ هم در جریان بوده که در قالب «نبرد کریدورها» بین دو جبهه با محوریت ایران و رژیم صهیونیستی پیگیری می‌شود. به بیان دیگر، نظم جدید منطقه زمانی شکل خواهد گرفت که یکی از این دو قطب رو به اضمحلال رفته یا در دیگری هضم شوند.
رهبر معظم انقلاب در خطبه خود در روز جمعه 13 مهرماه سال جاری، طرح آمریکا در منطقه را افشا کردند و عنوان داشتند: «سیاست آمریکایی‌ها و هم‌پیمانان، تبدیل رژیم به دروازه صادرات انرژی از منطقه به جهان غرب و واردات کالا و فناوری از غرب به منطقه است و این یعنی تضمین موجودیت رژیم غاصب و وابستگی کل منطقه به آن. رفتار سفاکانه و بی‌محابای رژیم با مبارزان، ناشی از طمع به چنین وضعی است. این واقعیت به ما تفهیم می‌کند که هر ضربه به رژیم از سوی هر کس و هر مجموعه، خدمت به کل منطقه و بلکه به کل بشریت است.»
اما یکی از تأکیدات رهبر انقلاب در خطبه نماز جمعه جالب توجه است؛ آنجایی که ضربه به اسرائیل با خدمت به «کل منطقه» و نه فقط «محور مقاومت» معادل‌سازی می‌شود. این تأکید از آنجایی نشئت می‌گیرد که در صورت پیروزی اسرائیل، نظم جدید حاکم بر منطقه دیگر شامل کشورهای مستقل و قدرتمند نخواهد بود، بلکه سناریوی تجزیه و تضعیف همه کشورها، روی میز رژیم‌صهیونیستی قرار دارد. این موضوع حتی متحدان اسرائیل را نیز دربرمی‌گیرد.
پیش‌بینی انصارالله از فروپاشی مصر به دست اسرائیل!
پنجشنبه هفته گذشته 29 آذرماه، عبدالملک حوثی، دبیرکل انصارالله یمن در سخنرانی خود به نکته‌ای مهم درباره وضعیت مصر به عنوان یکی از شرکای سیاسی اسرائیل اشاره کرده و گفت: «اسرائیل می‌خواهد امت اسلامی نتواند هیچ‌گونه مقاومتی درباره تجاوزات دشمن خود داشته باشد. شما دیدید که چه بلایی سر سوریه آمد.»
وی ادامه می‌دهد: «امروز حتی مصر و ارتش این کشور نیز در معرض تهدید قرار دارد. ممکن است وضع مصر به سرعت فرو بپاشد و رژیم‌صهیونیستی تمام توانمندی‌ها و قدرت‌های ارتش مصر را مانند سوریه از بین ببرد. رژیم‌صهیونیستی به‌دنبال اجرایی کردن این نقشه است.»
اما اسرائیل چه برنامه‌ای برای فروپاشی مصر به عنوان یکی از شرکای سیاسی خود دارد؟ علی مروی کارشناس اقتصادی در توضیح اظهارات دبیرکل انصارالله یمن به برنامه رژیم‌صهیونیستی برای احداث کانال آبی بن‌گوریون اشاره می‌کند و در شبکه ایکس می‌نویسد: «کانال بن‌گوریون که رژیم‌صهیونیستی به عنوان بخشی از کریدور آیمک در برنامه دارد، رقیب اصلی کانال سوئز است. با راه‌اندازی این کانال شک نداشته باشید که اسرائیل حتی یک روز آرام هم برای کانال سوئز باقی نخواهد گذاشت و شرایط امروز را برای مصری‌ها تبدیل به آرزو خواهد کرد.»
به گفته این کارشناس اقتصادی، اسرائیل قصد دارد سناریوی تضعیف مصر را از مسیر احداث «کانال بن‌گوریون» ذیل «کریدور آیمک» پیگیری کند. برای فهم دقیق‌تر ماجرا ابتدا طرح کریدور آیمک و سپس کانال بن‌گوریون به عنوان یکی از اجزای مهم این کریدور را توضیح می‌دهیم.
کریدوری که اسرائیل را تبدیل به هاب تجاری منطقه می‌کند
طرح کریدور آیمک اصلی‌ترین ایده آمریکا برای تبدیل رژیم‌صهیونیستی به دروازه تجارت کالا و انرژی است. طبق تصویر 1، این طرح با عنوان کریدور هند-رژیم صهیونیستی-اروپا یا کریدور هند-خاورمیانه-اروپا نامگذاری شده که نقطه آغازین آن، کشور هند بوده و سپس از مسیر امارات و عربستان و اردن به رژیم صهیونیستی متصل شده و در ادامه از مسیر دریای مدیترانه به اروپا می‌رسد.
مسیر هند تا امارات و مسیر رژیم صهیونیستی به اروپا در قالب حمل‌ونقل دریایی تعریف شده و مابقی مسیر نیز به صورت ریلی در طرح گنجانده شده است. البته اسرائیلی‌ها در طرح آیمک به دنبال دور زدن کشور اردن به عنوان یکی دیگر از شرکای سیاسی خود نیز هستند و قصد دارند از مسیر کانال بن‌گوریون و مستقیم از طریق دریای سرخ به عربستان متصل شده و سپس به اروپا برسند.
19 شهریورماه سال 1402 تفاهم‌نامه احداث کریدور آیمک در حاشیه اجلاس سران G20 رونمایی شد و آمریکا نیز با حضور رسمی خود در اجلاس، پشتیبانی حداکثری خود از این کریدور امنیتی را اعلام کرد. کریدور آیمک رقیب جدی کریدور مقاومت است که قرار بود ایران را از مسیر عراق، سوریه و لبنان به دریای مدیترانه و اروپا متصل کند، ولی حال با سقوط حکومت بشار اسد و تضعیف حزب‌الله لبنان به نظر می‌رسد که کار ایران برای پیشبرد ایده خود بسیار سخت شده است.
کانال بن‌گوریون؛ آغازی بر پایان کانال سوئز در مصر
حال سوال اصلی اینجاست که کانال آبی بن‌گوریون چیست؟ پیش‌تر گفته شد که اسرائیل قصد دارد با احداث این کانال آبی که ذیل کریدور آیمک تعریف می‌شود، سناریوی فروپاشی مصر و حذف اردن از کریدور آیمک را پیگیری کند. در تصویر 2، کانال بن‌گوریون نشان داده شده است. این کانال رقیب جدی کانال سوئز بوده که از مسیر کشور مصر دریای مدیترانه را به دریای سرخ وصل می‌کند.
رژیم‌صهیونیستی با احداث کانال آبی بن‌گوریون و انسداد کانال سوئز به دنبال این است که بر یکی از مهم‌ترین شاه‌راه‌های تجارت دنیا مسلط شده و مسیر تبدیل خود به دروازه تجارت کالا و انرژی را تسهیل کند. نکته جالب اینکه کانال بن‌گوریون در اواخر دهه 1960 طراحی شده و اسم این کانال به نام داوود بن‌گوریون، اولین نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نامگذاری شده است.
همان‌طور که در تصویر 2 مشاهده می‌کنید، نقطه آغاز کانال بن‌گوریون در خلیج عقبه در دریای سرخ واقع شده است. طبق طراحی اولیه، طول این کانال اسرائیلی 293 کیلومتر است که حدود 50 درصد از کانال 192 کیلومتری سوئز طولانی‌تر است. برآوردها از هزینه احداث کانال بن‌گوریون از 16 تا 55 میلیارد دلار وجود دارد. کانال بن‌گوریون 50 متر عمق دارد و کشتی‌هایی به طول 300 و عرض 110 متر می‌توانند از آن عبور کنند.
تسلط بر 12 درصد تجارت جهان با احداث کانال بن‌گوریون
با اجرای عملیات طوفان‌الاقصی و تشدید تنش‌ها در خاورمیانه فعلاً طرح کانال بن‌گوریون نیز همانند طرح اصلی خود یعنی کریدور آیمک به حالت تعلیق درآمده تا ابتدا وضعیت درگیری جبهه مقاومت و رژیم صهیونیستی تعیین تکلیف شود. در صورت پیروزی رژیم‌صهیونیستی قطعاً اجرای این طرح مجدداً در دستورکار قرار می‌گیرد و حتی می‌توان اینگونه تعبیر کرد که اقدامات تهاجمی رژیم صهیونیستی در منطقه نیز با هدف زمینه‌سازی برای پیشبرد کریدور آیمک و کانال بن‌گوریون در حال اجراست.
پیش از عملیات حماس در 7 اکتبر سال 2023، رژیم‌صهیونیستی در سوم نوامبر سال 2022 از آغاز فرایند ایجاد آبراهه بن‌گوریون خبر داده بود. هر چند ساخت کانال بن‌گوریون سالانه درآمدی معادل 8 تا 10 میلیارد دلار را برای رژیم‌صهیونیستی به همراه دارد، اما مزایای امنیتی و ژئوپلیتیک تسلط اسرائیل بر 12 درصد از تجارت دریایی دنیا بیشتر از درآمد اقتصادی آن است، تجارتی که هم‌اکنون از کانال سوئز انجام شده و امتیازات آن به کشور مصر تعلق می‌گیرد.
احداث کانال بن‌گوریون به معنای تلاش رژیم صهیونیستی برای انسداد کانال سوئز خواهد بود که آسیبی جدی به کشور مصر محسوب می‌شود. همچنین ایجاد این کانال آبی به معنای تضعیف جایگاه کشور اردن در طرح کریدور آیمک است. یعنی در رویای رژیم صهیونیستی حتی کشورهای همسو با آن نیز جایی برای حضور مستقلانه و قدرتمندانه نداشته و باید از نظر سیاسی و اقتصادی کاملاً خلع سلاح و تضعیف شوند.
مزایای اقتصادی کانال بن‌گوریون نسبت به کانال سوئز چیست؟
اشاره شد که طول کانال بن‌گوریون 50 درصد بیشتر از کانال سوئز است. اما مزیت‌هایی نیز نسبت به کانال سوئز دارد که کشورها را برای عبور از آن ترغیب می‌کند؛ هرچند معادلات کریدوری عمدتاً در لایه سیاسی و امنیتی تعیین می‌شوند، اما از نظر اقتصادی نیز به نظر می‌رسد ملاحظات کافی برای کانال بن‌گوریون در نظر گرفته شده است.
طبق اعلام منابع عبری، بر خلاف کانال سوئز که دارای لایه‌های خاکی و رَملی است، جغرافیای منطقه ایجاد کانال بن گوریون، صخره‌ای و سنگی است و مشکلاتی که در کانال سوئز برای کشتی‌ها پیش می‌آید در این کانال وجود ندارد.
یکی از مزایای دیگر کانال بن‌گوریون این است که این کانال به صورت دو طرفه برای رفت و برگشت هم‌زمان کشتی‌ها طراحی شده است. اما کانال سوئز به دلیل عرض کم، فقط امکان رفت یا برگشت در آن وجود دارد و برای همین این کانال یک روز برای مسیر رفت کشتی‌ها و یک روز برای مسیر برگشت آنها زمان‌بندی می‌شود.
برآورد اسرائیلی‌ها این است که مدت زمان لازم برای احداث کانال بن‌گوریون حدود 5 سال است و به حداقل 16 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. پیش‌تر این خبر اعلام شد که رژیم‌صهیونیستی با سه بانک آمریکایی برای دریافت یک وام 16 میلیارد دلاری با سود فقط یک درصد و بازه پرداخت 30 ساله به توافق رسیده تا تأمین مالی طرح کانال بن‌گوریون را انجام دهد.
اگر به تصویر 2 دقت کنید، می‌بینید نقطه اتصال کانال بن‌گوریون به دریای مدیترانه در شمال نوار غزه تعریف شده است. تنش‌ها بین حماس و اسرائیل قطعا یکی از پاشنه‌آشیل‌های این طرح آبی است و گروه‌های فلسطینی می‌توانند امنیت آن را تهدید کنند. حذف کامل نوار غزه و کوچاندن جمعیت آن به مصر اصلی‌ترین راهکار رژیم صهیونیستی برای تأمین امنیت کانال بن‌گوریون است.
رکوردشکنی درآمد مصر از کانال سوئز تا مرز 10 میلیارد دلار
اشاره شد که با ایجاد کانال بن‌گوریون ضربه بزرگی به مصر وارد خواهد آمد و اسرائیلی‌ها قطعاً به دنبال ناامنی و انسداد کانال سوئز حرکت می‌کنند. حال کمی به نقش کانال سوئز در اقتصاد مصر بپردازیم. کانال سوئز سریع‌ترین مسیر کشتیرانی بین اروپا و آسیا‌ست که 12 درصد از تجارت دریایی دنیا به آن وابسته است.
احداث این کانال در سال 1869 میلادی باعث شده که کشتی‌ها برای سفر از آسیا به اروپا مجبور نباشند که کل قاره آفریقا را دور بزنند و 75 درصد هزینه بیشتری بابت انتقال کالا پرداخت کنند. این کانال در غرب صحرای سینا و شمال شرق کشور مصر قرار گرفته است. طی دو دهه اخیر درآمدهای حاصل از عبور کشتی در کانال سوئز، یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت مصر بوده است.
در تصویر شماره 3، میزان درآمد کشور مصر از کانال سوئز را مشاهده می‌کنید که در سال 2020 با ثبت عدد 9.4 میلیارد دلار به اوج خود رسید و سپس با آغاز عملیات طوفان الاقصی و حملات انصارالله یمن به کشتی‌ها در تنگه باب‌المندب، این درآمدها دچار کاهش شد.
طبق آمارهای اداره کل کانال سوئز، درآمد مصر از 2 میلیارد دلار در سال‌های 2000 تا 2003 به 5 تا 6 میلیارد دلار در سال‌های 2008 تا 2020 و به 9.4 میلیارد دلار در سال 2022 رسیده است. در سال 2024 درآمد مصر از کانال سوئز به 4 میلیارد دلار رسیده و افتی 58 درصدی را تجربه کرده است.
در تصویر شماره 4، نسبت درآمد کشور مصر از کانال سوئز به کل درآمد صادراتی این کشور آورده شده است. طبق این تصویر درآمدزایی مصر از این شاهراه آبی دنیا به میزان 20 درصد از درآمد صادراتی این کشور، ارزآوری داشته است. این رقم، فارغ از مزایای امنیتی و سیاسی تسلط بر این شاهراه حیاتی دنیاست.
در مجموع طرح آمریکایی- اسرائیلی کریدور آیمک و کانال بن‌گوریون نشان می‌دهد در نظم مدنظر رژیم صهیونیستی در منطقه، نه فقط محور مقاومت و کشورهای بی‌طرف، بلکه حتی کشورهای همسو با رژیم‌صهیونیستی مثل مصر و اردن نیز آسیبی جدی خواهند دید؛ حال باید دید تحولات منطقه به چه سمتی حرکت خواهد کرد و تقابل محورمقاومت و رژیم‌صهیونیستی منجر به تقویت کدام نظم در منطقه خواهد شد.
